Alman iktisadı Çin’e ne kadar bağımlı?
Almanya Çin’e karşı eleştirel bir siyasi hal benimsemeye çalışsa da Çin, ülkenin en büyük ticaret ortağı. Alman iş dünyası Çin’e bağımlılığın azaltılamayacağını söylüyor.Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un geçen hafta gerçekleştirdiği Çin ziyareti sırasında sarf ettiği kelamlar, büyük yankı uyandırdı. Avrupa’nın ABD’nin peşinden gitmemesi gerektiğini söyleyen Macron, “Amerika’nın ritmi ile Çin’in çok reaksiyonlarına adapte olmak gerektiğini düşünmenin” büyük bir yanılgı olacağını lisana getirdi.
Bu kelamlarıyla tenkit oklarını üzerine çeken Macron’a Alman siyasetçilerden de sert yansılar geldi. Fakat birçok Alman şirketi Macron ile tıpkı görüşte değil. Araba tedarikçisi Webasto’nun genel müdürü Holger Engelmann, “Eğer Çin olmazsa, Almanya’daki refahımız düşer” değerlendirmesinde bulundu.
Çin’de bulunan 11 fabrikada üretim yapan Webasto, karının üçte birinden fazlasını da Çin pazarından elde ediyor.
İthalat bağımlılığı
Webasto’nun Çin ile bağlantısı, tekil bir hadise değil. Çin’e bağımlı olan çok sayıda Alman otomotiv üreticisi mevcut: 2022’nin ikinci yarısında, Alman otomotiv devleri Volkswagen, Mercedes ve BMW, arabalarının yaklaşık yüzde 40’lık kısmını Çin’de sattı.
Bu durumun açıklaması son derece kolay: Çin, Almanya’nın dünyadaki en kıymetli ticaret ortağı pozisyonunda.
Son yıllarda Almanya’nın ihracatı artış göstermiş olsa da ithalat ve ihracat dataları bir ortaya getirilerek oluşturulan istatistik, milletlerarası ortamda Çin’in Almanya’nın açık orta en kıymetli ticari ortağı olduğunu ortaya koyuyor. Hatta Almanya’nın Çin’e ithalat konusunda bağımlı olduğunu söylemek bile mümkün.
ING Almanya’nın baş ekonomisti olan Carsten Brzeski, DW’ye yaptığı değerlendirmede, “Üretimimizde kullandığımız hammadde ve modüller, yani ön eserler konusunda Çin’e bağımlılığımız çok derecede yüksek. Ayrıyeten bizim Çin’e olan bağımlılığımız, örneğin ABD ve Fransa’nın Çin’e olan bağımlılığından çok daha yüksek” diyor.
“Çin yoksa elektrikli araç da yok”
Çin’in artık Almanya üzere gelişmiş sanayi ülkeleri için bir fabrika ülkesi olmaktan ibaret olmadığı aşikar. Çin idaresi, “Çin 2025” ismini verdikleri proje ile geleceğin teknolojileri konusunda dünya önderi haline gelme maksadı üzerinde çalışmaya yıllar evvel başlamıştı.
Gelinen noktada, Çin’in bu maksadına birtakım alanlarda halihazırda ulaştığını söylemek mümkün. Örneğin Çin, elektromobilite için kaçınılmaz bir eser olan bataryaların üretimi konusunda dünya önderi pozisyonunda. Almanya ve Macaristan’da da fabrikaları bulunan Çinli tedarikçi CATL, dünyadaki elektrikli araçlarda kullanılan lityum-iyon bataryaların üçte birlik kısmını tedarik ediyor. Birebir vakitte global çapta tüm bataryaların yüzde 80’i de Çin’den geliyor.
Konuyu kıymetlendiren Brzeski, Çin ile Almanya ortasındaki ekonomik bağlantıların sona erdirilmesinin, en azından kısa vadede mümkün olmadığını söylüyor. Brzeski, “Çin yoksa elektrikli araç da yok. Çin yoksa sürdürülebilir güç de yok. Çin yoksa çatılarımızdaki güneş panelleri de yok” diye konuşuyor.
“Bağımlılığı azaltmak imkansız”
Siyasi açıdan Çin ile farklı görüşlerde olan Almanya, bir yandan Çin ile ticari bağlantıları ayakta tutmaya çalışırken öteki yandan da eleştirel olabilmek için gayret sarf ediyor.
Ekonomist Brzeski, bu hususa ait, “Ukrayna savaşı patlak verdiğinden bu yana birinci refleks, ‘Şimdi dost olduğumuz ülkelere odaklanmalı ve Çin’e bağımlılığımızı sona erdirmeli yahut azaltmalıyız’, deme istikametinde. Fakat bu mümkün değil” değerlendirmesini yapıyor.
Diğer yandan çok sayıda Çinli şirket ve yatırımcı da Alman şirketlerini devralma yahut paylarını satın alma vasıtasıyla Alman iktisadının bir kesimi haline geliyor. Örneğin 2016 yılında endüstriyel robot üretimi konusunda bir dünya devi olan Kuka’nın Çinli Midea şirketi tarafından satın alınması, büyük yankı uyandırmıştı. Ayrıyeten Mercedes-Benz’in en büyük hissedarları da Çinli: BAIC Kümesi ve Li Shufu, Mercedes-Benz’in yüzde 10’ar payını elinde bulunduruyor.
Ancak Çin’in Alman ekonomisindeki varlığının, son yıllarda çeşitli nedenlerle azaldığı görülüyor. Bunda, artan jeopolitik gerginliklerin yanı sıra Çinli yatırımcıların giderek daha fazla karşı karşıya kaldığı ön yargıların da kıymetli rol oynadığı belirtiliyor. Bu eğilimin yakın gelecekte varlığını sürdürmesi bekleniyor.