TCMB Lideri Kavcıoğlu, Enflasyon Raporu Bilgilendirme Toplantısı’nda konuştu: (2)
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Lideri Şahap Kavcıoğlu, “Türk bankacılık kesimi, uyguladığımız bütüncül stratejinin de dayanağıyla, inançlı ve sağlam görünümünü sürdürmektedir.” dedi.
Kavcıoğlu, yılın ikinci Enflasyon Raporu’nun tanıtımı hedefiyle Merkez Bankası Yönetim Merkezi’nde düzenlenen bilgilendirme toplantısında, yükselen global enflasyon ve finansal şartlardaki sıkılaşmanın gelişmiş ülkelerde finansal sistem üzerindeki risklerin artmasına yol açtığını söyledi.
Söz konusu gelişmenin beklentilerde oluşturduğu belirsizliğe rağmen, 2023’ün birinci çeyreğinde global iktisadi faaliyetin, iddialarıyla uyumlu olarak güçlendiğini belirten Kavcıoğlu, takip ettikleri yüksek frekanslı göstergelerin, bu yıl global büyümeye ait daha olumlu bir görünüme işaret ettiğini lisana getirdi.
Kavcıoğlu, ülke ekonomilerinin finansal şartlara beklenenden daha çok dayanıklılık göstermesi ve Çin’in Kovid-19 salgını sonrası açılma süreci nedeniyle global talebin güçlü seyrederken, global arz kısıtlarının gevşediğini, bununla uyumlu olarak, ticaret ortaklarının bu yıl büyüme kestirimlerinin evvelki rapor devrine nazaran üst taraflı güncellendiğini anlattı.
Geçen yıl, başta güç olmak üzere, emtia fiyatlarındaki artış nedeniyle yükselen enflasyonun, fiyatların gerilemesiyle, global çapta aşağı taraflı bir eğilim gösterdiğini belirten Kavcıoğlu, şu değerlendirmede bulundu:
“Küresel enflasyonun kıymetli belirleyicilerinden olan doğal gaz fiyatları, tedarik kaygılarının ortadan kalkmasıyla tarihi ortalamalara yaklaşmıştır. Petrol fiyatları ise 2022’deki yüksek düzeylerine kıyasla düşüş gösterse de tarihî ortalamaların üzerinde ve jeopolitik riskler nedeniyle dalgalı seyretmeye devam etmektedir. Bununla birlikte, global çekirdek enflasyondaki düşüş daha yavaş gerçekleşmektedir. Yüksek enflasyonun fiyatlama davranışları üzerindeki ikincil tesirleri ve talep şartlarının destekleyici olmaya devam etmesi global enflasyondaki üst istikametli riskleri canlı tutmaktadır.”
Kavcıoğlu, son devirde, bankacılık dalı kaynaklı problemlerin, gelişmiş ülkelerde finansal risklerin artmasına yol açtığını vurgulayarak, bu durumun, merkez bankalarının finansal istikrarı önceliklendirmesine sebep olduğuna işaret etti.
Bu doğrultuda, gelişmiş ülke merkez bankalarının sağladığı likidite dayanakları nedeniyle bilanço büyüklüklerinde düşüş eğiliminin sekteye uğradığını ve bilançolarda besbelli bir artış gözlendiğini belirten Kavcıoğlu, şöyle devam etti:
“Gelişmiş ülke merkez bankaları ortasındaki para takası mutabakatlarının çerçevesi likiditeyi artırmak maksadıyla değerli ölçüde genişletilmiştir. Bu durum, finansal kırılganlıkları gözetmeyen para siyaseti uygulamalarının sürdürülebilirliğini gündeme getirmektedir. Türk bankacılık kesimi ise, uyguladığımız bütüncül stratejinin de dayanağıyla, inançlı ve sağlam görünümünü sürdürmektedir. Temel bankacılık göstergeleri olan faal ve özkaynak karlılığı, likit varlıkların kısa vadeli yükümlülükleri karşılama oranı, sermaye yeterliliği, tahsili gecikmiş alacakların toplam kredilere oranını da içeren çeşitli kriterler bankacılık kesiminin sağlamlığını teyit etmektedir.”
“Türkiye, yüksek büyümesini verimlilik artışlarıyla bir ortada ilerletmeyi başardı”
Kavcıoğlu, Türkiye iktisadına ait, “Güçlü siyaset çerçevemizin ekonomimizin dayanıklılığına sunduğu katkı; yatırım, istihdam, üretim ve ihracat gelişmeleriyle net bir halde görülmektedir. Ayrıyeten, ülkemizin güçlü büyümesinin yanında artan verimliliğine ve sanayi üretimi içindeki yüksek teknoloji alanlarındaki ivmelenmeye dikkatinizi çekmek istiyorum. Gayri safi yurt içi hasılamız, 2021’deki güçlü performansını 2022’de de sürdürerek yüzde 5,6 büyüme kaydetmiştir. Her iki periyotta de Türkiye iktisadı, global ölçekte en yüksek büyüyen ekonomiler ortasında yerini almıştır.” değerlendirmesini yaptı.
Uluslararası kuruluşların yayımladığı datalara nazaran, Türkiye’nin başarılı büyüme performansıyla 2022’de G20 ve OECD ülkeleri ortasında üst sıralarda bulunduğunu belirten Kavcıoğlu, buna ek olarak, Türkiye’nin başka ülkelerle karşılaştırıldığında, son yıllarda yaşanan “çalışan başına katma değer” artışıyla da öne çıktığına işaret etti.
Şahap Kavcıoğlu, bu çerçevede, Türkiye’nin yüksek büyümesini verimlilik artışlarıyla bir ortada ilerletmeyi başardığını vurgulayarak, şunları kaydetti:
“Son devirdeki yüksek istihdam artışlarıyla düşünüldüğünde, yüksek verimlilik artışları ekonomimizin üretim kapasitesindeki, inovasyon alanındaki ve teknoloji adaptasyonundaki gelişiminin boyutunu yansıtmaktadır. Böylece, milletlerarası refah karşılaştırmalarında gerçek ölçüt olan satın alma gücü paritesiyle bakıldığında, Türkiye iktisadı kişi başına düşen ulusal gelirde gelişmiş ülke düzeylerine güçlü formda yakınsamaktadır. Güç ve emtia fiyatlarındaki artışın olumsuz tesirlerine karşın, ülkemizin bu ekonomik başarıyı ortaya koyabilmesi, finansal kaynaklarını verimli kullanarak üretim kabiliyeti ve kapasitesini daima geliştirmesiyle mümkün olmuştur.”
“Üretim yapımızdaki dönüşüme iktisadın dinamik yapısındaki gelişim de eşlik ediyor”
Sanayi üretiminde dış talepteki yavaşlamanın tesirlerinin 2022’nin ikinci yarısında hissedilirken, yılın son aylarında bu bahiste toparlanma gözlendiğini hatırlatan Kavcıoğlu, Ocak 2023’te sanayi üretimindeki güçlenmenin sürdüğünü ve yıllık artış oranının yüzde 7,1’e yükseldiğini anlattı.
TCMB Lideri Kavcıoğlu, 6 Şubat’taki sarsıntı felaketi sonucunda şubat ayında sanayi üretiminin yüzde 8,2 gerilediğinin altını çizerek, mevsim ve takvim tesirlerinden arındırıldığında ise ocak-şubat ortalamasında, evvelki çeyreğe nazaran, yüzde 0,4 ile sonlu düşüş gözlendiğini bildirdi.
Ülke tarihindeki en büyük felaketlerden birinin yaşandığı birinci çeyrekte sanayi üretiminin nispeten yatay seyretmesinin, iktisadın dayanıklılığı ve dinamizminin bir göstergesi olduğuna dikkati çeken Kavcıoğlu, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Öncü göstergeler, afet sonrası toparlanmanın gerçekleşmesiyle sanayi üretimindeki kayıpların güçlü ve süratli bir halde telafi edilmekte olduğuna işaret etmektedir. Daha geniş bir perspektiften bakıldığında ise ekonomimizin üretim odaklı gelişimi açık halde görülmektedir. Sanayi üretim endeksi, son iki yılda yüzde 23,7 artmıştır. Gelişmiş ülkeler, sanayi üretimlerini pandemi sonrasında uyguladıkları genişletici siyasetlere karşın besbelli halde artıramamış ve finansal şartların sıkılaşmasıyla hudutlu kazanımlarını da kaybetmişlerdir. Öte yandan, gelişmekte olan ülkeler bu süreçte daha başarılı bir performans sergileyerek süratli bir toparlanma gerçekleştirmiştir. Ülkemiz ise daha da başarılı bir görünüm ortaya koyarak sanayi üretiminde gelişmekte olan ülkeler ortalamasının üç katına yakın artış kaydetmiştir.”
Kavcıoğlu, sanayi üretimindeki ivmelenmeye ek olarak sanayi yapılarında da besbelli bir gelişim gözlendiğini belirterek, sanayi üretim endeksinin son iki yılda orta-ileri ve yüksek teknoloji bölümlerinde sırasıyla yüzde 33 ve yüzde 37 arttığını belirtti.
Bu çerçevede, yüksek teknoloji üretiminin verimlilik artışlarına da katkı sunan istikrarlı ve kayda paha bir gelişim gösterdiğini vurgulayan Kavcıoğlu, şu bilgileri paylaştı:
“Üretim yapımızdaki dönüşüme iktisadın dinamik yapısındaki gelişim de eşlik etmektedir. Yerli şirketlerin patent müracaatları 2020 yıl sonundan bu yana yüzde 10 artmış, yerli marka, yararlı model ve tasarım müracaatları ile kurulan şirket sayılarına da yansıyan ve birçok ekonomiyi geride bırakan bir dinamizm ortaya çıkmıştır. 2022 yıl sonu prestijiyle makine-teçhizat yatırımları yıllık bazda 13 çeyrektir büyüyerek, 2022’de büyümeye 1,4 puanlık katkı sağlamıştır. Böylelikle, makine-teçhizat yatırımlarının ulusal gelir içindeki hissesi yüzde 13,1’e yükselmiştir. Net ihracat ile bu iki değerli bileşenin ulusal gelir içerisindeki hissesi 2022’de yüzde 17,3 ile tarihi tepesine ulaşmıştır. Kelam konusu güçlü performans, 2022’de gözlenen büyük negatif arz şoklarına ve yılın ikinci yarısında global iktisadi faaliyetin gerilemesine karşın elde edilmiştir. 2023’te global talebin toparlanmasıyla birlikte büyümenin güçlü seyrini devam ettireceğini öngörüyoruz.”
(Sürecek)