PROF. DR. ÇAĞATAY BİNALARIN YIKILMASINDA ESAS NEDEN BERBAT BETON

ÇUKUROVA Üniversitesi (ÇÜ) Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Kısmı Yapı Ana Bilim Kolu Lideri Prof. Dr. İsmail Hakkı Çağatay, Adana’daki yıkımların esas nedeninin makus beton olduğunu belirterek, Yıkılan binalarda yaptığımız incelemede, beton kalitesinin çok berbat. Betonda ayrışmalar oluştuğu, uygun olmayan iri agregaların kullanılmış olduğunu gördük. Burada agregalar, 7-8 santimetre büyüklüğündeydi. Bu durumda betonun geçirimsizliği azalmış oluyor. Kumu, çakılı, bir ölçü çimentoyu, suyu karıştırarak beton elde edemezsiniz dedi.

Kahramanmaraş merkezli sarsıntılara, 200 kilometre uzaklıktaki Adana’da da 13 bina yıkıldı. 418 kişinin hayatını kaybettiği enkaz bölgesinde inceleme yapan Çukurova Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Kısmı Yapı Ana Bilim Kolu Lideri Prof. Dr. İsmail Hakkı Çağatay, kentte başka vilayetlerde olduğu üzere yıkım nedenlerinin benzerlik gösterdiğini kaydetti. Bu nedenlerin başında makûs beton geldiğini vurgulayan Prof. Dr. Çağatay, çok katlı 20-25 yıllık yapıların gereğince mühendislik hizmeti almadığını, taşıyıcı sistem elemanlarının sağlıklı oluşturulmadığını, yer katlarda iş yeri, boşluk ve çıkma üzere uygun olmayan yapı sistemlerinin görüldüğünü söyledi.

‘HER BİR ETRİYE KOLON DEMİRLERİNE BAĞLANMALI’

Beton ve harç üretiminde kullanılan materyallere dikkati çeken Prof. Dr. Çağatay, Yıkılan binalarda yaptığımız incelemede, beton kalitesinin çok makus. Betonda ayrışmalar oluştuğu, uygun olmayan iri agregaların kullanılmış olduğunu gördük. Bir inşaatta 31,5 milimetreden büyük tane çapına sahip agrega kullanılması istenmez. Burada agregalar, 7-8 santimetre büyüklüğündeydi. Bu durumda betonun geçirimsizliği azalmış oluyor. Kumu, çakılı, bir ölçü çimentoyu, suyu karıştırarak beton elde edemezsiniz. Onun bir matematiği vardır dedi.

Binalardaki demir elemanlarının da uygun olmadığını lisana getiren Prof. Dr. Çağatay, Etriyeler kesme güvenliğini sağlayan elemanlardır. Kolon ve kirişlerin, sargı bölgelerinde sık ortayla 10 santimetreyi geçmeyecek formda örülmesi gerekiyor. Ayrıyeten her bir etriye kolon demirlerine bağlanmalıdır. Bunlar sıkı formda bağlanmadığında; beton dökümü sırasında etriyeler aşağı hakikat kayarak etriye aralıklarında açılmalara neden oluyor. Ölçümlerde kimi binalarda 30 ile 50 santimetre ortasında etriye aralıkları olduğu tespit edildi diye konuştu.

‘BETON KALİTESİ BELİRLİ ARALIKLARLA DENETİM EDİLMELİ’

Adana’da 1990’lı yılların sonunda yüksek katlı yapılar oluşmaya başladığını anlatan Prof. Dr. Çağatay, bu çeşit binalar için betonarme perde elemanların kullanılması gerektiğini vurgulayarak, Bilhassa çok katlı yapılar için daha sıkı tedbirlerin alınması gerektiğine inanıyorum. Bu tıp yapıların bilhassa kesme güvenliğinin sağlanması için yapılarda betonarme perde elemanlar özendirilebilir dedi. Beton kalitesinin de muhakkak aralıklarla denetim edilmesi gerektiğinin altını çizen Çağatay, Kaliteli bir betonda; beton sınıfının pahasının azalmaması beklenir. Örneğin C30 sınıfı betonun 30 MPa olan dayanımı 1-2 yıl sonra, 30 MPa olan pahadan aşağı inmez. Hatta bir ölçü yükselmesi beklenir. Ancak 30 olan bir bedel 1-2 yıl sonra 15’e, 10’a iniyorsa; betonun uygun karılmadığı, üretilmediği ve bir kusur olduğu manasına gelir. Projeyi denetim ettiğimiz sırada, 28 günlük beton bedeline bakıyoruz. Bundan sonra beton hiç denetim edilmiyor. En azından 3, 5 ya da 10 yıl sonra betonları denetim etmekte yarar var diye konuştu.

‘YÜKSEK KATLI YAPILAR BELLİ BÖLGELERE YAPILMALI’

Gelişmiş ülkelerde kentin yer açısından uygun olan bölgelerinde çok katlı yapılara müsaade verildiğini lisana getiren Çağatay, şöyle konuştu Mesela Kaliforniya bir zelzele bölgesi; 1906 yılında olan zelzelede San Francisco yıkıldı. Sarsıntıdan sonra yapı güvenliğini artırmak için pek çok çalışma yapıldı. Şu anda San Francisco’nun merkezinde gökdelenleri görürsünüz lakin kentten biraz uzaklaştığınızda 1 ve 2 katlı yapılar görülür. Her yere yüksek kat yapılmasına müsaade verilmez. Ülkemizde de yüksek katlı yapıların belli bölgelere imaline müsaade verilmeli. Mesela Adana’nın kent merkezi ekseriyetle alüvyon lakin kuzeye, dağlık bölgeye gerçek çıktıkça taban daha kaliteli ve taşıma kapasitesi daha uygun görünüyor. (DHA)