NATO’nun Yugoslavya’ya hava harekatının 24. yılı

NATO’nun 24 Mart 1999’da Yugoslavya Federal Cumhuriyeti’nin stratejik kıymete sahip amaçlarına yönelik başlattığı “Müttefik Güç Harekatı”nın üzerinden 24 yıl geçti.

Slobodan Milosevic idaresindeki Yugoslavya Federal Cumhuriyeti’nin, Kosova’daki Arnavut ve başka topluluklara yönelik baskı ve katliamlarına son vermemesi üzerine başlatılan NATO hava harekatı 10 Haziran 1999’a kadar sürdü.

Hava harekatında, günümüzde Sırbistan, Karadağ ve Kosova topraklarında bulunan komuta denetim ile muharebe sistemleri, askeri kışla ve birlikler, hava savunma sistemleri, güç sınırları, haberleşme sınırları ve akaryakıt sistemleri ağır hasar gördü.

Sırp güçlerinin Kosova’dan büsbütün çekilmesini ve çokuluslu bir barış gücünün Kosova’da konuşlandırılmasını sağlayan harekat, ülkenin bağımsızlığına yanlışsız giden süreçte dönüm noktalarından biri olarak kabul ediliyor.

Türkiye, İtalya’nın Ghedi Hava Üssü’nde konuşlu 10 F-16 uçağıyla harekata katıldı ve Türk F-16’lar, yaklaşık 2 bin saat uçuş gerçekleştirdi.

BM Güvenlik Kurulu, 10 Haziran 1999’da kabul ettiği 1244 sayılı karar ile BM’ye Kosova’da idare hakkı tanıdı ve vazifesi Birleşmiş Milletler Kosova Süreksiz İdare Misyonuna (UNMIK) verdi. 12 Haziran’da ise Türk Silahlı Kuvvetlerinin de ortalarında bulunduğu NATO’nun Kosova’daki Barış Gücü (KFOR) birlikleri ülkeye girmeye başladı.

Ridvan Slivova, sivillerin yaşadığı acıları çektiği fotoğraflarla belgeledi

Kosovalı foto muhabiri Ridvan Slivova, Sırp güçleri tarafından başşehir Priştine’den ayrılmaya zorlanan ve birçoklarının Kuzey Makedonya’daki mülteci kamplarına gittiği Kosovalı Arnavut halkının karşılaştığı sıkıntı anları fotoğraf makinesiyle ölümsüzleştirdi.

Slivova, 1989’da başladığı mesleğinde bilhassa Kosova savaşı sırasında karşılaştığı zorlukları AA muhabirine anlattı.

1990’ların başında Sırp güçlerinin Arnavut nüfusa karşı uygulamaya başladığı şiddet olayları sırasında foto muhabiri olarak savunmasız sivil nüfusu desteklemeyi kendine vazife edindiğini belirten Slivova, “Bir halk, kurban yahut bir ceset gördüğünüzde bu güç, hatta sizin halkınızdan olduğunda daha sıkıntı fakat çocuk cesetleriyle karşılaştığınızda bu çok daha güç, bu yüzden zorluklar gündelik olmaya devam etti.” sözlerini kullandı.

Fotoğraf makinesindeki beş sinema negatifiyle Priştine yakınlarındaki bir köyde NATO bombardımanının başlamasını beklediğini vurgulayan Slivova, şöyle konuştu:

“Sevinç ve hüzün birlikte başladı. NATO bombardımanı başladığı için özgürleşeceğimize dair hislerin yanında (bombardıman) yakınlığında olduğumuz için endişe da vardı. O dehşet, tam da beklediğimiz üzere çıktı. Yani, köylerde bir aydan fazla kaldık. Dışarı çıkıp Gollaku’nun (Başkent Priştine yakınlığında bir bölge) bütün köylerinde fotoğraf çektim. Büyük bir nüfusun, köyden köye göç ettirilerek nasıl yaşadıklarını fotoğrafladım. Orada paklığı nasıl sağladıklarını, nasıl beslendiklerini gördüm lakin onlar hepsi çadırda, doğadaydı. Bu yüzden soğuk, mart ayı olduğunu düşünürsek, çok güç bir durumdu.”

Slivova ayrıyeten 1990-1999 yılları ortasında yaptığı meslek nedeniyle Sırp polisleri tarafından yaklaşık 20 kere sorgulandığını ve vakit zaman bir müddet saklanmasına neden olan tehditler aldığını söyledi.

Bombardıman sırasında kullandığı fotoğraf sinemalarını konutunun bahçesine gömdüğünü ve kendisine bir şey olması durumunda sinemaların yerini ailesine de söylediğini belirten Slivova, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Yayınlarla ilgili tehditler de oldu fakat mesleği olması gerektiği üzere yapma azmi. Meslek demeyelim zira o vakitler bu bir görevdi, risklerine karşın inatla yaptım. Bahsettiğim üzere tehditler de oldu, konuta gelip beni sordular ve bana bu meslekte değil öteki bir işte çalışmam gerektiğini söylediler.”

Hava harekatının akabinde Kosova’ya giren NATO askerlerinin yol kenarlarında cesetler ve toplu mezarlarla karşılaştığını söyleyen Slivova, sivillerin ortasına karışan Sırp asker ve polislerin Sırbistan’a hakikat kaçarken gizlice fotoğraflarını çektiğine vurgu yaptı.

Slivova, siyah beyaz savaş fotoğraflarından oluşan birinci standını 2001’de Prag’da düzenledi.

Kosova Savaşı ve bağımsızlık süreci

1998-1999 yıllarında yaşanan Kosova Savaşı’nda, birçok Arnavut 10 binden fazla Kosovalı öldürüldü, 1 milyonun üzerinde farklı etnik kümelerden Kosovalı meskenlerini terk etmek zorunda kaldı.

Kosova, 17 Şubat 2008’de Sırbistan’dan tek taraflı bağımsızlığını ilan etti lakin Sırbistan, Kosova’yı hala “kendi toprağı” olarak görüyor.

Kosova bugün 117 ülke tarafından bağımsız devlet olarak tanınmasına karşın kuzeyinde devam eden etnik gerginlikler ve Birleşmiş Milletlere (BM) üye olamaması nedeniyle Avrupa’nın “donmuş ihtilaf” bölgelerinden biri olarak nitelendiriliyor.

Kosova ve Sırbistan, AB arabuluculuğunda 2011’de başlatılan Belgrad-Priştine Diyalog Süreci kapsamında bağlantıların olağanlaşması ve nihayetinde iki ülkenin birbirini tanıması için ortak yol bulmaya çalışıyor.???