Yapay zekanın gelecekte denetim altında tutulup tutulamayacağı bilinmezliğini koruyor

Bir oyunla insanların hayatına giren, bireyler tarafından algoritmalarla yönlendirilen yapay zekanın gelecekte denetim altında tutulup tutulamayacağı tartışılıyor. Beşerler ismine karar veren yapay zeka teknolojilerinin etik bedeller dışında direkt tehdit olup olmayacağı ise bilinmiyor.

İnsanlar, günlük hayatta sohbet robotları, otonom araçlar ve sesli komutla çalışan dijital asistanlarla aslında yalnızca “dar ve zayıf yapay zekayı” kullanıyor.

Yıllar içinde algoritmaların, “süper zeka” noktasına ulaşmasıyla gelecekte insanı taklit etmekten öteye gidip gitmeyeceği tartışma konusu.

Yapay zekanın vakitle insan zekasının üstüne çıkması kimi uzmanlara nazaran insanlık için olumlu bir tablo çiziyor kimi uzmanlara nazaran ise bir felaketin başlangıcı olarak görülüyor.

Tesla Üst Yöneticisi (CEO) Elon Musk da yapay zekanın insanlık için bir felaket olabileceği gerekçesiyle şimdiden çalışmalara orta verilmesini istiyor.

“Tekillik” olarak isimlendirilen varsayıma nazaran, yapay zeka bir gün insan zekasını taklit etmenin ötesine gidecek. Bu varsayımla, insan üstü bir varlık olma savındaki yapay zekanın bu boyuta ulaşıp ulaşmayacağı ise spekülasyonlara açık bir teori. İnsan eliyle üretilen sonları belirlenmiş bir algoritmanın insan üstü olma tezi teolojik ve dini açıdan da tartışmalara mevzu ediliyor. Birtakım uzmanlara nazaran yapay zekanın insan üstü evrimi yalnızca kolay bir komplo teorisi. Çünkü uzmanlar yapay zekanın da algoritma ve alt kodlarının da tekrar vicdan ve his üzere hasletlere sahip insanoğlu tarafından yazıldığının unutulmaması gerektiğini vurguluyor.

Almanya’da yapay zekanın toplum üzerindeki tesirleri üzerine araştırmalar yapan ve Dijital Dönüşüm alanında Hamburg Üniversitesinde ders veren Dr. Wilhelm Bielert, bu bahse dair bilinmeyen en büyük sorunun “süper yapay zeka” olduğunu belirtiyor ve bu kavramın insan zekasını aşan, hala büyük ölçüde spekülatif ve alanın uzmanları ortasında tartışmaya açık olduğunu tabir ediyor.

Yapay zeka teknolojisinin, bu türlü bir sistem geliştirmesinin mümkün olabileceğini belirten Bielert, fakat bunun ne vakit gerçekleşeceğinin ve sonuçlarının ne olacağının belirsizliğine dikkati çekiyor.

Bielert, “tekillik” boyutunun karmaşık global meseleleri çözmek, hayat standartlarını düzgünleştirmek, bilimsel ve teknolojik ilerlemeyi geliştirmek üzere yararlar sağlayabileceğini savunuyor. Fakat Bielert bile saklılık ve güvenlik telaşları başta olmak üzere istihdam sorunu oluşturması hatta yapay zekanın geliştireceği önyargı ile “istemeden ziyan verme potansiyeli” olduğunu savunuyor.

Günümüzde, algoritmaları insanların tasarlayıp programladığına işaret eden Bielert, gelecekte yapay zekanın kendi kendine komut verebilme ihtimalinin ve yapay zekanın bir canlı üzere hareket etmesinin tartışma konusu olduğunu kaydediyor.

Bielert, mümkün riskler ve sağlayabilecek yararlar göz önüne alındığında, toplumun yapay zeka gelişimine dikkatle “sorumlu ve etik” bir biçimde yaklaşmasının kıymetli olduğunu vurguluyor.

Ancak Bielert üzere yapay zekayı destekleyenler dahi bu teknolojideki “kilit sorunun bu türlü bir sistemin denetim edilip edilememesi olduğunu” söylüyor. Hatta Bielert, yapay zekanın bahsedilen “süper yapay zeka” düzeyinde kendi maksatları olduğu varsayımıyla ziyanlı olabileceğinin ve denetim edilemeyeceğinin hesaba katılması gerektiğini söz ediyor.

İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Ulvi Türkbağ ise bilgisayar teknolojisinin, bir gün “süper zeka düzeyine geçtiğinde, dünyayı baştan aşağı yine dizayn etmek isteyebileceğini” savunuyor.

Türkbağ, “Tekillik denmesinin sebebi şu; bugüne kadar hiçbir örneği yok, daha evvel yaşanmadı bu türlü bir şey. Tarihte hiçbir formda örnek alınacak benzetme yapacağınız bir kesitiniz yok zira bu türlü bir şey yok. Bunun ismi tekillik ve tekillikten herkes korkuyor.” dedi.

Erlangen-Nürnberg Üniversitesinde Yapay Zeka Etiği ve İdeolojisi üzerine çalışan Prof. Dr. Vincent C. Müller, yapay zekanın denetim altında tutulup tutulmayacağı sorusuna, “Düşünün emekçilerin olduğu bir fabrikanız var ve kendinize ‘bu beşerler benim denetimim altında mı’ diye sorabilirsiniz. Çalışanın ardında durup vidayı al, buraya yerleştir, sonra bir tane daha al diye yönlendirebilirsiniz ve bu kişi sizin denetiminiz altında olur ancak siz fabrikayı bu türlü mi yönetmek istiyorsunuz?” tabirlerini kullandı.

Konuya ait diğer bir örnek daha veren Müller, “Bir sekreterim var ve her gün sekreterimin gerisinden işlerini denetim etmeye kalkışabilirim, işi yapıp yapmadığına bakabilirim fakat daima iş takibi yaparsam sekreterin bir manası olmaz. Her vakit denetim etmem gerekecek, bu anlamsız ve vakit kaybı olacak.” dedi.

Müller, kendi perspektifine nazaran yapay zekayı denetlemenin bu teknolojiyi anlamsız kılacağını savunuyor.

Yapay zeka ve gelecek nesil

Bielert, yapay zeka teknolojisinin, toplum ve gelecek jenerasyon üzerinde karmaşık ve çok istikametli tesiri olacağını belirtiyor.

“Yapay zekanın toplum ve gelecek jenerasyon üzerindeki tesiri; nasıl geliştirildiğine, benimsendiğine ve düzenlendiğine bağlı olacak” diyen Bielert, “Toplumun potansiyel tesirleri proaktif bir halde ele alması, yapay zekanın sorumlu ve etik bir biçimde geliştirilmesini ve uygulanmasını sağlaması çok değerli.” dedi.

Alman filozof Müller de “Şimdi, gençlerin ve daha küçük çocukların hayat biçimlerine bakınız; Bu yeni jenerasyonlar ekranlarda yaşıyor.” diyerek, teknoloji ile birlikte gelişen yapay zekanın gençler ve küçük çocukların hayatını büyük ölçüde değiştirdiğini belirtti.

Bunun gençlerin ve daha küçük çocukların hayatını büyük ölçüde değiştirdiğini belirten Müller, oğlunu daima sokakta oyun oynaması ya da dışarıya çıkması için uyardığını aktardı.

“Oğlumdan sık sık telefonu alıp dışarı çıkması, futbol oynaması ya da ormana gitmek için uyarıyorum. Elindeki küçücük dijital ekranla bağlantı kurmak yerine dünyayla fizikî olarak bağlantı kurun.” diyen Müller, bunun büyük bir değişime yol açtığını aktardı.

Müller, bu değişimin yalnızca olumsuz değil olumlu durumlara da kapı araladığını söz ederek, “Harika üretkenlik kazanımları elde edebiliriz, bence en kıymetli şey bu, bu bize bağlı. Bu teknolojiyi nasıl kullanacağımıza biz beşerler karar veriyoruz.” diye konuştu.