Yer bilimci Dr. Sümer: Antakya’da Meyyit Deniz Fay Zonu’nun kuzey kısmına dikkat

DOKUZ Eylül Üniversitesi (DEÜ) Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ökmen Sümer, Kahramanmaraş merkezli  sarsıntılarla ilgili Ölüdeniz Fayı’nı işaret ederek, “Literatürdeki bilimsel datalara nazaran Meyyit Deniz Fay Zonu üzerinde 7.8 ve tahminen de daha büyük sarsıntıların gerçekleştiğini paleosismolojik bilgiler ve tarihi kayıtlardan biliyoruz. Antakya özelinde bu zelzeleden daha büyük bir zelzele yaşanabilir. Ona nazaran tedbirlerimizi almalıyız. Türkoğlu-Pazarcık, Erkenek ve Amanos üzere segmentlerde güç boşaldı. Olağan şartlarda bu fay kesimlerinde bu büyüklükte 300- 500 yıl boyunca sarsıntı olmasını beklemiyoruz. Fakat Antakya’da Meyyit Deniz Fayı Zonu’nun kuzey kısmına dikkat etmek gerek” dedi.

Türkiye’yi yasa boğan, Kahramanmaraş merkezli 11 ili etkileyen 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki zelzelelerin akabinde birçok araştırmacı, afet bölgesine giderek incelemelerde bulundu. DEÜ Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ökmen Sümer de Jeoloji ve Jeofizik Mühendisliği kısımlarından öğretim üye ve yardımcılarından oluşan bir takımla elde ettikleri bulguları raporladı. Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin beklediklerinden daha büyük olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Sümer, “Literatürdeki paleosismoloji tabanlı çalışmalara baktığımızda, Doğu Anadolu Fay Zonu’nda 350 ila 500 yılda bir zelzele tekrarlama dönemi olduğunu biliyoruz. Birinci büyük zelzelede kırılan modüllerde görülen en son büyük zelzele 1114 zelzelesi. Bu datalar değerlendirildiğinde gerçekleşmesi gereken zelzele 300 ila 400 yıl gecikti. Bu gecikme bölgedeki fay kesimlerinin üzerindeki tansiyonu arttırdı münasebetiyle, 7.4 olarak hesapladığımız modül Türkoğlu-Pazarcık, Erkenek ve Amanos segmentlerini de içerecek halde kırılarak 7.7 büyüklüğünde sarsıntı yarattı. Doğu Anadolu Fay Zonu’nun ilgili segmentlerine komşu daha kuzeydoğudaki modüllerinde bir yamulma birikim olmadığı için, tansiyon zati hassas bir pozisyonda bulunan yaklaşık doğu- batı uzanımlı Çardak ve Sürgü fayları üzerinden ilerledi. Buranın da kırılmasıyla ikinci büyük sarsıntı gerçekleşti” dedi.

‘TEPEHAN’DA ÇOK BÜYÜK BİR HEYELAN OLUŞTU’Antakya bölgesindeki arkeolojik alanlarda eski sarsıntıların izlerini, geçen yıl ‘arkeosismolojik’ yaklaşımlarla incelediklerini belirten Doç. Dr. Sümer, “Geçen sene elde ettiğimiz bilgilerle, şu anki zelzelelerin tesirini birinci yaklaşımdaki bilgilerle karşılaştırdığımızda tarihi süreçte Antakya’nın daha büyük sarsıntılardan etkilendiğini gördüğümüz ön sonuçlar var” diye konuştu.Depremin Antakya’daki tesirine de değinen Doç. Dr. Sümer, “Antakya’da birinci büyük zelzelede, Kırıkhan’ın güneyine kadar oluşan bir yüzey kırığı geliştiğini, Tepehan’da ise sismogravitasyonel (sarsıntı kaynaklı) bir deformasyon tesiriyle çok büyük bir heyelan oluştu. Arazi çalışmaları sırasında gerçekleşen 6.4 büyüklüğündeki Hatay’ın Defne ilçesi merkezli zelzelesinin de bilhassa buradaki Toygarlı ve Çökek mahalleleri ve etrafında sismogravitasyonel olarak büyük kütle hareketlerine neden olduğunu yerinde gözlemledik. Yüzey kırığına ilişkin deformasyonlar Kırıkhan’ın güneyinde sonlanıyor. Özelikle Antakya’daki hasarlar yüzey kırığıyla ilgili değil de sismogravitasyonel gelişmiş, bu da bölgenin zayıf jeolojik yapısından kaynaklanıyor” dedi. ‘DEPREM OLUP GEÇTİ, DİYE DÜŞÜNMEMEK GEREKİYOR’Fay, taban ve inşaat üzere birçok parametrenin Hatay’da sarsıntının tesirini artırdığını belirterek Meyyit Deniz Fay Zonu’na dikkati çeken Doç. Dr. Sümer, şöyle konuştu: “Antakya, tarihi devir içerisinde çok büyük sarsıntılar yaşamış bir kent. Bu nedenle, Antakya özelinde yapılacak çalışmalara daha çok odaklanmamız gerekiyor. ‘Deprem olup, geçti’ diye düşünmemek gerekiyor. Yapılan çalışmalara nazaran, Meyyit Deniz Fay Zonu’nun kuzey modüllerinin farklı kollarında 1157 ve 1408 zelzeleleri olduğunu biliyoruz. Münasebetiyle bu zelzele geçti, birçok kentimiz etkilendi ve bu bölgede uzun bir mühlet büyük bir zelzele olmayacağı istikametindeki bir algı karşısında dikkatli olmalıyız. Doğu Anadolu Fay Zonu üzerinde 1114 sarsıntısı sonrası çabucak ardında, Meyyit Deniz Fay Zonu üzerinde 1157 zelzelesi gerçekleşiyor. Münasebetiyle ortada kısa bir devir bulunuyor. Şayet Antakya’yı tekrar ayağa kaldıracaksak, o denli bir yapmalıyız ki tahminen 30-40 sene sonra olabilecek daha büyük bir sarsıntıdan ziyan görmesin. Bu durum göz önünde bulundurularak kenti tekrar planlamalıyız.” Literatürdeki bilimsel bilgilere nazaran Meyyit Deniz Fay Zonu üzerinde 7.8 ve tahminen de daha büyük zelzelelerin gerçekleştiğini paleosismolojik bilgiler ve tarihi kayıtlardan bildiklerini kaydeden Doç. Dr. Sümer, “Dolayısıyla Antakya özelinde bu zelzeleden daha büyük bir sarsıntı yaşanabilir. Ona nazaran tedbirlerimizi almalıyız. Türkoğlu-Pazarcık, Erkenek ve Amanos üzere segmentlerde güç boşaldı. Olağan koşullar altında bu fay kesimlerinde bu büyüklükte 300- 500 yıl boyunca sarsıntı olmasını beklemiyoruz. Fakat Antakya’da Meyyit Deniz Fayı Zonu’nun kuzey kısmına dikkat etmek gerek” dedi.