Türkiye, sarsıntı bölgesindeki güneş potansiyelini kullanarak pak güç gayelerine ulaşabilir

Türkiye’nin güney ve güneydoğu vilayetlerindeki güneş gücü potansiyelinin kıymetlendirilmesi, pak güç dönüşümünün hızlandırılması ve kuraklığa bağlı risklerin ortadan kaldırılması için kritik kıymet taşıyor.

Londra merkezli güç fikir kuruluşu Ember’in Türkiye’de son 5 yılın vilayet bazında elektrik üretim bilgileri üzerinden pak güç kaynaklarının üretimindeki değişimleri incelediği tahliline nazaran, 2021 ve 2022’de Türkiye’de hidroelektrik dışı yenilenebilir elektrik üretimi, hidroelektrikten üretimi geçti.

Türkiye, hidroelektrik açığını doğal gazdan elektrik üretimini artırarak kapattı.

Kuraklığın yarattığı volatilite, yenilenebilir elektrikte ana kaynağın hidroelektrik olduğu Türkiye için önemli bir risk oluştururken, rüzgar ve güneş gücü kurulumlarının hızlandırılmasının bu riskli bağımlılığı sona erdireceği bedellendiriliyor.

Temiz gücün tartı merkezi batıya kayıyor

Analize nazaran, Türkiye’de 2022’de yenilenebilir güç kaynaklarından elektrik üretiminin yarısı yüklü olarak doğu vilayetlerinde ağırlaşan hidroelektrik santrallerinden sağlandı.

Orta Anadolu, Akdeniz ve batı vilayetlerinde hidroelektrik harici elektrik üretimi sağlayan kaynaklar, 2018-2022 periyodunda pak elektrik üretimindeki artışın yüzde 79’unu oluşturdu.

Aydın ve İzmir, pak güç kaynaklarından sırasıyla 8 ve 7 teravatsaat elektrik üreterek geçen yıl Türkiye’nin en büyük iki yenilenebilir güç üretici kenti haline geldi.

Konya, İzmir ve İstanbul 2018’den beri yenilenebilir kaynaklı elektrik üretimini en çok artıran vilayetler oldu. Yenilenebilir kaynaklardan elektrik üretiminde ülke çapında yaşanan artışın yüzde 23’ü bu üç vilayet tarafından karşılandı.

2022’de güneşten elektrik üretiminin yarısından fazlasını 10 vilayet karşıladı

Konya, 5 yıl içinde güneşten elektrik üretiminde üç kattan fazla büyüme kaydederken, 2018’den beri Türkiye’de güneş gücü üretimindeki artışın yüzde 33’ünü sağladı. Ayrıyeten, Konya geçen yıl ülke genelindeki güneşten elektrik üretiminin yüzde 20’sinden fazlasını gerçekleştirdi. Bu büyümede Karapınar güneş gücü santrali itici güç oldu.

Geçen yıl ise Türkiye’nin güneş gücünden elektrik üretiminde Konya başı çekerken, bunu Şanlıurfa, Ankara, Kayseri ve İzmir takip etti.

Afyonkarahisar, Kahramanmaraş, Manisa, Mersin ve Antalya güneşten elektrik üretiminin yarısından fazlasının sağlandığı birinci 10 vilayet ortasında yer aldı.

Lisanssız güneş gücü kapasitesi müracaatları 2022’de süratli artış gösterdi

Güneş gücünün Türkiye’nin elektrik üretimindeki hissesi geçen yıl yüzde 4,7 oldu. Bu üretimin yüzde 78’i lisanssız santrallerden karşılandı.

Öz tüketime yönelik lisanssız güneş gücü projelerini kapsayan düzenleme sonrası ise lisanssız güneş gücü kapasite müracaatları geçen yıl 2021’e nazaran 5 kat artış göstererek 6 gigavata ulaştı.

Güney vilayetlerindeki potansiyelin kıymetlendirilmesi kritik önemde

Analize nazaran, Türkiye’nin güney vilayetlerinde kullanılmayan güneş gücü potansiyeli pak güç gayelerine ulaşılmasını zorlaştırıyor.

Geçen yıl güneşten elektrik üretiminde Konya tek başına yüzde 21 hisse alırken, Antalya ve Van üzere yüksek potansiyelli vilayetlerin hissesi sırasıyla yüzde 3 ve 2 düzeyinde kaldı.

Türkiye’nin yılda 3-4 gigavat ek güneş gücü kapasitesi amacına ulaşması için, güney ve güneydoğu vilayetlerindeki gereğince kullanılmayan potansiyelin devreye alınmasına muhtaçlık duyuluyor.

Aralarında Kahramanmaraş, Adıyaman, Malatya, Gaziantep, Kilis, Şanlıurfa, Mardin, Van’ın bulunduğu güneydoğu vilayetleri Türkiye’de en yüksek güneş gücü potansiyeline sahip kentler olarak öne çıkıyor.

Ayrıca, Mersin, Karaman, Niğde, Aksaray, Antalya, Burdur ve Muğla da bu vilayetler ortasında yer alıyor.

Türkiye’nin Ulusal Güç Planı’na nazaran, güneş gücünün 2035’e kadar en büyük kapasiteye sahip güç kaynağı olması ve 2022’de 9,4 gigavat olan güneş gücünün 2030’da 32,9 gigavata ve 2035’te 52,9 gigavata ulaşması hedefleniyor.

Bu maksada ulaşmak için yıllık güneş gücü kapasite eklerinin mevcut düzeyin üç katına çıkması gerekiyor.

Rüzgardan elektrik üretimi Ege ve Marmara’da yoğunlaşıyor

Türkiye’nin rüzgardan elektrik üretimi ise Ege ve Marmara vilayetlerinde ağırlaşıyor.

Rüzgar gücünün Türkiye’nin toplam elektrik üretimindeki hissesi 2022’de yüzde 11 oldu.

İzmir geçen yıl rüzgardan elektrik üretiminin yüzde 17’sini karşılarken, bunu Balıkesir, Çanakkale ve Manisa takip etti. İzmir, Çanakkale ve İstanbu, 2018-2022 periyodunda rüzgardan elektrik üretiminde en yüksek artışı kaydeden vilayetler olarak öne çıktı.

Ulusal Güç Planı’na nazaran, 2022 sonunda 11 gigavat olan rüzgar kapasitesinin 2030’a kadar 18 gigavata çıkarılması hedefleniyor.

Ember Türkiye Güç Analisti Azem Yıldırım, rapora ait değerlendirmesinde, Türkiye’de yenilenebilir gücün yük merkezinin hidroelektrik açısından güçlü olan doğudan, rüzgar ve güneşin bol olduğu batıya hakikat kaydığını belirterek, şu tabirleri kullandı:

“Son 5 yıl içinde yaşanan iki kurak devir, Türkiye’nin güç dönüşümünün kuraklık sebebiyle yavaşlamaması için hidroelektrik harici yenilenebilir güç kaynaklarının kilit kıymete sahip olduğunu gösterdi. Türkiye’nin elektrik dönüşümünü gerçekleştirebilmek için güneşli güney vilayetlerini daha verimli kullanması gerekiyor.”