Tüketiciyi aldatan reklamlar cezadan kaçamadı
Reklam Konseyi, tüketicileri aldatıcı ve aldatıcı reklamlara yönelik incelemeleri sonucu geçen yıl 1303 evrak için durdurma, 405 belge için idari para cezası kararı alırken bu kapsamda 42 milyon 329 bin 745 lira idari para cezası kesildi.
AA muhabirinin Ticaret Bakanlığından edindiği bilgiye nazaran, her yıl dünyada ve Türkiye’de tüketicinin korunmasına yönelik siyasetlere dikkati çekmek emeliyle 15 Mart “Dünya Tüketiciler Günü” olarak kutlanıyor.
Anayasa’da yer alan “Devlet, tüketicileri kollayıcı ve aydınlatıcı önlemler alır, tüketicilerin kendilerini hami teşebbüslerini teşvik eder.” kararı çerçevesinde ilgili kurum ve kuruluşlar çeşitli çalışmalar gerçekleştiriyor.
Ticaret Bakanlığı da Anayasa’nın devlete yüklediği bu misyon ve sorumluluk kapsamında, tüketicilerin yani ülke nüfusunun tamamının, ekonomik çıkarlarını, haklarını, satın aldıkları mal ve hizmetlerle ilgili güvenliğini ve sıhhatini müdafaaya yönelik faaliyetlerde bulunuyor.
Bakanlık, tüketiciler ve üreticiler ortasındaki bağlantıyı istikrarda tutmayı amaçlayan siyasetlerle yalnızca tüketicileri değil, muhakkak standartta ve kalitede mal ve hizmet üretmeye teşvik ederek üreticileri ve hasebiyle ülke iktisadını de muhafazayı hedefliyor. Bu sorumluluk kapsamında, Bakanlıkça hazırlanan Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve uygulama yönetmelikleri yürürlüğe girdi.
Tüketicinin korunması, bilinçlendirilmesi ve yasal haklarını kullanması konusunda özendirilmesi, tüketici talep ve tercihlerini dikkate alan firmaların ve tüketicinin korunması ile ilgili bilimsel çalışmaların teşviki emeliyle “Tüketici Ödülleri” veriliyor. Bugüne kadar 25 defa verilen mükafatların yanı sıra ülke genelinde ortaokul, lise ve üniversite çağındaki çocukları ve gençleri şuurlu tüketim ve tüketici hakları konusunda bilinçlendirmek gayesiyle fotoğraf, karikatür, afiş tasarım yarışları da düzenleniyor.
Bilinçlendirme çalışmaları yanında, iş yeri dışında satışlar, ön ödemeli konut satışları, uzaklıklı mukaveleler, abonelik mukaveleleri, devre tatil, paket cins, bankacılık hizmetleri, mukavelelerde yer alan haksız koşullar, garanti evrakı, satış sonrası hizmetler, fiyat etiketi, Türkçe tanıtma ve kullanma kılavuzu bahislerinde gerekli kontroller kesintisiz yapılıyor.
Tüketici hakem heyetlerine elektronik ortamda müracaat imkanı
Yerine getirdiği hizmetler nedeniyle tüketici haklarının korunması konusunda lokomotif vazifesi üstlenen tüketici hakem heyetleri, kuruldukları tarihten bugüne yaklaşık 16 milyon başvuruyu karara bağlayarak ülkenin yargı teşkilatının üzerindeki iş yükünü kıymetli ölçüde azalttı.
Halen 81’i vilayet merkezlerinde ve 130’u yetkilendirilen ilçelerde olmak üzere 211 tüketici hakem heyeti, yetki etrafları tüm yurdu kapsayacak biçimde vatandaşlara hizmet veriyor. Tüketici hakem heyeti oluşturulmayan ilçelerde ise kaymakamlıklar bünyesinde görevlendirilen irtibat raportörleri, tüketiciler ile yetkilendirilen tüketici hakem heyetleri ortasındaki müracaat akışını sağlıyor.
Tüketicilerin, e-Devlet Kapısı üzerinden ulaşacakları Tüketici Bilgi Sistemi (TÜBİS) vasıtasıyla hakem heyetlerine direkt müracaat yapma imkanı da bulunuyor.
Bu kapsamda tüketici hakem heyetlerine 2022 yılında yapılan müracaatların yaklaşık yüzde 62’si e-Devlet üzerinden elektronik ortamda gerçekleştirildi. Tüketici hakem heyetleri tarafından 2022 yılında karara bağlanan 601 bin 961 müracaatın yüzde 50’si tüketicilerin lehine neticelendi.
Bu yıl için vilayet yahut ilçe tüketici hakem heyetleri, 66 bin liranın altındaki uyuşmazlıklarda misyon yapıyor.
Reklamların tüketicileri yanıltması önlenmeye çalışılıyor
Tüketicilerin yanıltılmasının, bilgi ve deneyim eksikliğinin istismar edilmesinin önlenmesi ve böylelikle tüketicilerin ekonomik çıkarlarının korunması açısından ticari reklamların kontrolü de ehemmiyet taşıyor. Bu kontrol vazifesini, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ile kurulan ve Bakanlığın Tüketicinin Korunması ve Piyasa Nezareti Genel Müdürlüğü bünyesinde faaliyet gösteren Reklam Konseyi yerine getiriyor.
Mevcut düzenlemelere nazaran reklamların tüketiciyi aldatıcı, aldatıcı yahut onun deneyim ve bilgi noksanlıklarını istismar edici, genel ahlaka muhalif, kamu sıhhatini bozucu, hastaları, yaşlıları, çocukları ve engellileri istismar edici olmaması gerekiyor.
Reklam Kurulunca geçen yıl 21 bin 199 evrak karara bağlandı. Konsey, gündeminde görüşülen 1957 evraktan 1708’ini mevzuata muhalif buldu. Bunlardan 1303’üne durdurma cezası, 405’ine idari para ve durdurma cezaları verildi.
Kurul, tüketicileri aldatıcı ve aldatıcı reklamlara 42 milyon 329 bin 745 lira idari para cezası uyguladı. İdari para cezalarında birinci sırayı 13 milyon 317 bin 268 lira ile sıhhat dalı aldı. Kelam konusu kesimi sırasıyla 10 milyon 463 bin 26 lira ile besin ve 8 milyon 613 bin 279 lira ile başka kesimler takip etti.
Korsan yetkili servis mağduriyetinin önlenmesi amaçlanıyor
Bakanlık bünyesinde satış sonrası hizmetlere ait faaliyetler de yürütülüyor.
Yetkili olmadığı halde “yetkili servis” üzere tanıtım yapan ve hizmet sağlayan korsan servislerin yarattığı mağduriyetin önlenmesi amaçlanıyor. Bu kapsamda, tüketicilerin yetkili servis istasyonlarına ait bilgilere yanlışsız ve kolay biçimde ulaşması için hazırlanan “Servis Bilgi Sistemi”, firmalar ve tüketiciler tarafından kullanılıyor.
Sistemde, geçen yıl sonu prestijiyle 2 bin 767 firmanın 47 bin 447 yetkili servis istasyonu bilgisi yer alıyor. Sistemden bugüne kadar yaklaşık 1 milyona yakın tüketici faydalandı.
Ayrıca, yenilenmiş eserlerin satışına ait yasal altyapıyı oluşturmak ve kullanılmış cep telefonları ve tabletlerin yenilenerek tekrar satışa sunulması faaliyetlerini düzenlemek emeliyle yayımlanan “Yenilenmiş Eserlerin Satışı Hakkında Yönetmelik” çerçevesinde yetki verilen yenileme merkezi sayısı da 21’e ulaştı.