Şam’ın Duma ilçesindeki kimyasal silah saldırısının üzerinden 5 yıl geçti
Suriye’de Beşşar Esed rejiminin, başşehir Şam’ın doğusunda yer alan Doğu Guta bölgesinin Duma ilçesinde kimyasal silahla 78 sivili öldürdüğü katliamın üzerinden 5 yıl geçti.
Duma’daki kimyasal silahlı hücum, yaklaşık 5 yıl boyunca rejim ve destekçilerinin ağır ablukasına maruz kalan Doğu Guta bölgesindeki mecburî tahliyelerin yaşandığı sırada gerçekleşti.
Nisan 2018’de 78 sivilin hayatını kaybettiği akında birden fazla bayan ve çocuk yüzlerce sivil de zehirli gazdan etkilendi.
Rusya, hafızalardan silinmeyen katliamdan 5 gün sonra rejim güçlerinin Duma ve Doğu Guta’nın tümünde denetimi ele geçirdiğini duyurdu.
ABD, İngiltere ve Fransa, Duma’daki kimyasal silah saldırısından bir hafta sonra Şam, Hama, Humus, Dera ve Süveyda’daki rejim güçlerine ilişkin kimi askeri noktalara hava taarruzları düzenledi.
KYSÖ, Duma’daki taarruzdan Esed rejimini sorumlu tuttu
Kimyasal Silahların Yasaklanması Örgütü (KSYÖ) tarafından 27 Ocak’ta yayımlanan raporda, Suriye’de Nisan 2018’de Doğu Guta’nın Duma ilçesinde klor gazıyla onlarca kişinin öldüğü kimyasal silah saldırısından Esed rejiminin sorumlu olduğu belirtildi.
Rejimin Duma’da denetimi tekrar sağlamak için bu saldırıyı gerçekleştirdiği vurgulanan raporda, rejimin hava kuvvetleri tarafından atılan ve biri 3 katlı binanın çatısına çarptıktan sonra patlayan silindirden süratlice zehirli klor gazı salındığı ve bina içine yayılan gazın çok sayıda kişinin vefatına neden olduğu kaydedildi.
Soruşturma raporunda klor gazı taşıyan iki silindirin Dumeyr Hava Üssü’nde değiştirilip doldurulduğu ve bunları atan helikopter yahut helikopterlerin Esed rejiminin askeri birliklerinden Kaplan Güçleri’nin denetiminde olduğunun tespit edildiği bildirildi.
KSYÖ, soruşturma kapsamında düzinelerce şahitle görüşüldüğünü, hayatta kalanların kan ve idrar örneklerinin yanı sıra toprak ve inşaat materyalleri örneklerinin de incelendiğini belirtti.
Esed rejimi 217 kere kimyasal silah kullandı
Sivillere yönelik hak ihlallerini belgeleyen Suriye İnsan Hakları Ağının (SNHR) bilgilerine nazaran Esed rejimi, Suriye’de iç savaşın başlamasının akabinde muhaliflerin denetimindeki yerleşimlere 217 kere kimyasal silah saldırısı gerçekleştirdi.
İlk kimyasal silahlı saldırısını Aralık 2012’de Humus’un Beyyada semtinde yapan rejim, en son saldırısını ise 19 Mayıs 2019’da Lazkiye’ye bağlı Kebine köyüne düzenledi.
Ağın bilgilerinde 21 Ağustos 2013’teki Doğu Guta katliamından sonra da kimyasal silahlı taarruzlarına devam eden rejimin, kelam konusu ataktan sonra 184 kere daha bu silahı kullandığı bilgisi yer aldı.
Şam ve kırsalındaki bölgeler 102, İdlib 45, Hama 30, Halep 26, Humus 7, Dera 3, Deyrizor 3, Lazkiye ili ise bir kere kimyasal silahlarla bombalandı.
Rusya ve Çin’in vetoları rejimin hesap vermesini engelliyor
KSYÖ’nün 1 Mart 2019’da Duma’da kimyasal silah kullanıldığını teyit etmesine karşın savaş hatalısı rejim için memleketler arası mahkemelerce şimdi yargı süreci başlatılamıyor.
Halihazırda Esed rejimi, 12. yılını tamamlayan iç savaşta işlediği savaş cürümlerinden Milletlerarası Ceza Mahkemesine (UCM) üye olmadığından ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu (BMGK) toplantılarında Rusya ve Çin tarafından korunmasından ötürü hukuk önünde hesap vermekten kurtuluyor.
Nitekim BMGK toplantılarında Rusya toplam 17, Çin ise 10 kere rejim lehine veto hakkını kullandı.
Hafızalara kazınan öbür kimyasal silah saldırıları
Esed rejimi, birinci büyük kimyasal silahlı katliamını 21 Ağustos 2013’te başşehir Şam’ın Doğu Guta bölgesinde yapmıştı. Memleketler arası topluluğun gündemine oturan katliamda 1400’ün üzerinde sivil hayatını kaybetmişti.
Dönemin ABD Lideri Barack Obama, daha evvel Suriye’deki kırmızı çizgisini kimyasal silah kullanımı olarak açıklamış olsa da ABD ve Rusya, alternatif tahlilde uzlaşmıştı. KSYÖ’ye devredilen süreçte, rejimin tüm kimyasal stokunu imha etmesi istendi. KSYÖ, 19 Ağustos 2014’te bu sürecin tamamlandığını duyurmuştu.
Ancak zehirli kimyasal gazlarla ataklar düzenlemeye devam eden rejim güçleri, 4 Nisan 2017’de İdlib’in Han Şeyhun ilçesinde sivilleri kimyasal silah hücumuyla gaye alarak bu silahtan vazgeçmediğini gösterdi. Kelam konusu katliamda 100’den fazla sivil ölmüş, 500’den fazla sivil de gazdan etkilenmişti.
Birleşmiş Milletler ile KSYÖ ortak soruşturma misyonu (JIM), 19 Nisan 2017’de Han Şeyhun’da sarin gazı kullanıldığını, 27 Ekim 2017’de de hücumun rejim tarafından düzenlendiğini teyit etmişti.
AA, Haziran 2017’de kimyasal silahlı katliama ait şahit tabirleri ve görsellerin yer aldığı belgeyi, KSYÖ, BM Milletlerarası Bağımsız Suriye Araştırma Kurulu ve UCM’ye teslim etmişti.