Türk futbolunun asırlık çınarı: Gençlerbirliği

Türk futbolunun Cumhuriyet ile yaşıt, “asırlık çınarı” Gençlerbirliği Kulübü, 100. yıla ulaşmanın gururunu yaşıyor.

Gençlerbirliği, 14 Mart 1923’te Ankara Sultanisi’nde (Atatürk Lisesi) öğrencilerin teşebbüsleriyle kuruldu.

Başkent grubunun kırmızı-siyah renkleri ise bir rivayete nazaran “Ankara gelinciği”nden, bir öteki rivayete nazaran ise o sırada Karaoğlanoğlu Hanı’ndaki dükkanlarda öbür renk kumaş olmadığından seçildi.

Kurulduktan sonra Ankara Futbol Ligi’ne katılan Gençlerbirliği, otuz dört dönem boyunca bu ligde gayret etti. 10 şampiyonlukla ligdeki en başarılı grup pozisyonundaki başşehir takımı, 1941 yılında İstanbul Futbol Ligi şampiyonu Beşiktaş’ı finalde 4-1 yenerek Türkiye şampiyonu oldu.

1946 yılında finallerde Beşiktaş ve Eskişehir Demirspor’u mağlup eden Gençlerbirliği, ikinci kere Türkiye futbol birincisi olmayı başardı.

Milli Lig’e katıldı

Gençlerbirliği, 1959 yılında Ulusal Lig ismiyle kurulan en üst kademe lige Ankara’dan katılan dört kadrodan biri odu.

1965-1966 dönemini üçüncü sırada tamamlayan kırmızı-siyahlılar; Beşiktaş, Fenerbahçe ve Galatasaray dışında bu ligde birinci üçe girebilen birinci grup unvanını aldı.

Başkent temsilcisi 1960’lar boyunca bilhassa Ankara’daki maçlarda, İstanbul gruplarına karşı aldığı başarılı sonuçlarla isminden kelam ettirirken, Köylü Selçuk, Büyük Tevfik, Paçoz Oktay, Rüzgarın Oğlu Zeynel lakapları takılan simge isimler kulüp tarihine geçtiler.

İlhan Cavcav’ın dönüşü grubun gidişatını değiştirdi

1970 yılında küme düşen Gençlerbirliği, 2. ligde (Spor Toto 1. Lig) geçirdiği vasat dönemlerin sonunda işlerin daha da berbata gitmesiyle 1979’da 3. lige (TFF 2. Lig) kadar geriledi.

1981 yılında lider Hasan Şengel, kulüp tarihi için hayati atağını yaptı ve 1978’deki kısa periyodik başkanlığının akabinde İlhan Cavcav’ın ikinci kere ve hayatını kaybedene kadar kesintisiz kulüp başkanlığına gelmesini sağladı.

Cavcav, Türkiye Futbol Federasyonunda periyodun yöneticilerine 2. ve 3. liglerin birleştirilmesi projesini kabul ettirdi. Amatör kümenin eşiğinden dönen kulübü iki senede toparlayan İlhan Cavcav’ın idaresindeki Gençlerbirliği, düştükten 13 yıl sonra 1983’te 1. lige (Süper Lig) döndü.

1987’de Türkiye Kupası’nı kazandı

Gençlerbirliği, 1987 yılında finalde Eskişehirspor’u yenerek birinci kere Türkiye Kupası’nı müzesine götürdü.

Bu muvaffakiyetinin akabinde istikrarı yakalayamayan başşehir grubu, 1988 yılında yine küme düşme hüznü yaşadı.

Altyapı-tesisleşme atağı ve Afrika açılımı

Bu defa bir dönem sonra en yakın rakibine 16 puan fark atarak 1. lige dönmeyi başaran kırmızı-siyahlılarda lider İlhan Cavcav, altyapı ve tesisleşmeyle ligde kalıcı olmanın temellerini attı.

Cavcav ayrıyeten yetenekli futbolcuları keşfetmek için amatör maçlara bile gitti. Afrika kıtasındaki ülkelerde de maçlar izleyen Cavcav’ın transfer ettiği Moshoeu, Kushe ve Kona’nın başarılı performansları, çok sayıda Afrika kökenli futbolcunun da Türkiye’ye gelmesini sağladı.

Gençlerbirliği, 1995 yılında Moshoeu, Kushe ve Kona’lı takımı ve heyecan verici oyunuyla ligi 5. bitirdi.

Kamerunlu Nijitap Geremi’yi Real Madrid’e 5 milyon dolar bonservis bedeli karşılığında satan Cavcav, bu geliri kırmızı-siyahlı kulübün tesisleşmesinde kullandı.

Galatasaray’da UEFA Kupası’nı kazanan Ergün Penbe, altyapıdan yetişerek Fenerbahçe’ye transfer olan Tarık Daşgün ve Ümit Özat, Gençlerbirliği’nin altyapıya verdiği kıymetin en değerli göstergesi oldu.

Gençlerbirliği son periyotta de Türk futboluna kazandırdığı İrfan Can Kahveci, Yıldırım Mert Çetin, Berat Ayberk Özdemir ve geleceğin yıldızı olarak gösterilen Arda Güler ile altyapı misyonunu sürdürdü.

İkinci Türkiye Kupası şampiyonluğu ve Avrupa kupası macerası

Gençlerbirliği, 2001 yılında Türkiye Kupası’nı ikinci kere kazandı. Final maçında Fenerbahçe’ye penaltılarda üstünlük kuran kırmızı-siyahlı takım, müzesindeki Türkiye Kupası sayısını ikiye çıkardı.

2002-2003 döneminde ligi Beşiktaş ve Galatasaray’ın akabinde üçüncü sırada bitiren başşehir temsilcisi, bir sonraki dönem UEFA Kupası’nda Türkiye’yi temsil etti.

Kupada 2003-2004 döneminde Blackburn Rovers, Sporting Lizbon ve Parma ekiplerini eleyen Gençlerbirliği, 4. çeşitte Valencia ile eşleşti.

Ankara’da İspanya temsilcisini 1-0 yenen Gençlerbirliği, deplasmanda rakibine uzatma sonunda 2-0 mağlup olarak tertibe veda etti. Kupada tek yenilgisini Gençlerbirliği’nden alan Valencia, dönem sonunda UEFA Kupası’nı kaldırdı.

Gençlerbirliği efsane liderini arıyor

Başkent takımının efsane lideri İlhan Cavcav’ın 22 Ocak 2017’de hayatını kaybetmesinin akabinde Gençlerbirliği Kulübünde başkanlığa oğlu Murat Cavcav getirildi.

Gençlerbirliği, Murat Cavcav idaresinde, İlhan Cavcav’ın isminin verildiği 2017-2018 döneminde, 29 yıl kesintisiz yer aldığı Harika Lig’den düştü.

Kırmızı-siyahlılar, bir dönem ortanın akabinde Harika Lig’e dönmeyi başarsa da 2020-2021 döneminde tekrar küme düşme kederi yaşadı.

Süper Lig’e veda eden Gençlerbirliği’nde lider Murat Cavcav, 10 Haziran 2021’de yapılan fevkalâde seçimli genel şurada aday olmadı, başkanlığa Niyazi Akdaş seçildi.

Son iki dönemdir Spor Toto 1. Lig’de yer alan Gençlerbirliği, efsane liderinin vefatı sonrası hem ekonomik hem de sportif olarak İlhan Cavcavlı günlerinden uzak bir manzara sergiledi.

İlhan Cavcav periyodunda Harika Lig’in çok konuşulan gruplarından olan kırmızı-siyahlılar, bu dönem Spor Toto 1. Lig’de kümede kalma gayreti veriyor.