TBMM Amasra Maden Kazası Araştırma Komitesi Raporu: “Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı’nın İş Müfettişi Takımları…

MEHMET AKGÜN

TBMM Amasra Maden Kazası Araştırma Komitesi’nin raporunda; madende iş sıhhati ve güvenliği idare sistemine ait teklifler getirildi. Raporda; “Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı’nın iş müfettişi takımları maden mühendisliği başta olmak üzere ilgili mühendislik kısmı mezunlarıyla güçlendirilmelidir. Yer altı kömür üretimi üzere hassas bir alanda teknik ve idari işçinin terfi süreçlerinin direkt ‘görevde yükselme sınavları’ ile yapılması ve üretim ünitelerinde orta unvanların evvelki periyot deneyimleriyle karşılaştırılarak tekrar gözden geçirilmesi yerinde olacaktır” denildi.

Türkiye Taşkömürü Kurumu’na (TTK) ilişkin Amasra’daki maden ocağında 42 çalışanın hayatını yitirdiği facianın akabinde TBMM’de; Bartın’ın Amasra İlçesinde Meydana Gelen Maden Kazasının Tüm Taraflarıyla Araştırılarak Emsal Kazaların Önlenmesine Yönelik Önlemlerin Belirlenmesi Emeliyle Kurulan Meclis Araştırması Komitesi çalışmalarını tamamladı.

İlk toplantısı 26 Ekim 2022’de yapılan komitede; Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı yetkilileri, TTK yetkilileri, STK temsilcileri, akademisyenler, sendika temsilcileri dinlenerek, toplam 72 saat ve 11 toplantı süren çalışmalar sonucunda faciaya ait rapor hazırladı. Komite, çalışmaların akabinde hazırladığı raporu incelemeleri ve görüşlerini bildirmeleri için komite üyelerine dağıttı. Hazırlanan raporda; iş sıhhati ve güvenliği idare sistemine ait ek teklifler de belirlendi. Raporda belirlenen teklifler şöyle:

“İŞ MÜFETTİŞİ TAKIMLARI İLGİLİ MÜHENDİSLİK KISMI MEZUNLARIYLA GÜÇLENDİRİLMELİDİR”

“-Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı’nın iş müfettişi takımları maden mühendisliği başta olmak üzere ilgili mühendislik kısmı mezunlarıyla güçlendirilmelidir.

-İş Sıhhati ve Güvenliği Kanunu’nun 25. Unsurunda işin durdurulması ile ilgili kararda yer alan ‘hayati tehlike’ tarifinin yine ve yoruma gereksinim duyulmayacak halde düzenlenmesi gerekmektedir. İş Sıhhati ve Güvenliği Kanunu ve alt mevzuatta hangi durumlarda işin durdurulacağı ile ilgili açık düzenlemelerin yapılması gerekmektedir.

-Hakkında işin durdurulması kararı uygulanan iş yerlerinde, karara temel teşkil eden iş sıhhati ve güvenliği eksikliklerini gidermeden üretim faaliyetlerinin devam edip etmediğinin denetiminin hangi mercilerce yapılacağı hususu düzenlenmelidir.

“MADENLERDE İÇ KONTROL SİSTEMİ KURULMASI İLE İLGİLİ DÜZENLEMELER YAPILMALIDIR”

-İlgili mevzuata madenlerde iç kontrol sistemi kurulması ile ilgili düzenlemeler yapılmalıdır. İç kontrol; maden çalışanları, iş güvenliği uzmanları, mühendisler, yöneticiler ve patronu de kapsamına alan, tehlike ve risklerin faal bir biçimde tespit edilerek giderildiği bir sistem olarak kurgulanmalıdır. Örneğin; çalışanların iş yerindeki tehlike ve riskleri patrona bildirmesi ve gerekli önlemler alınmazsa ilgili bakanlıklara ihbarda bulunabilmesi için çalışanlar açısından yasal garanti oluşturulmalıdır.

-Ülke genelinde yer altı kömür maden iş yerlerinde programlı ve program dışı teftişlerin dışında; bölüme özel tehlikeleri belirleyerek, iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenebilmesi için iş sıhhati ve güvenliği bahislerinde alınabilecek tedbirleri saptamak ve iş yerlerinde bu tedbirlerin alınmasını sağlayarak çalışma kurallarını güzelleştirmek ve bu kesimde yapılacak teftişler için sistematik bir usul sağlamak hedefiyle proje teftişleri yapılmalıdır.

“GEÇMİŞ TARİHLİ SENSÖR KAYITLARI TEFTİŞLER SIRASINDA KESİNLİKLE DENETLENMELİDİR”

-Merkezi gaz izleme sensörlerinin lokasyonları ve geçmiş tarihli sensör kayıtları teftişler sırasında kesinlikle denetlenmelidir.

-Uluslararası Elektroteknik Kurulu’na (International Electrotechnical Comission System for Certification to Standards Relating to Equipment for Use in Explosive Atmospheres-IECEx) tabi sertifikasyon eksikliği kontrollerde iş durdurma sebebi olmalıdır.

-Anlık kontrol sistemlerinin oluşturulması ehemmiyet arz etmektedir. ‘Madenlerde kontrol sistemi’ üzere bir yazılım vasıtasıyla ilgili tüm kurum ve kuruluşların madenlerin anlık bilgilerini izlemesine ve raporlamasına imkan sunan bir sistemin kurulması yerinde olacaktır.

“KAMU TARAFINDAN YAPILAN DIŞ KONTROLLERİN TEK ELDEN YAPILMASI HUSUSU DEĞERLENDİRİLMELİDİR”

-Madenlerde iş sıhhati ve güvenliğinin proje basamağından başlayıp madenin kapatılmasına kadar bir bütün olduğu ve tüm ögeleri içerdiği dikkate alındığında kamu tarafından yapılan dış kontrollerin tek elden yapılması hususu değerlendirilmelidir. Kamu tarafından yılda birkaç kere yapılan dış kontrollerin; iç kontrol düzeneğinin daima yapması gereken saha kontrollerini yapmaktan çok iç kontrol sisteminin aktif bir biçimde işletilip işletilmediğinin denetlendiği yeni bir kontrol sistemi modeline geçilmesi hususu tüm paydaşlarla değerlendirilmeli ve gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.

-Bir evvelki hususta önerilen kontrol sistemi modeline nazaran gerçekleştirilecek dış kontrollerin; farklı disiplinlerden akademisyenlere de yer verilen heyetler marifetiyle yapılması hususu da değerlendirilmelidir. Bu geniş iştirakli heyetler tarafından gerçekleştirilecek kontrollerle; maden işletme projelerinin uygunluğu, projelerin uygulanması, madenin faaliyette olduğu periyot boyunca iş sıhhati ve güvenliği tedbirlerinin alınıp alınmadığı üzere konulardaki kontrollerin aktifliği de artacaktır.

“ARA UNVANLARIN EVVELKİ PERİYOT DENEYİMLERİYLE KARŞILAŞTIRILARAK TEKRAR GÖZDEN GEÇİRİLMESİ YERİNDE OLACAKTIR”

-Yer altı kömür üretimi üzere hassas bir alanda teknik ve idari çalışanın terfi süreçlerinin direkt ‘görevde yükselme sınavları’ ile yapılması ve üretim ünitelerinde orta unvanların evvelki devir deneyimleriyle karşılaştırılarak tekrar gözden geçirilmesi yerinde olacaktır.”