TCMB Lideri Kavcıoğlu, Enflasyon Raporu Bilgilendirme Toplantısı’nda konuştu: (3)
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Lideri Şahap Kavcıoğlu, 2023 yılının geri kalanının, cari dengelenmenin güçlendiği bir devir olacağını belirterek, “Enerji fiyatları ve altın ithalatındaki olağanlaşmaya ek olarak global talepteki toparlanmanın sürmesinin ihracat üzerindeki tesirleriyle birlikte dış ticaret istikrarında yıllık bazda düzgünleşme beklenmektedir.” dedi.
Kavcıoğlu, yılın ikinci Enflasyon Raporu’nun tanıtımı gayesiyle Merkez Bankası Yönetim Merkezi’nde düzenlediği bilgilendirme toplantısında, yaşanan zelzele felaketinin ekonomi üzerindeki tesirlerini kapsamlı değerlendirmeye devam ettiklerini söyledi.
Deprem sonrasında toparlanmanın, gerek afet bölgesinde gerekse ülke genelinde süratli halde gerçekleştiğini bildiren Kavcıoğlu, “Afet bölgesindeki tüketim harcamalarına ait öncü göstergeler sarsıntı sonrasında düşüş göstermiş olsa da yakın vakitte zelzele öncesi düzeylerini aşmıştır. Bu durum, zelzele genelinde epey güçlü bir toparlanma eğilimine işaret etmektedir. İktisadi Yönelim Anketi datalarına nazaran gelecek üç aya ait talep beklentisi yükselmiştir. Vilayet bazında incelendiğinde, afet bölgesinin ekonomik tartısı yüksek merkezlerinde de üretim ve talep beklentilerinin arttığı görülmektedir.” diye konuştu.
Kavcıoğlu, afet bölgesinden yapılan ihracatın da sarsıntısı takip eden birinci haftalarda gerilemekle birlikte, nisan ayı prestijiyle bir evvelki yılın birebir devrindeki düzeylerine yaklaştığını aktarırken, öbür vilayetlerdeki güçlü ihracat sonucunda toplam ihracatın zelzele öncesi düzeyine ulaştığını söyledi.
Türkiye’nin son iki yılda istihdamını en çok artıran ülkeler ortasında yer aldığını belirten Kavcıoğlu, “Depremin iş gücü piyasası üzerindeki tesirlerinin tam olarak değerlendirilebilmesi için bilgi akışının tamamlanması gerekmektedir. Öte yandan, iktisadi faaliyet ile açık iş ve iş müracaatlarına ait yüksek frekanslı bilgiler, sarsıntının iş gücü piyasası üzerindeki tesirlerinin ülke genelinde hudutlu kalacağını göstermektedir.” diye konuştu.
Kavcıoğlu, turizm kesiminin, güçlü seyrini 2023 yılında da sürdürdüğünün altını çizerek, “Küresel turizm talebi pandemi öncesi düzeylerine ulaşırken, turizmdeki rekabetçi yapımızın da dayanağıyla önümüzdeki devirde turizm gelirlerindeki artışın ve cari istikrara katkısının yılın tüm aylarına yayılarak süreceğini öngörüyoruz.” değerlendirmesinde bulundu.
“Altın ithalatı azalıyor”
İhracatın da 2023 yılında talep şartlarında devam eden zayıflık ve zelzele felaketine karşın, eser ve ülke seviyesindeki çeşitlendirilmiş yapısı ile dayanıklılığını kanıtlamaya devam ettiğine işaret eden Kavcıoğlu, “Yükselen dış ticaret açığımızda tüm dünyada olduğu üzere 2022 yılında güç fiyatları temel belirleyici olurken, 2023 yılında düzey olarak hala yüksek olmakla birlikte güç fiyatlarındaki gerilemenin olumlu tesirleri ithalatımıza yansımaya başlamıştır. Öbür taraftan, altın ve tüketim malları ithalatı yüksek seyretmiştir. Bununla birlikte, nisan ayı süreksiz dış ticaret bilgileri, altın ithalatının, tepe yaptığı 2023 yılı ocak ayının yaklaşık dörtte birine indiğini göstermektedir.” sözünü kullandı.
Cari istikrara 289 milyar dolar katkı sağlanacağı tahmini
Kavcıoğlu, cari istikrara yönelik beklentilerine ait de bilgi verirken, “2023 yılının geri kalanı cari dengelenmenin güçlendiği bir devir olacaktır. Güç fiyatları ve altın ithalatındaki olağanlaşmaya ek olarak global talepteki toparlanmanın sürmesinin ihracat üzerindeki tesirleriyle birlikte dış ticaret istikrarında yıllık bazda güzelleşme beklenmektedir. Turizm gelirlerinin güçlü seyri sonucunda yılın ikinci yarısında cari istikrarın korunacağını öngörüyoruz. Buna ek olarak, mevcut değerlendirmelerimize nazaran yüksek teknoloji, güç, yer altı zenginlikleri ve turizmin kapasitesini artırmaya yönelik yatırımlarımızın geri dönüşüyle birlikte, 2030 yılına kadarki süreçte cari istikrara birikimli olarak yaklaşık 289 milyar dolar katkı sağlanacağı kestirim edilmektedir.” değerlendirmesinde bulundu.
Enflasyonun, ekim ayındaki tepe noktası olan yüzde 85,5’ten yaklaşık 42 puan gerileyerek nisan ayı prestijiyle yüzde 43,7’ye indiğini belirten Kavcıoğlu, “Enflasyondaki düşüş sürecinde aktif politikalarımız sonucu oluşan kur istikrarı, beklentilerdeki düzgünleşme ve global emtia fiyatlarındaki yavaşlama belirleyici rol oynamaktadır. Enflasyondaki düşüş süreci, evvelki Enflasyon Raporu’nda ilan ettiğimiz patikadan bir ölçü daha yavaş gerçekleşmiştir. Bu sapmada işlenmemiş besin piyasasındaki problemler nedeniyle et ve süt eserleri temel rol oynamıştır. Ayrıyeten fiyat artışları, emeklilik düzenlemeleri ve kredilerdeki ivmelenmenin birebir anda gerçekleşmesi sonucunda güçlenen tüketim talebi ve sarsıntı nedeniyle bilhassa konut piyasasında ortaya çıkan arz-talep uyumsuzlukları da bu gelişmede tesirli olmuştur.” diye konuştu.
Kavcıoğlu, enflasyonun ana eğilimine yönelik göstergelerin, fiyat artış oranlarındaki besbelli yavaşlamayı teyit ettiğine dikkati çekerek, değerlendirmesine şöyle devam etti:
“Çekirdek ve medyan enflasyon göstergeleri ocak ayındaki vakte bağlı fiyat ve fiyat ayarlamaları kaynaklı artış dışında istikrarlı azalış eğilimini sürdürmektedir. Son periyotta çekirdek göstergeler Ekim 2021’den bu yana kaydedilen en düşük düzeylere gerilemiştir. Enflasyonun yalnızca ana eğilimine değil, yayılımına ait göstergeler de gerilemektedir. Fiyatı artan kalemlerin fiyatı azalan kalemlere oranına ait bilgi sunan yayılım endeksi, bilhassa üçüncü çeyrekten itibaren enflasyonda gerçekleşen sürat kaybını doğrulamaktadır. Enflasyondaki yavaşlama beklentilere de yansımıştır. 12 ve 24 ay sonrası enflasyon beklentileri eylül ayından itibaren gerilemeye başlayarak, nisan ayı prestijiyle sırasıyla 11,0 ve 6,8 puan azalmıştır. Tüketici İtimat Endeksi ve İktisadi Yönelim Anketi dataları de hane halkı beklentilerinde ve şirket maliyetlerinde güzelleşmeye işaret etmektedir.”
Türk lirası cinsinden ithalat ünite kıymet endeksinin son devirde yıllık bazda gerilediğini belirten Kavcıoğlu,”Böylelikle enflasyon üzerindeki maliyet baskıları son devirde büyük ölçüde ortadan kalkmıştır. 2022 yılı boyunca toparlanma gösteren yurt içi tedarikçi teslimat mühleti, eylül ayından itibaren besbelli olarak güzelleşmiştir. Bilhassa ekim ayında tarihî açıdan yeterli olarak nitelendirilebilecek bir seviyeye ulaşmış ve aralık ayında bu seviyesi de aşarak olumlu görünümünü güçlendirmiştir. Şubat ayında yaşadığımız sarsıntı nedeniyle yurt içi teslimat müddetinde sonlu oranda gerileme görülmekle birlikte, bu gerileme süreksiz olup teslimat müddeti süratle toparlanmaya başlamıştır. Petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyat artışları eylül ayından beri kademeli olarak azalmaktadır.” dedi.
Kavcıoğlu, son bir yıldır bütüncül bir perspektifle uyguladıkları para siyasetini “Liralaşma Stratejisi” ismiyle özetlediklerini anımsatırken, Liralaşma Stratejisi çerçevesinde yatırım, istihdam, üretim ve ihracat kapasitesini artıracak gerçek kesim faaliyetlerinin uygun finansman imkanlarıyla buluşmasını amaçladıklarını söyledi.
Bu kapsamda, 2022 yılının ikinci yarısında global büyümeye yönelik artan belirsizlikler karşısında finansal şartların destekleyici olması gerektiğini kıymetlendirerek, siyaset faizini ön alıcı bir yaklaşımla 500 baz puan indirdiklerini belirten Kavcıoğlu, “Yaşadığımız felaket sonrasında da sarsıntının ekonomik tesirlerinin en aza indirilmesi ve zelzele sonrası toparlanma sürecinin desteklenmesi gayesiyle siyaset faizini 50 baz puan daha aşağıya çekerek yüzde 8,5 düzeyine getirdik. Ticari kredi faizleri ve uzun vadeli faizlerin mali transferi güçlendirecek formda oluşması gayesiyle uyguladığımız maksatlı siyasetlerle, finansman maliyetleri kıymetli ölçüde aşağı çekilmiştir. Türk lirası ticari kredi faizleri 2022 yılı temmuz ayından itibaren siyaset faizimizle uyumlu olarak 18 puan civarında azalmıştır. 10 yıl vadeli Türk lirası menkul değer faizleri de 2022 yılı mart ayından bu yana gerileyerek 15 puana yakın düşüş göstermiştir.” diye konuştu.
Kavcıoğlu, son devirde firmaların döviz cinsi kredileri gerilemekle birlikte, tüketici kredilerindeki besbelli ivmelenme sonucunda toplam kredi büyümesinin artış kaydettiğini bildirirken, şunları kaydetti:
“Hedefli kredi siyasetimizin başarısı için kredilerin büyüme suratı, kompozisyonu ve kullanım maksatlarına ait tüm siyaset araçlarını gayelerimiz doğrultusunda kararlılıkla uygulamaya devam edeceğiz. Liralaşma Stratejisi çerçevesinde uyguladığımız faal siyasetlerle bankacılık kesimi mevduat yapısında kıymetli oranda liralaşma sağladık. Bu kapsamda, Türk lirası mevduat oranı yükselerek 2022 yılı ocak ayındaki yüzde 35,6 düzeyinden, halihazırdaki yüzde 59,7 düzeyine ulaşmıştır. Birebir vakitte teminat yapısında sabit getirili Türk lirası cinsinden değerlerin ve sistemin fonlanmasında Türk lirasının hissesi yükselmiştir. Bankacılık dalı ile paralel formda firmaların ve hane halkının varlık ve yükümlülüklerinde Türk lirasının hissesindeki artış sürmektedir. Finansal sistemin kalıcı bir halde liralaşması maksadımıza, finansal istikrarı da gözeterek, sağlam adımlarla ve birebir kararlılıkla ilerlemeye devam edeceğiz.”
(Son)