Türk bilim insanları Antarktika’da gelişen turizmin tesirlerini araştırıyor

Cumhurbaşkanlığı himayelerinde, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı uhdesinde, TÜBİTAK MAM Kutup Araştırmaları Enstitüsü uyumunda 7. Ulusal Antarktika Bilim Seferi’ni gerçekleştiren Türk bilim insanları, turizm faaliyetlerinin tesirlerini araştırarak Antarktika’nın geleceğini nasıl etkileyeceği konusunda çalışmalar yürüttü.

Geçici Türk Bilim Kampı’nın bulunduğu Horseshoe Adası üzerinde yaptıkları saha çalışmalarında insan faaliyetleri sebebiyle oluşan tesirleri araştıran Türk bilim insanları, son yıllarda Antarktika’ya olan turizmin ve turistlerin oluşturduğu insan faktörlü kirleticilerin yükünü ve bu yükün tesirlerini de ele aldı.

Horseshoe Adası’nın kuzey doğusunda bulunan, Birleşik Krallık’ın bilimsel faaliyetlerini yürütmek için 1950 yılında kurulan ve 5 yıl boyunca İngiliz bilim insanları tarafından kullanılan ve “Y Üssü” olarak bilinen araştırma istasyonu, turistler ve bilim insanları tarafından müze olarak ziyaret edilebiliyor.

Adanın Sally Koyu kıyılarında yer alan “Base Y” ismi verilen araştırma istasyonunu, 2022-2023 Antarktika döneminde binlerce turist ziyaret etti.

AA muhabirinin edindiği bilgiye nazaran, üs ziyareti sırasında hudutlu sayıda kişinin birebir anda gezmesi ve karada bulunması üzere kuralların bulunduğu istasyonda, son bir yılda gerçekleşen ziyaret sayısı geçen 5 yılın toplam ziyaretçi sayısından fazla oldu.

“Base Y” ziyaretlerinde adaya gelen turistlere bina içerisinde bulunan hiçbir şeyin yerinin değiştirilmemesi ve dokunulmaması gerektiği bilgisi rehberler tarafından veriliyor. Lakin geçen yıl tıpkı tarihlerde görüntülenen üssün, birtakım kısımlarında eşyaların yerleri değişmiş ya da yerinde olmadığı da görüldü.

“Beyaz Kıta’ya gerçekleştirilen turizm faaliyetleri yönetilmezse etrafa olan ziyanları kaçınılmaz”

7. Ulusal Antarktika Bilim Seferi Başkan Yardımcısı Atilla Yılmaz, Beyaz Kıta’ya gerçekleştirilen turizm faaliyetlerinin denetimli biçimde yönetilmemesi halinde etrafa olan ziyanlarının kaçınılmaz olduğunun altını çizerek, “Horseshoe Adası’nın kuzeydoğusunda bulunan ‘Y Üssü’ müze olarak kullanılıyor. Her yıl buraya uğramaya çalışıyoruz, birebir vakitte burayı işleten vakfa buranın kondisyonu ile ilgili bilgi veriyoruz.” halinde konuştu.

Bu yıl çok kalabalık bir turist kafilesinin burayı ziyaret ettiğini gözlemlediklerini aktaran Yılmaz, “İçeride bir ziyaretçi defteri var, defterinin neredeyse yarısı 2022-2023 dönemine ilişkin turistlerin isimleriyle dolu. Bunu da salgın periyodunda buraya azalan turizmin acısını çıkarmasına bağlıyoruz. Bu olağan çok turizm denetimli halde yönetilmezse etrafa ziyanı kaçınılmaz oluyor. Biz de yaptığımız çalışmalarda insan kaynaklı kirleticileri görmüş oluyoruz. Bu da bizim için farklı bir faktör olacak.” diye konuştu.

Yılmaz, geçen yıllarda gerçekleşen Ulusal Antarktika seferlerinde de Horseshoe Adası’nda bulunan “Y Üssü” ziyaretlerinde sefer grubundan diğer kimsenin olmadığını söz ederek, “Bu sene birinci kere farklı bir formda dünyanın başka ucunda izole bir kıta olan Antarktika’da sıra bekledik. Muhafaza emelli üssün içerisine birebir anda 12 kişi girebiliyor. Lakin bu sene tüm hocalarımız üssü ziyaret etmek için sıra beklediler.” dedi.

Türk Bilim Kampı’nın bulunduğu Lystad Körfezine bakan kısmını bir turist gemisinin ziyaret ettiğini ve gemide bulunan turistlerin yaklaşık 24 tane çadır ile kamp yaptıklarını gördüklerini belirten Atilla Yılmaz, “Turist kafilesi ayrıldıktan sonra ‘herhangi bir kalıntı var mı?’ diye alanı denetim ettik. Son yıllarda değişik bir formda Horseshoe Adası’nın her tarafında turizm faaliyetlerinin arttığını gözlemliyoruz.” diye konuştu.

“Bu yıl yaklaşık 100 bin turist bekleniyor”

Antarktika bölgesine nizamlı olarak seyahatler düzenleyen bir turizm firmasının genel müdürü ve rehber Chad Carey, bölgenin kalabalıklaştığını ve gelecekte Horseshoe Adası’nın bulunduğu enlemden daha uzak yerlere de gemilerin ulaşabileceğini düşündüğünü söyledi.

“Bu yıl yaklaşık 100 bin turist olması bekleniyor.” diyen Carey, “Normalde bu sayı Antarktika’da 40 bin civarı, bu sayı kıyaslandığında örneğin Antarktika Avusturalya’dan daha büyük bir kıta olmasına karşın yalnızca 100 bin turist alıyor fakat Fransa’nın Paris’i yalnızca yılda 11 milyon dan fazla turist alıyor.” dedi.

18 yıldır Antarktika’yı ziyaret ettiğini ve birinci geldiği vakit ile şimdiki ortasında gemilerin sayılarının epey fazlalaştığına dikkati çeken Carey, şunları kaydetti:

“İklim değişikliği açısından burası rastgele bir yere kıyasla daha fazla etkileniyor, yani buzullar geçtiğimiz yollar… Buzullar burada deniz düzeyindeydi ve artık görebildiğiniz üzere vadinin üstüne ulaşmış durumda. İklim krizinin tesirlerinin nasıl gerçek olduğunu, hepiniz görüyorsunuz ve buna şahit olmak değişik bir durum, bazen buraya gelen yolcular gelmeden evvel iklim krizinin varlığına inanmayan insanlarken geldiklerinde tüm bu olanlara şahit oluyorlar. Bunun değiştiğini görmek hakikaten değişik.”

Araştırma istasyonu

UK Antarctic Heritage Trust (UKAHT) vakfı tarafından müze olarak yaşatılmaya çalışılan “Y Üssü”, kızak atölyesi, telsiz odası, yatakhane, mutfak, çalışma odası, revir ve jeneratör odası üzere kısımları içeriyor.

1950 yılında kurulan ana bina içerisinde yer alan o periyoda ilişkin bilimsel ekipmanlar, el aletleri, takvimler, plaklar, mecmualar, kitaplar, yiyecek kutuları, mutfak duvarlarına asılmış yemek ve ekmek tanımları dikkati çekiyor.

İstasyonun ana binasında bulunan ortak hayat alanında, 1957 yılında imzalanmış olan İngiltere Kraliçesi 2. Elizabeth ve eşi Edinburgh Dükü Prens Philip’e ilişkin birer de portre bulunuyor.

Aynı vakitte TÜBİTAK MAM Kutup Araştırmaları Enstitüsü ve UKAHT ortasındaki âlâ niyet mutabakatı kapsamında Ulusal Antarktik Bilim Seferleri sırasında bu üssün ziyaret edilip, yapının yeni fizikî kondisyonu ve mümkün yapısal hasarlar denetim ediliyor.