ODTÜ’den uzuv kayıplarına karşı yüksek hareket kabiliyetli yerli protez teknolojisi

ODTÜ’lü araştırmacılar, klasik formüller yerine bedene ameliyatla yerleştirilerek hareket kabiliyetini artıran nanoteknoloji temelli yeni kuşak protezler üzerine yürüttükleri çalışmada, hayvan deneyleri evresine geçecek.

Bilim etrafları, Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat’ta meydana gelen zelzelelerin akabinde uzuv kayıplarına karşı tesirli protezlere odaklanırken ODTÜ’de yürütülen Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) dayanaklı çalışmada, hayvan deneylerinin akabinde beşerler üzerinde klinik çalışmalar yapılarak Türkiye’nin bu sıhhat teknolojisine sahip 5-6 ülkeden biri olması hedefleniyor.

ODTÜ Metalurji ve Gereç Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Batur Ercan, Biyomalzemeler ve Nanotıp Laboratuvarı’nda yürüttükleri çalışmalara ait AA muhabirine açıklamalarda bulundu.

ABD’de ampute hastalar için implant materyali geliştirilmesi üzerine doktora yaptığını anlatan Ercan, “2019’da TÜBA GEBİP mükafatını kazandıktan sonra aldığım TÜBA takviyesiyle çalışmalarımı ileriye taşıyarak Türkiye’de yerli ve ulusal uygulamalar geliştirmek üzere yola çıktık.” dedi.

Protezlerin ampute hastalara yıllardır kayış ve kemerlerle tutturulduğunu ya da son devirde 3 boyutlu yazıcılarla şahsa özel olarak tasarlandığını hatırlatan Ercan, “Her iki formülde de protezler bir formda hastanın ampute edilen uzvuna tutturuluyor. Lakin vakit içinde farklı dezavantajlar ortaya çıkabiliyor. Bilim dünyası son yıllarda ampute hastalar için yüksek hareket kabiliyeti ve kullanım kolaylığı sağlayan yeni kuşak bu protezlere odaklanmış durumda.” diye konuştu.

Yüksek teknoloji Türkiye’de de geliştiriliyor

Ercan, doktora çalışmasında edindiği birikimle ODTÜ’de kurduğu laboratuvarda yeni kuşak implant ve protezler üzerine araştırmada değerli sonuçlar elde ettiklerini bildirdi.

ABD’de nanoteknoloji kullanılarak üretilen protezlerle ilgili çalışmaların klinik kademeye geçtiğini aktaran Ercan, “Çalışmamızda son gayemiz, hastanın kalan uzvuna büsbütün entegre olabilen implantların geliştirilmesi.” diye konuştu.

Türkiye’de bu protezler üzerine yürütülen bir çalışma bulunmadığının altını çizen Ercan, “Yeni jenerasyon implantları, nanoteknoloji kullanarak geliştiriyoruz. Şu anda laboratuvar testlerimizi tamamlamak üzereyiz. Hayvan deneyleri ve klinik deneyleri de tamamladıktan sonra geliştirilen protezlerin 5-10 yıl içerisinde kullanıma girmesini bekliyoruz.” dedi. Ercan, yeni kuşak implant ve protezler üzerine çalışmalarına ait şu bilgileri verdi:

“Çalışmamız tamamlandığında hastanın tartısı kemiğe entegre edilen implant sayesinde direkt protez üzerine transfer olacak. Protezleri kemikte enfeksiyonun önüne geçmek için hibrit halde tasarladık. Yumuşak doku ile entegre edilen kısmı selenyum üzere antibakteriyel özellikli bir gereç ile kaplıyoruz. Protezin kemiğe entegre edilen kısmı ise milimetrenin milyonda biri boyutta pürüzlülük içeren ve doğal kemiğe misal biçimde tasarlandı. Kısaca biyobenzetim ile protezi kemik yapısına benzeştirerek bedenle entegrasyonunu üst düzeye çıkarmış olduk. Bu implantların günümüzdekilere oranla kemik entegrasyonunu yüzde 50 artırdığını, enfeksiyon riskini de 10’da 1 oranına düşürdüğünü tespit ettik. Bunlar hayvan deneylerine geçmemiz için ümit taşıyan sonuçlar. Süratlice hayvan deneylerine geçerek en kısa vakitte hastalara takmak istiyoruz. “

İmplantların kemiğe cerrahi usullerle yerleştirildiği protez sistemlerinin uygulanamamasının en kıymetli nedeni olarak enfeksiyon riskine işaret eden Ercan, bunu engellediklerinde kendilerinin geliştirdiği sistemlerin günümüzdeki protezlere kıyasla değerli bir alternatif oluşturacağını söyledi.

Ercan, yeni kuşak implantların avantajlarını sıralarken şöyle konuştu:

“Bu sistemlerde hasta artık yükü hissedebiliyor, bacağın hangi istikamete durduğunu anlayabiliyor yani yüksek hareket kabiliyeti ve gerçek uzva en yakın performans alınabiliyor. Kısaca bu implantlarla doğala yakın bir hareket sunulabiliyor. Hastalar bu sayede günlük hayatlarında çok daha faal bir ömür sürebilecekler. Ayrıyeten her iki bacak farklı yüksekliklerde ampute edilmişse yeni kuşak bu protez takıldığında hasta çok daha rahat yürüyebilecek ve hatta koşabilecek. Protezin yükünü direkt kemik taşıdığı için hastalar protezlerin ağır olmasından da rahatsızlık duymayacak. Protezlerin farklı nedenlerle kullanım dışı kalması ya da değiştirilmesi riskleri de ortadan kalkmış olacak.”

Doç. Dr. Batur Ercan, klinik çalışmaların ABD’nin yanı sıra birkaç ülkede daha yapıldığını belirterek, “Türkiye’de de bu protezlere geçildiğinde, ülkemiz bu sıhhat teknolojisini yerli ve ulusal imkanlarla kullanabilen dünyadaki 5-6 ülkeden biri olacak.” dedi.

“Gökhan Hotamışlıgil’in projesine takviye olmaktan memnunluk duyarız”

Doç Dr. Ercan, Kahramanmaraş merkezli sarsıntı felaketinde çok sayıda kişinin uzuv kaybı yaşadığına işaret etti. ABD’de Harvard Üniversitesinde bilimsel çalışmalar yürüten Prof. Dr. Gökhan Hotamışlıgil’in, zelzelede uzuv kaybı yaşayan 21 yaş altı gençler ve çocuklar için tabipleri aracılığıyla çocuk protezlerine yönelik bir kampanya başlattığına işaret eden Ercan, kendilerinin de bu projeye takviye vermek istediklerini kaydetti. Ercan, “Protezlerimizin insan deneylerine geçiş sürecini kısaltarak zelzelenin akabinde uzuv kaybı yaşayan bireylere dayanak olmayı amaçlıyoruz.” tabirlerini kullandı.