Uzmanlardan Trabzon’un Beşirli mahallesi için Nurdağı benzetmesi

Prof. Dr. Ahmet Can Altunışık: “Trabzon’un Beşirli Mahallesi’ndeki asmolen döşemeyle alakalı durumla sarsıntıda yerle bir olan Gaziantep’in Nurdağ ilçesinde gördüğümüz görünüm teğe bir aynı”

“Depremlerden sonra yıkılma nedenlerinin en değerli nedenleri yetersiz beton kalitesi, yetersiz donatı, binalarımızda kullanılan taşıyıcı sistemin asmolen döşeme yapılması”

TRABZON Kahramanmaraş merkezli geçtiğimiz 6 Şubat’ta meydana gelen ve asrın felaketi olarak isimlendirilen 50 binin üzerinde insanın hayatını kaybettiği sarsıntıların akabinde bölgede akademisyenler tarafından yapılan çalışmalarda yetersiz beton kalitesi, yetersiz donatı ve binalarda kullanılan taşıyıcı sistemin asmolen döşeme yapılmasının facianın boyutunu arttırdığı ortaya çıktı. Zelzeleden etkilenen 10 vilayette günlerce çalışma yapan Karadeniz Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Can Altunışık, Gaziantep’in Nurdağ ilçesini örnek göstererek Trabzon’un Ortahisar ilçesinde bulunan Beşirli mahallesindeki riske dikkat çekti.

Türkiye’de yıllardır tartışma konusu olan asmelon kullanımı Kahramanmaraş merkezli sarsıntısının akabinde bir defa daha gündeme geldi. Asrın felaketi olarak isimlendirilen yıkıcı zelzelelerin akabinde zelzeleden etkilenen 10 vilayette akademisyenler tarafından yapılan çalışmada yetersiz beton kalitesi, yetersiz donatı ve binalarda kullanılan taşıyıcı sistemin asmolen döşeme yapılması tespit edildi. Sarsıntının ikinci günü 15 kişilik grupla bölgeye giden ve binlerce binayı inceleyen Karadeniz Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Can Altunışık, Gaziantep’in Nurdağ ilçesinde gördükleri görünümün Trabzon’un Ortahisar ilçesinde bulunan Beşirli mahallesindeki meskenlerin durumunu teğe bir yansıttığını lisana getirdi.

“Nurdağ ilçesinde gördüğümüz görüntü Beşirli bölgesindeki konutların durumunu bize teğe bir yansıtıyor”

Asmolen döşemeler ile ilgili 2018 Türkiye bina sarsıntı yönetmeliğinde çok fazla kısıtlayıcı hususlar olduğunu söz eden Altunışık, “Depremlerden sonra gördüğümüz yıkılma nedenlerinin başlıcalarını sayarsak en kıymetli nedenlerden bir tanesi yetersiz beton kalitesi, yetersiz donatı, binalarımızda kullanılan taşıyıcı sistemin asmolen döşeme yapılması. Bilhassa binalarımızın alt katlarında bulunan dükkan katları yetersiz perde ve yer şartları. Asmolen döşemeyle alakalı bilhassa Gaziantep ili Nurdağ ilçesinde gördüğümüz görünüm bizim de bölgemizde bilhassa Beşirli bölgesinde meskenlerin durumunu bize teğe bir yansıtıyor. Binalarımızın alt katlarında yüksek katlı etrafında camlarla çevrili dükkan katlarımız var ve bu dükkan katlarımızdan sonra binalarımız bir anda şişiyor. Yani yanlara gerçek çıkmalar yaparak daha büyük bir mantar biçiminde büyüyerek devam ediyor. Bu formda olan binaların içerisinde kolonların birbirine bağlayan kirişler odaların içerisinden geçmesin diye olağan bildiğimiz rijitliği yüksek derin kirişler değil de yassı kirişler dediğimiz asmolen kirişlerle bir arada inşa edilmek zorunda kalınıyor. Bu birebir vakitte binaya epey fazla bir yük getiriyor. Bir bina ne kadar ağır olursa sarsıntıda de o kadar fazla kuvvet alıyor ve rastgele bir yatay kuvvet altında da binanın rijitliğinin az olması nedeniyle binaların epey fazla yıkımı meydana geldiğini görüyoruz. Bu nedenle asmolen döşemelerimizle alakalı 2018 Türkiye bina zelzele yönetmeliğinde çok fazla kısıtlayıcı unsurlar var. Lakin mühendislerimiz bunları elimine etmek için biraz daha asmolen döşemeleri kullanmak için ısrar ediyorlar. Bizim bir an evvel asmolen döşemelerle alakalı bu hususları daha da zarurî hale getirmeli ve artık satik proje evresinde asmolen döşemelerden bilhassa de sarsıntı bölgelerinin ağır olduğu faya yakın olduğu yerlerde ivmelerin büyük olduğu yerlerde asmolen döşemelerden kaçınmanın zelzeleye güçlü yapı dizaynında çok kıymetli bir parametre olduğunu düşünüyoruz” dedi.

“Camekanlarla birlikte orası bir galeriye dönüşmüş olan yerlerde acil incelemeye gidilmesi lazım”

Özellikle makul bir tarihten evvel inşa edilmiş binaların acil olarak incelenmesi gerektiğinin altını çizen Prof. Dr. Ahmet Can Altunışık, “Özellikle dolgu tabanı oturmuş alt katları dükkan katı olan yüksek dükkan katı olan etrafında duvarları yıkılmış camekanlarla birlikte orası bir galeriye dönüşmüş olan yerlerde acil incelemeye gidilmesi lazım. Zira binalarımızın bilhassa bu katlardan ötürü yıkıldığını görüyoruz. Buralarda gerekli olması durumunda da tahminen güçlendirme sistemleri uygulanabilir” biçiminde konuştu.

“Bölgenin korozyon haritası çıkarılsın”

Bölgenin korozyon haritası çıkarılması gerektiğini kaydeden Altunışık, “Özellikle Doğu Karadeniz bölgesinde örneğin bizim için bodrum katı olan bütün binalarda korozyon çok değerli bir faktör. Ne demektir korozyon? Binamızın kolonları içerisinde bulunan demirlerin su almasıyla birlikte yapısal özelliğini kaybetmesi. Artık o denli bir noktaya geliyor ki 20-30 yıllık binalarda betonun kabuğunu açtığınız vakit donatıyı elle koparabilecek noktaya geliyorsunuz. Bilhassa bodrum katlarında bu bölgenin korozyon haritasının çıkartılması bu bölgelerde bilhassa bodrum katlarında korozyon paklığı yapılarak gerekli görülmesi durumunda donatı ekilmesi yapılması çok kıymetli olduğunu düşünüyoruz” tabirlerini kullandı.

Asmolen döşeme nedir?

Bir cins tuğla olan asmolen, tavan tuğlası ya da döşeme tuğlası olarak da isimlendirilir. Düz bir tavan elde etmek için yapılır. Ayrıyeten ses yalıtımı sağlar ve duvar ya da döşemelerde, kirişli döşemeye nazaran daha az çıkıntıya neden olur. Kalıp personelliği de kolaydır ve kalıp maliyeti düşüktür. Asmolen döşeme; döşemelerin, en fazla 70 cm aralıklarla olmak üzere ana çerçeve kirişlerinden daha dar kirişlerle, tek taraflı ya da çift istikametli biçimde bölünmesi ve bu kirişler ortasındaki boşlukların çeşitli hafif dolgu gereçleriyle doldurulmasıyla oluşturulan döşeme sistemi asmolen döşeme olarak isimlendirilir.