Zelzelenin Türkiye iktisadına maliyeti 2 trilyon lira

KAHRAMANMARAŞ merkezli zelzelelerin ekonomik ziyanı yaklaşık 2 trilyon lira olarak hesaplandı. Sayının 2023 yılı ulusal gelir beklentisinin yüzde 9’una denk geldiği bildirildi.

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın, Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin yol açtığı ekonomik ziyana ait, Türkiye Zelzele Toparlanma ve Tekrar İmar Değerlendirmesi Raporu yayımlandı. Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin şiddet ve kapsadığı alan açısından yakın tarihte eşi gibisi olmayan bir felaket olduğu belirtildi. Sarsıntılar sonucunda 48 binden fazla insanın hayatını kaybettiği, yarım milyondan fazla binanın hasar gördüğü, bağlantı ve güç alt yapısının ziyan gördüğü kaydedildi. Zelzeleden etkilenen 11 ilin toplam nüfusunun 2022 yılı için 14 milyon 13 bin 196 kişi olarak kaydedildiği belirtilerek, “Deprem bölgesinde 1 milyon 738 bin 35 kişi süreksiz müdafaa kapsamında ikamet eden göçmen nüfustur. 2021 yılı bilgilerine nazaran 11 ili kapsayan afet bölgesinde 3,8 milyon kişi istihdamda olup, bölge istihdamının ülke istihdamı içerisinde hissesi yüzde 13,3’tür. Çalışanların 2,3 milyonu kayıtlı, 1,5 milyonu ise kayıt dışı çalışmakta. Afet bölgesi genelinde istihdamın kayıt dışılık oranı yüzde 39 düzeyinde. Bölgedeki toplam bina sayısı yaklaşık 2,6 milyon. Sarsıntıdan etkilenen 11 vilayetteki konut sayısı 2022 yılı prestijiyle 5,6 milyon seviyesinde olup, Türkiye genelindeki toplam konut stoku içindeki hissesi yüzde 14,05 seviyesinde. Zelzeleden etkilenen vilayetlerin 2021 yılında Gayri Safi Yurt İçi Hasıladan (GSYH) aldığı hisse yüzde 9,8’dir” denildi.

‘KURUMSAL VE YASAL DEĞİŞİKLİKLER ÖNERİLDİ’Depremin yol açtığı kayıp ve hasarın boyutunun ortaya konulduğu raporda, “Alandan gelen hasar ve kayıp dataları daima güncellendiğinden zelzelenin hasar yansımaları vakit içerisinde revizyona uğrayabilecek. Bölgede gerçekleşen sarsıntılar, sarsıntıya dirençli kentler ve alt yapılar kurulmasının ehemmiyetini bir kere daha ortaya koymuştur. Sarsıntılarda yaşanan ağır insani kayıpların yanı sıra ziyan gören fiziki sermaye hayli maliyetlidir. Kentlerin tekrar faaliyete geçmesi için harcanacak kaynakların yükü de hayli ağırdır. Bu kapsamda, raporda sarsıntıya dirençli yerleşim alanlarının ülke genelinde yaygınlaşması için bir dizi kurumsal ve yasal değişiklik önerilmiştir. Ayrıyeten, raporda kelam konusu önlemlerin yanlışsız uygulanmasında azami titizliği ön plana alan ve tüm paydaşların iş birliğine dayanan afet risklerine karşı dirençliliğin artırılması için sistemsel değişiklikler önerilmektedir” sözlerine yer verildi. 2 TRİLYON TL ZARARDepremin Türkiye iktisadı üzerindeki toplam yükü içerisinde en kıymetli bileşenini yüzde 54,9 oranıyla 56,9 milyar dolar ile konut hasarının oluşturduğu belirtilerek, “İkinci yüklü hasar kalemi ise 242,5 milyar TL ile kamu altyapısı ve hizmet binalarındaki yıkımdan oluşmaktadır. Konut hariç özel kesim hasarı ise 222,4 milyar TL ile bir başka değerli hasar kalemidir. Bu kalem içerisinde imalat sanayii, güç, haberleşme, turizm, sıhhat ve eğitim bölümleri, küçük esnaf ile ibadethanelere ait hasar yer almakta. Ayrıyeten, sigortacılık dalı kayıpları ve esnafın gelir kayıpları ile makroekonomik tesirler dikkate alındığında, sarsıntının yol açtığı felaketin Türkiye iktisadı üzerindeki toplam yükünün yaklaşık 2 trilyon TL seviyesinde olduğu iddia edilmekte. Bu büyüklüğün 2023 yılı ulusal gelirinin yaklaşık yüzde 9’una ulaşabileceği öngörülmekte” denildi.