Hidrojen ile elektrikli çalışan araçların menzilini uzatacak proje

Araştırma Üniversiteleri Dayanak Programı çerçevesinde Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) bünyesinde yürütülen ‘Elektrikli ve Yakıt Hücreli Araçlardaki Batarya ve Metal Hidrit Tank için Termal İdare Sistemlerinin İncelenmesi’ projesi ile batarya ve metal hidrit hidrojen depolama tankları için aktif ısıl idare sistemlerinin geliştirilmesi planlanırken, TOGG üzere salt elektrikli ve ayrıyeten yakıt hücreli araçların menzilinin artırılması hedefleniyor. Çalışmalar hakkında bilgi veren DEÜ Mühendislik Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Can Özgür Çolpan, proje sayesinde hidrojen gücü, yakıt hücresi, batarya ve elektrikli araçlarla ilgili bilgi birikimini artırmaya ve deneysel altyapı imkanlarını geliştirerek alanında uzman genç bilim insanlarını yetiştirmeye odaklandıklarını söyledi.

Türkiye, son yıllarda güçte dışa bağlılığı azaltacak bilimsel çalışmalara kıymet verirken, başta savunma sanayi ve otomotiv dalı olmak üzere yerli ve ulusal teknolojilerin ve araçların geliştirilmesini de destekliyor. Bu çerçevede 11. Kalkınma Planı’nda tanımlanan öncelikli alanlara uygun olarak Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ile Yükseköğretim Heyeti Başkanlığı iş birliğinde başlatılan Araştırma Üniversiteleri Dayanak Programı (ADEP) ise üniversitelerin AR-GE ve yenilikçilik ekosistemini geliştirmeyi, nitelikli insan gücünü yetiştirmeyi ve global meselelere tahlil üretmeyi öngörüyor. Dokuz Eylül Üniversitesi bünyesinde yürütülen ‘Elektrikli ve Yakıt Hücreli Araçlardaki Batarya ve Metal Hidrit Tank için Termal İdare Sistemlerinin İncelenmesi’ projesi ile batarya ve metal hidrit hidrojen depolama tankları için faal ısıl idare sistemlerinin geliştirilmesi planlanırken, TOGG üzere salt elektrikli ve ayrıyeten yakıt hücreli araçların menzilinin de artırılması hedefleniyor. ‘Otomotiv ve Raylı Sistemler Sektörü-Enerji Depolama Alt Alanı’nda devam eden çalışmalar hakkında bilgi veren projenin yürütücüsü ve DEÜ Mühendislik Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Can Özgür Çolpan, proje sayesinde hidrojen gücü, yakıt hücresi, batarya ve elektrikli araçlarla ilgili bilgi birikimini artırmaya ve deneysel altyapı imkanlarını geliştirmeye, alanında uzman genç bilim insanlarını yetiştirmeye odaklandıklarını söyledi.

“Sürdürülebilir olmaktan uzak”

Projenin öteki bir çıktısının da ‘yaşanabilir bir dünya ve çevre’ olduğuna dikkat çeken Çolpan, “Günümüzde global güç arzının yaklaşık yüzde 80’i, fosil yakıtlardan karşılanıyor. Sürdürülebilir olmaktan uzak bu durum, global ısınma, hava kirliliği ve güç güvenliği üzere birçok olumsuz gelişmeyi de beraberinde getiriyor. Münasebetiyle tahlil olarak alternatif güç kaynaklarına ve teknolojilerine yönelim artıyor. Ülkeler ve üniversiteler, pak elektrifikasyonu artırmak, yeşil hidrojen üretmek ve kullanmak, biyo-yakıt ve sentetik yakıt tedarik zincirleri oluşturmak, karbonu yakalamak ve depolama teknolojilerini kullanmak üzere bahis başlıklarına odaklanıyor. Bizim projemiz de üst başlıkta, ülkemizin dışa bağlılığını azaltmayı, global sıkıntılara tahlil bulmayı, etrafa hassas teknolojileri geliştirmeyi hedefliyor” diye konuştu.

Türkiye için maksat: 2053

Avrupa Birliğinin (AB) Yeşil Mutabakat’ı ile Avrupa kıtasında 2050 yılına kadar net-sıfır emisyona ulaşılmasının hedeflendiğini kaydeden Çolpan, “Ülkemiz ise 2053 yılına kadar net-sıfır emisyon elde etmeyi hedefliyor. Bu yıl Güç ve Olağan Kaynaklar Bakanlığı tarafından yayımlanan ‘Türkiye Hidrojen Teknolojileri Stratejisi ve Yol Haritası’nda bu amaca ulaşılması için Türkiye’de hidrojen üretimi, depolanması, dağıtımı ve kullanımına yönelik adımlar belirtiliyor. Bilim insanları olarak biz de bu stratejiyi kıymetli buluyoruz” tabirlerini kullandı.

“Menzili en az yüzde 20 artırmayı hedefliyoruz”

Proje ile bataryalar için yenilikçi ısıl idare sistemleri tasarlamak için çalıştıklarını kaydeden Çolpan, şöyle konuştu: “TOGG’un da kullandığı çeşitte bir batarya modülüne uygulanan soğutma sistemi bileşeni üzerine çalışmalar yaparak yerli teknoloji geliştirme faaliyetlerine de katkı sunmayı arzuluyoruz. Projemizde ayrıyeten, hidrojen ile çalışan yakıt hücreleri üzerine de araştırmalar yürütüyoruz. Sonuç olarak da hem batarya hem de yakıt hücresine sahip hidrojen ile çalışan araçlarda menzili en az yüzde 20 artırmayı hedefliyoruz. Araştırma üniversitemizin misyonuna uygun bir süreci burada yürütüyoruz. Zati kurum olarak TÜBİTAK tarafından yayımlanan alan bazlı yetkinlik tahliline nazaran ülkemizdeki hidrojen ve yakıt hücresi alanındaki önde gelen yükseköğretim kurumlarından birisiyiz. Hydrogen Europe Research isimli itibarlı araştırma ağının ise tam üyesiyiz.”

Hava ve deniz araçları da gündemde

DEÜ ile TUSAŞ ve HAVELSAN ortasında imzalanan işbirliği protokollerine de dikkat çeken Çolpan, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Ülkemizin havacılık ve uzay sanayindeki maksatlarını yakından takip eden üniversitemiz, global ölçekli firmalarla da işbirliği yapıyor. Bunun değeri, hidrojenli hava taşıtları alanında yeni projelerin üretilmesinin önü açılmasıdır. Projede elde ettiğimiz sonuçların, karada olduğu kadar deniz ve hava araçlarında da menzil artıracağına; yenilikçi, yerli güç üretimi ve depolama teknolojileri geliştirme çalışmalarına referans sağlayacağına inanıyoruz. Üstelik ülkemizin net-sıfır emisyon amaçları başta olmak üzere güçte dışa bağlılığımızı azaltacak, ulusal iktisada ve toplumsal refaha güç verecek. Etraf dostu yenilenebilir güç üretim sistemlerinin yaygınlaşmasına katkı koyacağız. Bu süreçte bize yol gösteren DEÜ Rektörümüz Prof. Dr. Nükhet Hotar olmak üzere bize dayanak veren bilim insanlarımıza teşekkür ediyoruz.”

Proje ekibi

Proje grubu şu isimlerden oluşuyor: Proje yürütücüsü Prof. Dr. Can Özgür Çolpan (Mühendislik fakültesi), araştırmacılar Prof. Dr. Aytunç Erek (Mühendislik fakültesi), Prof. Dr. Erdal Çetkin (İYTE Mühendislik Fakültesi), Doç. Dr. Mehmet Akif Ezan (Mühendislik fakültesi), Doç. Dr. Mustafa Umut Karaoğlan (Mühendislik fakültesi), Dr. Olgun Konur (Denizcilik fakültesi), Dr. Ersin Alptekin (Mühendislik fakültesi), Arş. Gör. Süleyman Aykut Korkmaz (Denizcilik fakültesi), yüksek lisans öğrencileri Sera Ayten Çetinkaya (Fen bilimleri enstitüsü) ve Kadir Oğuzhan Ünüştü (Fen bilimleri enstitüsü). – İZMİR