Afganistan’da yüzyıllar öncesine dayanan “paylaşım sofraları” geleneği hala yaşatılıyor

Afganistan’da geçmişi yüzyıllar öncesine dayanan ramazan ayının “paylaşım sofraları” geleneği sürdürülüyor.

Ülkenin batısındaki Horasan’ın beşiği olarak bilinen tarihi kent Herat’ın neredeyse tüm mescitlerinde yaşatılan bu geleneğin geçmişi Timurlular devrine kadar dayanıyor.

Adı geçmişte “komşu tabağı” olarak bilinirken daha sonra “paylaşım sofraları” olarak değiştirilen bu gelenek sayesinde, ramazan ayının başlamasıyla her mescitte birer sofra kuruluyor ve iftar yaklaşınca ekonomik durumu düzgün olanlar meskenlerinde hazırladıkları yemekleri mescide getirerek fakirlerle paylaşıyor.

Böylece hem fakirlerin karnı doyuyor hem birlik ve beraberlik iletisi veriliyor.

İftarda paylaşılan yemeklerin başında pilav, AŞ ve çorba geliyor.

“Paylaşmayı, birliği ve beraberliği simgeliyor”

Afganistan Tarihi Yapıtları Muhafaza Kurumu Herat Vilayet Lideri Zulmey Safa, AA muhabirine yaptığı açıklamada, “komşu tabağı” ya da başka ismiyle “paylaşım sofraları” geleneğinin İslamiyet öncesi Ariyayiler periyoduna kadar uzandığını fakat ramazan iftarlarında bunun Türk hükümdarı Timur devrine ilişkin bir gelenek olduğunu ve yüzyıllardır Herat’ta yaşatıldığını söyledi.

Bu geleneğin hedefinin, maddi imkanı olmayanlarla iftarını paylaşmak olduğunu söz eden Safa, “Herat’ın Timurlulara başşehirlik yaptığı periyotlardan günümüze kadar ulaşan bu gelenekle mescide gelen herkesin karnı doyuyor. Bu da paylaşmayı, birliği ve beraberliği simgeliyor.” dedi.

Böyle bir tarihi geleneğin yıllardır Herat’ta yaşatılmasının değerli olduğunu kaydeden Safa, “Evinde iftar verince yalnızca davet ettiğin arkadaşların geliyor. Bu formda mescide getirip iftar verdiğinde ise tanıdığın ve tanımadığın herkes yiyor. Bu hem dini açıdan hem insani açıdan kıymetli bir yer tutuyor.” diye konuştu.

Herat sakini Sayed Abdul Resul Kureyşi de kendini bildi bileli mescitlerde her ramazanda “birlik sofralarının” kurulduğunu ve varlıklı ile yoksulun birebir sofrada birlikte iftar yaptığını belirtti.

Herat halkının ecdadının geleneğini onurla yaşattığını lisana getiren Kureyşi, “Bizler de durumumuz güzel olduğu vakitlerde meskende çorba ya da tatlı yaparak mescide getiriyoruz. İmkanlarımız el vermediği vakitlerde ise yalnızca kendimiz mescide gelip oburlarının getirdiği yemeklerden yiyoruz. Bu paylaşım çok yeterli bir gelenek.” tabirlerini kullandı.

Bu gelenek bir dayanışma göstergesi

Herat’taki Hafızci Habibullah Mescidi imamı Muhammed Zubeyir Fazli da “Benim imam olduğum bu caminin tarihi 200 yıldan fazla. Köydeki büyüklerin anlattığına nazaran, bu gelenek yüzyıllardır bu mescitte yaşatılıyor. Böylelikle köy halkı ortasında dayanışma sergileniyor.” dedi.

Sadece kendi köylerindeki halkın değil öteki köylerdeki fakir bireyler ve dilencilerin de bu sofrada toplandığını belirten Fazli, herkes kendi imkanı kadar yemek, tatlı yahut meyve getirip halkla paylaştığı için bu geleneğin isminin “paylaşım sofraları” olarak anıldığını söyledi.

Herat sakinlerinden Ahmet Aka Salihi de Timurlulardan günümüze ulaşan bu gelenek sayesinde köy halkının tek sofra başında toplandığını ve bunun başka bir hoşluk teşkil ettiğini lisana getirdi.

Kendisinin her sene mescide iftar için AŞ hazırlayıp götürdüğünü tabir eden Salihi, bazen de mescitte yalnızca hurma yahut tatlı ikram ettiğini belirtti.

Salihi, “Bu yıl birçok kişinin ekonomik durumu makûs olduğu için mescide yemek getiremiyor. Varlıklı insanların getirdiği yemekleri paylaşıyorlar. Kimileri da yemek yerine yalnızca ekmek ya da hurma getiriyor.” dedi.

Timurluların başşehri Herat

Timur İmparatorluğu’na 1405–1507 yıllarında başşehirlik yapan kentte hala periyodun izlerini ve birçok geleneğini görmek mümkün.

“Paylaşım sofraları” geleneği de Timurlulardan bugüne kadar Heratlılar tarafından yaşatılan geleneklerden biri.

Rivayetlere nazaran, Timur hükümdarları varlıklı ile fakirin ramazan ayında birebir yemeği yemesi, birebir sofrayı paylaşması ve halkın paylaşmayı adet edinmesi için bu geleneği bilhassa Herat vilayetinde yaygınlaştırmıştı.