Uzmanlara nazaran “trol ağları ile siyasi algı oluşturmak” demokrasi kültürüyle bağdaşmıyor
Seçim sürecinin toplumsal medya üzerinden manipülasyonuna yönelik teşebbüsleri kıymetlendiren uzmanlar, bilhassa yurt dışında terör kümeleriyle irtibatlı hesaplar üzerinde gündem oluşturmak istenmesinin demokrasi kültürüyle bağdaşmadığını vurguladı.
Siyaset bilimi uzmanları, AA muhabirine, toplumsal medya ağları üzerinden birlikte hareket eden kimi kümelerin seçim sürecindeki manipülasyon eforlarını kıymetlendirdi.
Diplomasi Vakfı Yöneticisi Siyaset Bilimci Doç. Dr. Oğuzhan Alım, CHP’nin milyonlarca toplumsal medya hesabını birebir anda etkileyebilecek bir “trol” yapılanması içinde olduğuna ait ulusal medyada haberlerin yer aldığını hatırlattı.
Sosyal medya üzerinden oluşturulmaya çalışılan sistematik dezenformasyonla Türkiye’nin iç siyasetine müdahale edilmek istendiğine dikkat çeken Alım, “Türkiye’nin demokrasisine kasteden global şebekenin ortaya koyduğu dijital bir faşizmle” karşı karşıya olunduğunu belirtti.
Bilgin, “Bu, Türkiye’deki seçmen iradesini hiçe sayan bir anlayıştır. Bu yalnızca hukuka karşıt değil, birebir vakitte demokratik ve siyasi ahlaka da terstir.” dedi.
Uluslararası birtakım kapitalist şirketlerin bu oyunun bir kesimi olmasının “küresel dizayn” kuşkusu uyandırdığını kaydeden Alım, bunun tıpkı vakitte Türkiye’nin bağımsızlığına yapılmış bir atak olduğunu tabir etti.
Bu nedenle herkesin hem demokrasi hem de Türkiye’nin bağımsızlığının yanında durması, ulusal iradeyi gaye alan dijital projeyle çabada sorumluluk alması gerektiğini belirten Alım, şöyle devam etti:
“Birtakım trol şebekeleri üzerinden siyasi sonuç elde etmeye çalışmak, aslında çaresizlik sendromudur. Bir bakıma bu üslup şeylerden medet ummak, Türkiye’nin bağımsızlığı, demokrasisi ve Türk milleti yerine milletlerarası şebekelere güvenmeyi tercih edildiğini gösterir. Türkiye’de kendisini muhalefette gören insanların da buna tenkit getirmesi, ses çıkarması gerekiyor. Bu trol ordularının hücumlarına karşı onların sessiz kalması, bunu onayladıkları manasına gelecektir.”
“Gerçek kavramının içeriği boşaltılarak seçmene sunuluyor”
Sakarya Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Siyaset Bilimi ve Kamu İdaresi Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Nebi Miş, hayatın her alanına tesir eden toplumsal medyanın kimi durumlarda ülkelerin egemenlik anlayışlarını aşındıracak ve demokratik kurumların işleyişini olumsuz etkileyebilecek duruma geldiğini söyledi.
Bu seviyede tesire sahip toplumsal medya araçlarının merkezlerinin birkaç Batı ülkesinde konuşlandığını belirten Doç. Dr. Miş, dünyanın geri kalan kısmında ise bu araçlar kullanılarak bilhassa seçim süreçlerini etkileyecek içeriklerin yayılmasını kolaylaştıracak siyasetler izlendiğini vurguladı.
Bazı ülkelerde seçim süreçlerinde toplumsal medya üzerinden oluşturulan manipülatif içeriklerle sonuç alındığını, bunun farkına varan kimi siyasi oluşumların da bu yola başvurduğunu ifaden eden Nebi Miş, “Artık toplumsal medya algoritmaları aracılığıyla oluşturulan yankı odalarında gerçek kavramının içeriği boşaltılarak seçmene sunuluyor. Bu prosedürün, Türkiye’de bilhassa iktidara karşı kullanıldığını daha evvel gördük. Neden iktidara karşı kullanıldı derseniz, uzun yıllar iktidarda kalan ve toplumun yüzde 50 oyunu olan hakim bir siyasi yapıya karşı seçim kazanmanın zorluğu herkesçe malum. Bunun yanı sıra milletlerarası çevrelerin AK Parti tersliği da biliniyor. Bu durum, içerideki kimi çevrelerin, gerçeği yansıtmayan toplumsal medya içerik üretim süreçlerini kolaylaştırıyor.” değerlendirmesini yaptı.
Doç. Dr. Miş, seçim sonucuna karşı güvensizlik oluşturmak için evvelden üretilmiş içerik ve yapay görsellerin yer aldığı haberlerin sirkülasyona sokulduğuna evvelki seçimlerde de şahit olunduğunu hatırlattı, bu sorunun yalnızca Türkiye’de değil dünyanın birçok yerinde yaşandığını tabir etti.
Miş, şöyle devam etti:
“Özellikle kutuplaşmış toplumlarda bu tıp içeriklerin üretilmesi maalesef kolaylaşıyor. Burada siyaset kurumunun yapması gereken şudur: Seçimin güvenliğini ve sonuçlarını tartışılır hale getirecek içeriklerden kaçınması gerekiyor. Seçimde toplumu galeyana getirecek, teyit edilmemiş içeriklerin ana medya gündemine taşınmasından da kaçınmalıdır. Parti yöneticilerinin de bunların üzerinden rakiplerine suçlama yöneltmemesi epeyce değerlidir. Bütün partiler için bu tavır geçerli olmalıdır.”
“Terörle irtibatlı hesaplar üzerinden algı oluşturmak demokrasiyle bağdaşmaz”
Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Levent Ersin Orallı, 14 Mayıs seçimleri öncesi yaşanan kimi gelişmelerin, sonraki devirlerde siyaset bilimi açısından incelendiğinde, “ilk” olabilecek birçok gelişmenin yaşandığını ortaya koyacağını söyledi.
Türkiye’deki seçim sürecine fakat Türk milletinin karar vereceğini artık herkesin anlaması gerektiğini belirten Orallı, bilhassa Güneydoğu Asya kaynaklı hesaplar üzerinden algı oluşturmak için önemli bir yapılanmaya gidildiğini söz etti.
Doç. Dr. Orallı, algı oluşturma prosedürünün artık birinci sefer bu seçimde sistemli biçimde kara propagandaya dönüştüğüne dikkat çekerek,”Geçmiş yıllarda, trol hesaplar üzerinden siyasi partilerin seçim vaatlerinin köpürtüldüğünü görüyorduk lakin bu sefer öbür siyasi yapıların belirtmedikleri seçim vaatleri ve içeriklerin DeepFake prosedürüyle değiştirildiğini görüyoruz. Bunun, demokrasi şöleni olarak kabul ettiğimiz seçim sürecini karaladığı üzere toplumun ağır halde tahrik edildiği ve ötekileştirildiği gerçeğini de beraberinde getirdiğini unutmamalıyız.” dedi.
Bunu makul bir propaganda sistemi olarak kabul etmenin mümkün olmadığını, buna tevessül edenlerin daha çok yurt dışı kökenli hesaplarla irtibata geçtiklerine işaret eden Orallı, bu durumda Türk milletinin iradesinin baltalanmak istendiğini kaydetti.
Doç. Dr. Orallı, bu hesapların büyük bir kısmının terörle irtibatlı kümelerin denetiminde olduğu gerçeğini kimsenin göz arkası etmemesi gerektiğini belirterek, şöyle devam etti:
“Seçim sandığında umduğunu bulamayacağını düşünenler, maalesef toplumsal medya araçlarını emeli dışında kullandıkları için, bayram havasında geçmesi gereken seçim süreci, bu bahislerin tartışılmasıyla tamamlanacak üzere… Bilhassa yurt dışındaki terör kümeleriyle irtibatlı hesaplar üzerinden algı oluşturma gayretinin demokrasi kültürüyle bağdaşması mümkün değildir. Bu ögelerin, Türkiye’nin uzun vadede güvenliğine ziyan vereceklerini, kamu tertibini yıpratmak istediklerini unutmamak gerekiyor. Doğruluk hissesi teyit edilmeden dolanıma sokulan haber görünümlü algı formlarının ne derece tehlikeli olduklarını her gün yaşayarak görüyoruz. Her şeye karşın halkımızın toplumsal medya trollerine pabuç bırakmayacağına inanıyorum.”
Siyasi partilere yapılan hazine yardımını bu gaye doğrultusunda kullanmak yerine yurt dışı kaynaklı kara propaganda yapan hesaplar için harcandığına dair tezler olduğunu aktaran Orallı, “Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının vergileriyle ortaya çıkmış o yüksek meblağların maalesef trol hesaplar üzerinden yıllardır terörün finansmanına takviye olan kümelere aktarıldığı gerçeğini de birinci kez bu seçimde gördük.” tabirini kullandı.
Batılı ülkelerin, seçim sürecinin artık toplumsal medyanın karanlık tarafı üzerinden yürütülmemesi için uğraş ettiğini anlatan Doç. Dr. Orallı, şöyle devam etti:
“Buna karşın bizde, dezenformasyon ve kara propaganda için yurt dışındaki mecralardan medet umanların olması demokrasi için bir handikaptır. Beyannamelerin yurt dışında kurgulandığı bir devirde, bütün seçim çalışmasının yurt dışı ayarlı toplumsal medya mecralarına bırakılması, Türk seçmeninin ne kadar uyanık olması gerektiğini de bir defa daha hatırlatıyor.”
“Seçmen iradesinin maniple edilmesi suçtur”
Avukat Dr. Mehmet Sarı da seçime günler kala trol hesaplar üzerinden seçim güvenliğine gölge düşürmek isteyenler olduğuna yönelik haberler olduğunu belirterek, seçmen iradesinin sandığa tam ve eksiksiz yansıtılması için her şartta hukuksal garanti sağlandığını söz etti.
Dr. Sarı, seçmenin iradesinin maniple edilmesinin seçim propagandası kapsamında değerlendirilemeyeceğini, seçmeni bu cins aksiyonlarda korumak için Yüksek Seçim Şurası başta olmak üzere hukuk düzeneğinin devreye girmesi gerektiğini vurguladı.
Bu durumda Kurul’un resen hareket edebileceğini yahut şikayet üzerine önlem alabileceğini anlatan Dr. Sarı, şunları söyledi:
“Seçmen iradesini sekteye uğratmak için uğraş veren hesapların büyük çoğunluğunun yurt dışındaki terör kümeleriyle temaslı bireylerce yönetilmesi savı hayli düşündürücüdür. Seçim üzere bir süreçte bunlardan medet ummak ya da işbirliği içerisine girmek, demokrasiye güvenilmediğinin göstergesi olur. Demokrasinin olmazsa olmazı seçimin sıkıntısız tamamlanması için siyasi partilerce gereken itina de gösterilmelidir.”