Üsküdar Üniversitesi’nden ramazan değerlendirmesi

Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü, Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, ramazan ayının en çok insanı kusur yapmaktan esirgeyici tesirinin olduğunu kaydetti.

Üsküdar Üniversitesi’nden yapılan açıklamada görüşlerine yer verilen Tarhan, ramazan ayında bireyin kendini öz kontrole tabi tuttuğunu belirtti.

Tarhan, “Bu savunma tesirinde kişinin kendi nefsiyle hesaplaşmayı sağlaması, kendi dilekleriyle, dürtüleriyle hesaplaşma sağlaması yadsınamaz. Ramazanda kişi kendini nefis muhasebesinden geçiriyor. Kendini öz kontrole sokuyor. Nerede yanlış yaptım? Dur, düşün, tekrar değerlendir diyor. Otomatik yaptığı şeylere mola veriyor.” yorumunu yaptı.

Ramazan orucunun manasının yalnızca yemek içmekle değil, hislerin ve davranışların da yine gözden geçirilmesiyle ilgili olduğunu belirten Tarhan, “Hep söylenen bir şey vardır: Oruç tutarken yalnızca midemize değil, gözümüze, kulağımıza ve bütün uzuvlarımıza oruç tutturmak diye söylenir. Bu halde bir oruç olursa esasen ramazanın o ilahi gayesine uygun bir oruç oluyor.” sözlerini kullandı.

Ramazan’ın insanın bilhassa hislerini nasıl etkilediğine ait bilimsel çalışmalara değinen Tarhan, ramazan ayında bilhassa şahıslardaki olumsuz bellek algısında azalma tespit edildiğini açıkladı.

Tarhan, şunları kaydetti:

“Çanakkale ve Pamukkale Üniversiteleri’nin yürüttüğü çalışmalarda ramazan orucunun olumlu benlik algısına tesiri, içindeki düşmanlık hissine tesiri, öfke denetimine tesiri araştırılmış. Bunlar tek tek incelenmiş, bilimsel olarak çalışma yapılmış. Ramazanda oruç tutan ve beyhude oruç tutan bayan ve erkek kümeleri üzerine çalışmalar yapılmış. Ön testler ve son testler yapılıyor. Ramazan başında ve sonuna yanlışsız tekrar testler yapılıyor ve olumsuz benlik algısında azalma olduğu belirleniyor.

Olumsuz bellek algısı, kendine karşı benlik hürmeti düşük kimselerin kendini bedelsiz görme olumsuz görme manasına geliyor. Bir de düşman olma hissindeki değişiklikler ölçümleniyor. Pamukkale Üniversitesi’nin yaptığı çalışmada Ramazan’da bu iki histe hem bayanda hem erkekte azalma olmuş. Bu çok değerli bir şey. Olumsuz benlik algısında kişi kendine paha vermiyor bilhassa birçoklarına bakıyoruz bu şahısların bağışlayıcılıkları yok, merhametsizlik var, affetmiyor. Ramazan’a gelince empati artıyor, affedicilik artıyor. Bu hisler artınca zihinsel bir yük kalkıyor, sırtındaki yük kalkıyor. Bu türlü olunca kendini devamlı makus hisseden kişi düzgün hissetmeye başlıyor.”

Tarhan şöyle devam etti:

“2016’da bir Japon bilim insanı otofajiyi bulduğu için Nobel Mükafatı aldı. Otofajide diyet sistemi değişti, dünyada global olarak aralıklı oruç diye bir sistem uygulanıyor artık. Kişi muhakkak saatlerde aç bırakılıyor. Hücre bilimci sitoloji uzmanları, beden aç kaldığı vakit hücrenin kendisinin otofajiye başladığını yani kullanmadığı proteinleri, kullanmadığı kimi parçalıkları güce dönüştürdüğünü tespit etmişler. Konutta odun bitince öteki şeyleri yakarsınız ya onun üzere beden da kendi içindeki hücreleri yeniliyor. Hatta çalışmalar DNA’daki hasarların bile onarıldığını ortaya koyuyor.”

“Açlık beşerde hücreleri yeniliyor”

Açlığın beşerde hücreleri yenilediğine dikkati çeken Tarhan, “Açmayan çiçeği açtırmak için karanlığa koyarlar. Çiçek hiç ışık girmeyecek biçimde üç gün karanlıkta kaldığı vakit eyvah ben tehlikedeyim deyip açmaya başlar. İnsanı açlık gerilimine soktuğumuz vakit bedenimiz hücreleri yeniliyor.” tabirlerini kullandı.

Tarhan, ramazanda öfke hissinin arttığına ait tezlerin olmasına rağmen aslında durumun tam zıddı olduğunu açıkladı.

Yapılan çalışmalarda öfke denetimi ölçeğine nazaran ölçümler yapıldığını belirten Tarhan, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Ramazan ayında öfkenin içe atılması, öfkenin dışa vurulması ve öfkeyi denetim edebilme araştırılıyor şahısta. Ramazanda oruç tutanlarda öfke denetiminin arttığı tespit ediliyor. Bu testler ramazan orucunun başında ve sonuna hakikat yapılıyor. 3 – 4 hafta ortayla yapılıyor. Birinci birkaç gün alışma süreci olabilir. Alışma devrinde kişi orucu inanarak tutarsa yarar oluyor. İnanmadan yani toplumsal nedenlerle, el alem ne der diye tutuyorsa istemeye istemeye tuttuğu için oruç kişiyi zorluyor. İstemeye istemeye tutunca beyin yardım etmiyor. Beynimizin üzerinde şuur var, şuurun üzerinde özgür irademizi kullanıp beynimize ‘Açlığı denetim et’ diye komut veriyoruz.

Ramazan’da artık yemek arayışı hissetmiyorsunuz. Birinci birkaç gün o his oluyor, ondan sonra beden alışıyor. Ben akşam yiyeceğim artık deyip beyni koşullandırmış oluyor. Kişi inandığı vakit beyindeki programı değiştirmiş oluyor. Bu tıpkı vakitte dış denetim değil iç denetim oluyor. Dış denetim yakın etrafın baskısı ile yapılan dış disiplindir. İç denetim, iç disiplindir. Kişinin inanarak yaptığı ülkü disiplin eğitimi ve ülkü irade eğitimi bu halde oluyor.”

Tarhan, inanmanın kişiyi huzurlu kıldığını kaydederek, “İnanmanın verdiği bir şey var. İnsanın en değerli gereksinimi huzurdur. Huzur memnunluktan farklıdır. Memnunluk çoklukla batı kültüründe daima dış nedenle memnunluk anlaşılır.” tabirlerini kullandı.

Tarhan, “İnsan kendinde zihinsel olarak bir yenileme yaparsa nerede yanlış yaptım, şu ana kadar kimi kırmıştım, insanlara karşı daha optimist olmalıyım, sahip olduğum şeylerin değerini bileyim üzere sorular sorar. Bu noktada sabır ve dayanıklılık değerlidir.” değerlendirmesinde bulundu.

Ramazan, doyum erteleme yaptırdığını kaydeden Tarhan, hazları mecburî erteleme yaptırdığını, doyum erteleme modülü olduğunu, bilhassa ergenlik çağındaki çocuklar doyum erteleme hünerleri olmadığı için zevk tuzaklarına düştüğünü belirtti.

Tarhan, kelamlarını şöyle tamamladı:

“Hoşlandıkları bir şeyin çabucak olmasını istiyorlar. İnsan beyni çabucak, artık diyor. Halbuki çocukluk ve gençlikte öğreneceksin, şimdiyi yaşayacaksın. Yetişkinlik ruhsal olgunluğa işaret ediyor. Ruhsal olgunluğu olan bireyde doyum erteleme olgunluğu vardır. Doyum erteleme olgunluğu olan bir kişinin gerilime karşı dayanıklılık hüneri vardır. Gerilimden bir şey öğrenir ve gerilimden sonra tekrar birebir haline gelir. Gerilime karşı dayanıksız olan bir kimse benlik gücünü kaybeder. Anaokulundaki çocuklara lokum testi yapıyorlar.

15 dakika beklemeyi başaranlara daha çok lokum veriyorlar. Çabucak isteyene bir tane veriyorlar. Yirmi sene sonra tıpkı bireyleri bir daha ölçüyorlar. Doyum erteleme hüneri olan bireylerin duygusal zekaları yüzde 20 daha yüksek çıkıyor. Karşı cinse münasebette daha istikrarlı oluyorlar. Yalnızca akademik muvaffakiyet değil toplumsal ve duygusal marifetleri daha çok gelişmiş oluyor.”