Türkiye’de gelir dağılımı (2)

Türkiye’de yıllık ortalama hane halkı kullanılabilir geliri, geçen yıl bir evvelki yıla nazaran yüzde 28,3 artarak 98 bin 416 liraya ulaştı.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2022 yılına ait Gelir Dağılımı İstatistiklerini açıkladı.

Buna nazaran, Türkiye’de yıllık ortalama hane halkı kullanılabilir geliri, geçen yıl bir evvelki yıla nazaran yüzde 28,3 artarak 98 bin 416 liraya yükseldi.

Öte yandan, Türkiye’de yıllık ortalama muadil hane halkı kullanılabilir fert geliri de bir evvelki yıla nazaran yüzde 30,1 artarak 37 bin 400 liradan 48 bin 642 liraya çıktı.

Yıllık ortalama muadil hane halkı kullanılabilir fert gelirlerinde en yüksek gelir, 2021’e nazaran 13 bin 257 lira artarak 62 bin 554 lirayla tek kişilik hane halklarının oldu.

Çekirdek aile bulunmayan birden fazla şahıstan oluşan hane halklarının yıllık ortalama muadil hane halkı kullanılabilir fert geliri 60 bin 696 lirayken, tek çekirdek aileden oluşan hane halklarında bu kıymetin 49 bin 902 lira olduğu görüldü.

En düşük yıllık ortalama muadil kullanılabilir hane halkı fert gelirine sahip hane halkı tipi ise 36 bin 210 lirayla en az bir çekirdek aile ve öteki bireylerden oluşan hane halkları oldu.

Toplam gelirden en yüksek hissesi yüzde 46,2 ile maaş ve fiyat geliri aldı

Toplam gelir içerisinde en yüksek hissesi, yüzde 46,2 ile bir evvelki yıla nazaran 0,9 puan azalan maaş ve fiyat geliri aldı. İkinci sırayı yüzde 21 ile evvelki yıla nazaran 3,5 puan artan müteşebbis geliri alırken üçüncü sırayı yüzde 20,2 ile evvelki yıla nazaran 3,7 puanlık azalış gösteren toplumsal transfer geliri oluşturdu.

Tarım gelirinin müteşebbis geliri içindeki hissesi yüzde 19,8 olurken, emekli ve dul-yetim aylıklarının toplumsal transferler içindeki hissesi yüzde 89,8 olarak gerçekleşti.

En yüksek yıllık ortalama temel iş geliri 87 bin 451 lira ile yükseköğretim mezunlarının oldu

Yıllık ortalama temel iş gelirleri sırasıyla yükseköğretim mezunlarında 87 bin 451 lira, lise ve dengi okul mezunlarında 62 bin 835 lira, lise altı eğitimlilerde 46 bin 916 lira, bir okul bitirmeyenlerde 34 bin 755 lira ve okur-yazar olmayan fertlerde 25 bin 406 lira olarak hesaplandı.

Yıllık ortalama temel iş gelirinde en yüksek artış yüzde 34,1 ile okul bitirmeyen, en düşük artış ise yüzde 28,1 ile okur muharrir olmayan fertlerde kaydedildi.

Esas iş gelirleri sektörel olarak incelendiğinde, en yüksek yıllık ortalama gelirin 66 bin 72 lirayla hizmet bölümünde, en düşük yıllık ortalama gelirin ise 46 bin 106 lirayla tarım bölümünde görüldü. Bir evvelki yıla nazaran yıllık ortalama temel iş gelirinde en yüksek artış yüzde 41,3 ile tarım kesiminde gözlenirken, bunu yüzde 35,5 ile inşaat dalı izledi. Başka taraftan sanayi bölümünde yüzde 32,1, hizmet kesiminde ise yüzde 29,1 artış kaydedildi.

Yıllık ortalama temel iş gelirleri sırasıyla patronlarda 220 bin 482 lira, kendi hesabına çalışanlarda 58 bin 697 lira, fiyatlı maaşlılarda 56 bin 899 lira ve yevmiyelilerde 25 bin 632 lira olarak hesaplandı. Bu devirde en yüksek artış yüzde 61,8 ile patronlarda, en düşük artış ise yüzde 21,5 ile fiyatlı maaşlılarda oldu.

En düşük gelir Van, Muş, Bitlis ve Hakkari bölgesinde gerçekleşti

Türkiye’de yıllık ortalama muadil hane halkı kullanılabilir fert geliri geçen yıl 48 bin 642 lira iken, İBBS 2. Seviye bölgeleri prestijiyle en yüksek olduğu bölge 69 bin 904 lirayla İstanbul bölgesi oldu. Bu bölgeyi, 59 bin 798 lirayla Ankara bölgesi ve 59 bin 272 lirayla İzmir bölgesi izledi. En düşük yıllık ortalama muadil hane halkı kullanılabilir fert geliri ise 23 bin 63 lirayla Van, Muş, Bitlis, Hakkari bölgesinde gerçekleşti.

Son yapılan araştırma sonuçlarına nazaran P80/P20 oranı* Türkiye’de 7,9 iken, bu bedelin en düşük olduğu İBBS 2. Seviye bölgeleri 4,5 ile Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli ve Zonguldak, Karabük, Bartın olurken bu bölgeleri 4,9 ile Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova bölgesi izledi.

Söz konusu oranının en yüksek olduğu İBBS 2. Seviye bölgeleri ise 8,1 ile İstanbul, 7,9 ile Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan ve 7,4 ile Konya, Karaman oldu.

Bir evvelki yıla nazaran son yüzde 10’luk kümede olanların yüzde 70,5’i birebir gelir kümesinde kaldı

Gelir ve Ömür Şartları Araştırmasının panel bir çalışma olması nedeni ile birinci sefer bu yıl yıllar prestijiyle geçiş istatistikleri üretildi.

Eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert gelirine nazaran sıralı yüzde 10’luk gelir kümeleri prestijiyle fertlerin bir evvelki yıla nazaran yüzdelik geçişleri incelendiğinde, bir evvelki yılda birinci yüzde 10’luk kümede olan fertlerin geçen yıl yüzde 55,4’ünün, son yüzde 10’luk kümede olan fertlerin ise yüzde 70,5’inin gelir kümesi değişmedi. Ayrıyeten 2021’de birinci yüzde 10’luk kümede olan fertlerin yüzde 23,7’sinin 2022’de gelir kümesi birden fazla yükseldi. Son yüzde 10’luk kümede olan fertlerin ise yüzde 8,3’ünün gelir kümesi birden fazla düştü.

Gelir ve Ömür Şartları Araştırması panel datadan elde edilen sonuçlara nazaran 2021’de işsiz olan fertlerin yüzde 45,4’ü geçen yıl çalışmaya başladı. Faaliyet durumu 2021’de çalışan olarak belirlenen fertlerin 2022’de yüzde 90,5’i çalışma hayatına devam etti. Bir evvelki yıl iş gücüne dahil olmayan fertlerin ise yüzde 11,4’ü iş gücüne katıldı.

P80/P20 oranı: Yüzde hisseleri, şahsî gelir dağılımını ölçmede kullanılan ölçütlerden biridir. Yüzde 20’lik fert/hanehalkı kümelerinin toplam gelirden aldıkları hisselere nazaran; “Son yüzde 20’lik kümenin toplam gelirden aldığı pay/ Birinci yüzde 20’lik kümenin toplam gelirden aldığı pay” formülünden hesaplanmaktadır.

(Bitti)