Türkiye’de engereklerin kuşağı tehlikede

TÜRKİYE’de görülen 13 engerek çeşidinden 3’ü endemik, 6’sı, Dünya Doğayı Muhafaza Birliği’nin (IUCN) kuşağı tehlike altındaki çeşitler ortasında bulunuyor. Bu çeşitlere ait çalışma yapan Pedram Türkoğlu, “Habitat kaybı, yasa dışı toplama, kasıtlı yahut kazayla öldürme olayları engerekler için en önemli tehditler olarak belirlendi. Kuşaklarının korunması için öncelikle yüksek engerek yoğunluğu tespit edilen bölgelerde korunan alanlar yaratılmalı” dedi.

Bilim muharriri ve tıp tabibi Pedram Türkoğlu, Türkiye’de jenerasyonu tehlike altında olan engerek cinslerini derledi. Türkoğlu, Türkiye’de toplamda 56 yılan cinsinden 13’ünün engerek, 1’inin kobra olduğunu belirterek, “Fakat kimileri ‘tür kompleksi’ olarak ele alındığı için içerisinde birçok tipi içeren popülasyon çeşitleri bulunabilmektedir. Kimilerinde da bilgi yetersizliğinden ötürü tür/alt tıp konusunda uyuşmazlık vardır. Münasebetiyle bu sayılar, kaynaktan kaynağa nazaran değişebilir. Ama kesin bir gerçek var ki; kimi engereklerin jenerasyonları ‘tür seviyesinde’ tehlikede olmasa da ülkemizde yaşayan popülasyonlarının tehlikede olduğudur” dedi.

3’Ü ENDEMİK 6 TIBBIN JENERASYONU TEHLİKEDETürkiye’de çeşit düzeyinde IUCN listesinde jenerasyonu tehlikede 6 engerek tipi olduğunu kaydeden Türkoğlu, “Nesli tehlikedeki tipler Wagner engereği, Anadolu engereği, Darevski engereği, Kafkas engereği, beyaz bantlı dağ engereği ve çayır engereği. Bunlardan Anadolu engereği, beyaz bantlı dağ engereği ve çayır engereği endemik. Yalnızca Türkiye’de, bu topraklarda yaşamaktalar. Endemik olmayanlar da aslında çok kısıtlı bir coğrafyada yaşıyor” diye konuştu.Engerek çeşitleri için daha çok araştırmaya gereksinim duyulduğunu belirten Türkoğlu, “Habitat kaybı, egzotik ticaret ve kasti/kazayla öldürülme nedeniyle kuşakları yok olmanın eşiğine geldi. Engerekgiller için hem taksonomik hem toksikolojik araştırmalara daha fazla gereksinim var. Literatürde tür/alt cins uyuşmazlıkları bile mevcut. Örneğin bir çeşit yalnızca Erzincan’daki tek lokasyondan tanımlandı. Bu yüzden popülasyon statüsü dahi bilinmiyor” dedi.’HER BÖLGEDE EN AZ 1 ÇEŞİT İLE KARŞILAŞMAK MÜMKÜN’Türkiye’de herpetoloji (sürüngen ve amfibi bilimi) alanında çok değerli çalışmalara imza atan merhum Prof. Dr. Bayram Göçmen’in yanı sıra Mehmet Anıl Oğuz, Abdurrahman Sefalı ve Naşit İğci’nin jenerasyonu tehlike altındaki tiplere ilişkin fotoğraflarını derlemesinde kullanan Türkoğlu, engereklerin, Türkiye’nin her bölgesinde görülebildiklerini açıkladı. Türkoğlu, “Ege ve Akdeniz’de yüklü olarak şeritli engerek, Güneydoğu’da esas koca engerek üzere Türkiye’nin neredeyse her bölgesinde en az bir engerek çeşidi ile karşılaşmak mümkün. Lakin engerekler tabiatta kolay kolay karşılaşılan tipler değil. Birden fazla noktürnal (gececil) olduğu için gündüzleri güneşlenmedikleri takdirde, kayaların yahut kütüklerin altında saklanarak geçirirler” diye konuştu.YILANLARA KARŞI YANLIŞ ÖN YARGIHalk ortasında yılanlara karşı büyük bir ön yargı ve yanlış anlaşılma olduğuna dikkat çeken Türkoğlu, “Habitat kaybı, yasa dışı toplama, kasıtlı yahut kazayla öldürme olayları engerekler için en önemli tehditler olarak belirlendi. Kuşaklarının korunması için öncelikle yüksek engerek yoğunluğu tespit edilen bölgelerde korunan alanlar yaratılmalı. Yasa dışı toplama önlemeli ve denetimler artırılmalıdır. En değerlilerinden biri ise lokal halk ortasında taammüden yahut kazayla engerek vefatlarını azaltmak için farkındalık yaratılmalıdır. Beşerler, engereklerin avları ortasında değildir” diye konuştu.’YILANLAR DA EKOSİSTEMİN BİRER PARÇASI’Yılanların besin zincirinin kritik bir halkası olduğuna vurgu yapan Türkoğlu, şu davette bulundu:

“Engerekler dahil yılan popülasyonu azalırsa; avları olan kemirici popülasyonunun artması demektir. Bu da hantavirüs üzere enfeksiyon tesirleri ile müsabaka riskinin artması ve ekinlerde, tarlalarda istenmeyen sonuçlar demektir. Hepsinden öte, onlar da öbür hayvanlar üzere ekosistemin birer modülüdür. En az bizler kadar bu gezegende ömür hakları vardır. Hatta yeni araştırmalarda yılanlar ortasında da toplumsal ilgiler olduğu belirtilmektedir. Bu mevzuda almamız gereken çok yol var. Medya ve toplumsal medyanın gücü ile değerli adımlar alacağımıza inanıyorum.”