Sandık şuralarının vazife ve yetkileri belirlendi

Yüksek Seçim Konseyi (YSK), 14 Mayıs’ta yapılacak Cumhurbaşkanı Seçimi ve 28. Milletvekili Genel Seçimi hasebiyle “Sandık Şuralarının Oluşumu, Misyon ve Yetkilerini Gösterir Genelge” yayımladı.

Bugünkü Resmi Gazete’de yayımlanan genelge, sandık şuralarının oluşumu ile vazife ve yetkilerini, yapacakları iş ve süreçleri, oy verme halini, şikayet ve itirazlar ile ilgili temel ve tarzları düzenliyor.

Buna nazaran, sandık şurası bir lider, 6 asıl ve 6 yedek üyeden oluşacak. Sandık şurası liderinin vazifeye gelmemesi halinde, kamu vazifelileri ortasından belirlenen üye, bu üyenin de bulunmaması durumunda en yaşlı üye heyete başkanlık edecek.

İdare amirleri, zabıta amir ve memurları, Askeri Ceza Kanunu’nun 3. unsurunda yazılı sivil memurlar dahil askeri şahıslar, TBMM üyeleri ve adaylar sandık şuralarına seçilemeyecek.

Sandık etrafında nizamın sağlanması sandık konseyi liderine, sandığın konulduğu bina ve etrafı ise bina sorumlusuna ilişkin olacak.

Sandığın konulacağı yer, ilçe seçim heyetinin kontrolünde sandık kurulunca kararlaştırılacak. Sandığın konulacağı yerlerin belirlenmesinde, seçmenin oyunu çarçabuk serbestçe ve saklı bir halde verebilmesi göz önünde bulundurulacak.

Engellilere kolaylık

Engelli seçmenlerin kayıtlı olduğu sandıklar, rahat ve kolay oy kullanmalarının sağlanması maksadıyla ilçe seçim heyetlerince belirlenen binaların uygun yerlerine konulacak.

Sandıklar, okul (özel okul ve dershaneler dahil) avlusu yahut salonların elverişli kısımları üzere geniş ve genel yerlerde kurulacak.

Ceza infaz kurumlarında sandıkların konulacağı yer, cezaevi idaresinin görüşü alınarak belirlenecek.

Kışla, karargah, ordugah üzere askeri bina ve tesislerle, karakollara ve parti binalarına, muhtarlık odalarına ve mabetlere sandık konulamayacak.

Yasak levhası asılacak

Cep telefonu, fotoğraf ve sinema makinesi üzere imaj kaydedici yahut haberleşme sağlayıcı aygıtlarla oy verme yerine girilmesinin yasak olduğu ve cezasının bulunduğu, bu tıp aygıtların oy verme süreci bittikten sonra iade edilmek üzere sandık şurasına bırakılması gerektiğini belirten levhalar sandık etrafına herkesin göreceği formda asılacak.

Sandık etrafında, sandık konseyi lider ve üyeleri, adaylar, milletvekilleri, o sandık bölgesinde kayıtlı seçmenler ve vazifeli müşahitler, bina sorumluları ve davet üzerine gelen misyonlu kolluk güçlerinden öteki kimse bulunamayacak.

Siyasi partilerin seçim heyetlerine bildirdikleri itiraza yetkili şahıslarla temsilciler, seçim heyetlerince evvelce kendilerine verilen dokümanla sandık etrafında bulunabilecekler.

Medya mensuplarının sandık etrafında, sandık başı süreçlerine mani olmamak koşuluyla haber emeliyle manzara ve bilgi elde etmeleri özgür olacak.

“TERCİH” yahut “EVET” mühürleri olacak

Sandık şurası, oy verme günü olan 14 Mayıs’ta, oy verme saatinden en az bir saat evvel sandık başında toplanacak.

Bir seçmen, tıpkı seçim çeşidi için birden fazla oy kullanamayacak. Sandık heyeti önüne alınan seçmen, oyunu kullanmadan evvel kimlik dokümanını ve varsa seçmen bilgi kağıdını lidere verecek.

Başkan tarafından seçmene kapalı oy verme yerine girmeden evvel, birleşik oy pusulasında tercih ettiği cumhurbaşkanı adayı, siyasi parti, ittifak yahut bağımsız aday için ayrılan kısımdan dışarı taşırmamak suretiyle “TERCİH” yahut “EVET” mührünü basması, “TERCİH” yahut “EVET” mührü dışında rastgele bir yerine imza atmaması yahut işaret koymaması, aksi halde oyunun geçersiz sayılacağı, birleşik oy pusulasını düzgün bir halde katlayıp zarfa koyması ve yapıştırması gerektiği belirtilecek.

Birleşik oy pusulasından öteki zarfa hiçbir şey koymaması, aksi halde kullandığı oyun geçersiz olacağı, seçmene birleşik oy pusulası verildikten sonra kusur yahut diğer bir neden ileri sürülerek yeni bir birleşik oy pusulası verilemeyeceği de açıklanacak.

Cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimi oy pusulaları tıpkı zarfa konulacak.

Tutukluların oy kullanması

Tutuklular, kâfi güvenlik önlemleri alındıktan sonra ceza infaz kurumu yönetiminin belirleyeceği bir tertip içinde oy kullanacakları sandık bölgesine getirilecek. Tutukluların hür ve zımnilik içinde oylarını kullanmaları sandık kurulunca sağlanacak. Seçmenlerden ceza infaz kurumlarında tutuklu bulunanlar, oyunu kullandıktan sonra yetkililerce sandık etrafından götürülecek.

Zarf ve birleşik oy pusulasını alan seçmenin oyunu kullanmadan evvel danışmak yahut görüşmek gayesi ile öteki bir yere gitmesine yahut sandık alanında öteki bir kimse ile görüşmesine müsaade verilmeyecek.

Seçmen, kapalı oy verme yerinden dışarı çıkmadıkça, hiç kimse oraya giremeyecek lakin oy pusulasını hazırlamak için kapalı oy verme yerinde, olağan mühletten fazla kalan seçmenler, heyet lideri tarafından makul bir mühlet verilerek uyarılacak. Bu ikaza karşın kapalı oy verme yerinden çıkmayan seçmen çıkarılacak.

Engellilerin oy kullanması

Görme engelliler, felçliler, elleri eksik olanlar yahut bu üzere vücudu aksaklıkları açıkça muhakkak olanlar, o seçim etrafı seçmeni olan ve o sırada sandık alanında bulunan akrabalarından birinin, akrabası yoksa öbür rastgele bir seçmenin yardımıyla oylarını kullanabilecek. Bir seçmen, birden fazla engelliye yardım edemeyecek.

Okuma-yazma bilmeyen seçmenlere, oylarını kullanmaları konusunda diğerleri tarafından sandık alanında yardım edilmeyecek. Okuma-yazma bilmeyen seçmen, sorduğu ve istediği takdirde konsey lideri, birleşik oy pusulası üzerinde bulunan cumhurbaşkanı adayı, siyasi parti ve ittifakların işaretlerinden hangisinin hangi aday yahut partiye ilişkin olduğunu açıklayacak.

Sayım ve döküm açık yapılacak

Milletvekilleri, milletvekili kimliği ile seçmen bilgi kağıdını, cumhurbaşkanı adayları ve milletvekili adayları ise rastgele bir vilayet seçim heyeti liderince cumhurbaşkanı yahut milletvekili adayı olduklarına ait seçmen bilgi kağıdını göstererek kayıtlı oldukları seçim etrafı dışında da oylarını kullanabilecek.

Oy verme bitince, heyet lideri bunu yüksek sesle ilan edecek ve oy vermenin bittiği saat tutanak defterine geçirilecek. Oy sandıkları, oy verme bitiş saatinden evvel açılamayacak.

Sayım ve döküm açık olarak yapılacak. Oy verme yerinde bulunanlar, sayım ve dökümü izleyebilecek.

Geçersiz sayılacak zarflar

Sandık kurulunca verilen biçim ve renkte olmayan, “Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu” filigranı bulunmayan kağıttan imal edilmiş, YSK amblemi, ilçe seçim şurası mührü, sandık konseyi mührü yer almayan, tamamı yırtılmış, ilçe seçim konseyi ve sandık konseyi mührü dışında rastgele bir mühür, imza, yazı, parmak izi yahut rastgele bir işaret bulunan zarflar geçersiz sayılacak.

Önce cumhurbaşkanı seçimine ilişkin oy pusulalarının sayım ve dökümü yapılacak. Lider, oy pusulasının ön yüzünü herkesin görebileceği ve işitebileceği biçimde okuyacak.

Milletvekili seçimi için ittifak alanı içerisinde, “EVET” mührünün, bir siyasi partiye ayrılan alana, hem bir siyasi partiye ayrılan alana hem de ittifak unvanı kısmına, ittifak unvanı kısmına taşacak biçimde bir siyasi partiye ayrılan alana basılması halinde, bu oy pusulaları geçerli kabul edilecek ve sayım döküm cetvelinde o siyasi partinin cetveldeki sütununa işaretlenecek.

Bu haller dışında, yalnız ittifak alanı içerisine “EVET” yahut “TERCİH” mührünün basıldığı her durumda, bu oy pusulaları da geçerli kabul edilecek ve sayım döküm cetvelinde ittifakın ortak oyları sütununa sayılar birden başlamak üzere, sırasına nazaran çizilerek başka farklı işaretlenecek.

Geçerli olmayan oy pusulaları

Oy pusulaları şu durumlarda geçerli olmayacak:

Sandık kurulunca verilen biçim ve renkte olmayan, Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Heyeti filigranı ve sandık heyeti mührü bulunmaması,

Hiçbir yerine “TERCİH” yahut “EVET” mührü basılmaması,

Birden fazla cumhurbaşkanı adayına, tıpkı ittifak içinde yer almayan birden fazla siyasi partiye, birden fazla ittifaka yahut birden fazla bağımsız adaya ayrılan alanlara “TERCİH” yahut “EVET” mührü basılması,

Birden fazla cumhurbaşkanı adayına, tıpkı ittifak içinde yer almayan birden fazla siyasi partiye, birden fazla ittifaka yahut birden fazla bağımsız adaya ayrılan alana taşmış “TERCİH” yahut “EVET” mührü bulunması,

Sandığın ilişkin olduğu seçim etrafından öbür bir seçim etrafı için düzenlenmiş olan, bütünlüğü bozulacak halde yırtılması yahut koparılması,

Üzerine “TERCİH” yahut “EVET” mührü dışında yahut yerine rastgele bir özel işaret, bir isim, imza kaşesi, mühür yahut parmak izi basılması,

Üzerinde yer alan cumhurbaşkanı adaylarına, siyasi partilere, ittifaklara yahut bağımsız adaylara ilişkin kısımların besbelli bir formda ve özel olarak karalanması, çizilmesi yahut işaretlenmesi,

Üzerindeki matbu yazıların ve biçimlerin dışında yazılar, harfler yahut sayılar yazılması, formlar çizilmesi.

YSK genelgesinde, oy pusulalarını geçersiz kılmayacak durumlar da şöyle belirlendi:

Zarfların açılması yahut oyların okunması sırasında yırtılması, bütünlüğü bozulmaksızın bir kısmının kazaen yırtılması,

Herhangi bir halde lekelenmiş olup da bunun özel olarak işaret koymak hedefiyle yapıldığının anlaşılamaması,

Katlanarak zarfa konulması sebebiyle “TERCİH” yahut “EVET” mührü ile oy pusulasının ardına basılan sandık şurası mühür izinin oy pusulasının öteki kısımlarına geçmesi,

Bir cumhurbaşkanı adayı, siyasi parti, ittifak alanı yahut bağımsız aday alanına basılan mührün alanları ayıran çizgili bölgeye taşmış olması,

Başka bir cumhurbaşkanı adayı, siyasi parti, ittifak alanı yahut bağımsız adayın alanına taşmamak kaydıyla, cumhurbaşkanı adayı, siyasi parti, ittifak alanı yahut bağımsız aday alanına birden çok “TERCİH” yahut “EVET” mührü basılması,

Yetkili seçim heyetleri tarafından gönderilen ve Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Şurası filigranı bulunan oy pusulalarının gerisinin, sandık şuralarının ihmaliyle mühürlenmemiş olması.

Bu ortada zarftan çıkan oy pusulalarında bir seçim çeşidine ilişkin olanın geçersiz olması, başkasının geçersiz sayılmasını gerektirmeyecek.