Çocuklukta çok şeker tüketimi yetişkinlikte depresyona davetiye çıkarıyor

Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Endokrinoloji ve Metabolizma Bilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Okan Bülent Yıldız, erken çocukluk ve ergenlikte çok şeker tüketiminin insülin direncini tetiklediğini ve yetişkinlikte kronik hastalıkların yanında depresyon, telaş bozukluğu üzere ruhsal rahatsızlıklara da neden olabildiğini bildirdi.

Yıldız, AA muhabirine yaptığı açıklamada, bir aylık ramazan periyodunda bedenin sahur ve iftar biçiminde iki öğün yemek yemeye alıştığına ve Ramazan Bayramı’nda bu sürecin değişeceğine dikkati çekti.

Prof. Dr. Yıldız, “Ramazan Bayramı ile birlikte beslenmede tekrar olağan tertibe dönerken ani ve süratli davranmamak, kademeli hareket etmek gerekiyor. Bayramda aile ziyaretleri, kalabalık sofralar oluyor ve çikolata, tatlı üzere besinler çok fazla ikram ediliyor. Hem mide ve bağırsaklarımızın hem de tüm bedenimizin bu yeni sisteme adapte olabilmesi için güne kesinlikle hafif bir kahvaltıyla başlanmalı.” tabirini kullandı.

Öğle ve akşam yemeklerinde zerzevat tüketilmesi, lifli besinlere tartı verilmesi gerektiğini, protein gereksiniminin ise yağsız et, balık yahut baklagillerden karşılanabileceğini anlatan Yıldız, “Tatlı gereksinimini giderirken kuru meyve ve sütlü tatlıları tercih etmek kıymetli. Şerbetli, baklava üzere klâsik tatlılardan mümkün olduğunca uzak durmak, tüketilecekse de son derece hudutlu tüketmek gerekli.” bilgisini paylaştı.

“Aşırı şeker tüketimi, bağışıklık sistemini zayıflatıyor”

Prof. Dr. Yıldız, bayramda tatlıların öğün yerine karın doyurma gayeli tüketilmemesi, hem çocuklar hem de erişkinlerin karbonhidrat tüketimini mümkün olduğunca sınırlamasının ehemmiyet taşıdığını söyledi.

Aşırı şeker tüketiminin zararlarına da değinen Yıldız, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Şekeri kesinlikle denetimli tüketmek gerekiyor. Karbonhidrat bedenimizin gereksinimi, güç kaynağımız lakin çoka kaçtığımızda, şekeri çok tükettiğimizde birçok sıhhat meselesiyle karşı karşıya kalıyoruz. Bunlardan birincisi çok şeker tüketimi, bağışıklık sistemini zayıflatıyor. Kalitesiz karbonhidrat, yüksek ölçüde şeker alımı, kalp damar, diyabet üzere kronik hastalıklar ve kansere de davetiye çıkarıyor.”

“Erken çocukluk ve ergenlik insülin direncinde en riskli dönem”

Özellikle ek şeker içeren içecekler ve paketli besinlerin daima tüketiminin bağımlılık yapabildiğini vurgulayan Yıldız, şunları kaydetti:

“Erken çocukluk periyodu ve ergenlik, şeker tüketimi açısından insülin direnciyle birlikte en yüksek riskli olarak tanımladığımız devirler. Bu devirlerde çok şeker tüketimi, insülin direncini tetikliyor ve erişkin çağda diyabet, kalp damar hastalıklarının yanında depresyon, his durum, korku bozuklukları, demans, alzaymır, çeşitli kanserler ve polikistik over sendromuna yol açabiliyor.”

Birçok memleketler arası bilimsel çalışmada bu sonuçların gösterildiğine işaret eden Yıldız, “Çocukluk ve ergenlikte insülin direncinin yüksek olması, hayatlarının geri kalan kısmında fizikî hastalıkların yanında his durum bozuklukları, depresyon, dert bozuklukları üzere ruhsal rahatsızlıklara da meyillerini artırıyor.” diye konuştu.

Yıldız, insülin direncinin, kandaki şeker seviyesinin kâfi ve hatta yüksek ancak hücrelerin aç durumda kalması nedeniyle ortaya çıktığını, bu durumda pankreas dokusunun daha fazla insülin salgılamaya çalıştığını ve sonuçta şeker hastalığının görülebildiğini söyledi.

“Tat duyusu 3 yaşına gelmeden gelişiyor”

Prof. Dr. Yıldız, ayrıyeten çocuklarda tat duyusunun çok erken devirde geliştiğine dikkati çekerek, ailelere şu ihtarlarda bulundu:

“Çocuklarda tat duyusu daha 3 yaşına gelmeden gelişiyor. Yani bir çocuğun 3 yaşına gelene kadar neyle beslendiği, 33 yaşında, 53 yaşında da hangi besini canının istediğinde belirleyici oluyor. Bu nedenle bu yaş kümesini paketli besinler, şeker ve karbonhidrat yüklü beslenmeden kesinlikle uzak tutmamız, karbonhidratın da kaliteli kümeden yani zerzevat, salata, meyve tarafından alınmasını sağlamamız çok değerli.”

Ense, boyun ve koltuk altında renk yoğunlaşmasına dikkat

İnsülin direncinin toplumda her 4 şahıstan 1’inde görüldüğünü, çocuklarda da ortaya çıktığını aktaran Yıldız, hastalığın uzun mühlet belirti vermeden seyredebildiğini lakin birtakım belirtilerin de uyarıcı olduğunu lisana getirdi.

Prof. Dr. Okan Bülent Yıldız, “İnsülin direnci olan çocuklarda ense, boyun ve koltuk altında renk yoğunlaşması olabiliyor. Çocuk ve ergenler ile yetişkinlerde, sık acıkma, tatlı krizleri, bilhassa karbonhidrat yüklü bir öğün yedikten sonra birkaç saat içinde terleme, titreme, uyku, dalgınlık yaşanabiliyor.” biçiminde konuştu.

Genç kızlarda adet düzensizliğinin, bir anda süratli kilo alımının da insülin direnci belirtileri ortasında yer aldığını, bu tip durumlarda bir uzmana başvurulması gerektiğini vurgulayan Yıldız, ayrıyeten bel etrafının bayanlarda 80, erkeklerde ise 94 santimetrenin üzerinde bulunmasının çok kıymetli bir belirti olduğunu kaydetti.

Prof. Dr. Yıldız, insülin direncine karşı “sağlıklı beslenme, tertipli uyku, gerilim denetimi ve nizamlı egzersiz” sözlerinin baş harflerinden oluşan, kısaca “BUSE” olarak isimlendirdiği formülün en değerli önlem olduğunu kelamlarına ekledi.