Sabancı Üniversitesi’nden “Toplum ve Afet Risk Yönetimi” semineri

Sabancı Üniversitesi’nin başlattığı “Toplum ve Afet Risk Yönetimi” seminer dizisinin dördüncüsü 25 Nisan 2023 Salı günü yapıldı.

Sabancı Üniversitesi’nden yapılan açıklamaya nazaran, “Afet, Kırılgan Kümeler ve Sivil Toplum” konusunun ele alındığı seminerin konukları Sabancı Üniversitesi Sanat ve Toplumsal Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi ve Toplumsal Cinsiyet ve Bayan Çalışmaları Mükemmeliyet Merkezi (SU Gender) Yöneticisi Zeynep Gülru Göker, Sabancı Vakfı Genel Müdürü Nevgül Bilsel Safkan ve İstanbul Bilgi Üniversitesi Uzman Araştırmacı Gökçiçek Ayata oldu.

Seminerde, afetin kırılgan kümeler üzerinde yarattığı tesirler ve bu devirlerde sivil toplumun üstlendiği roller ele alındı.

Açıklamada görüşlerine yer verilen Zeynep Gülru Göker, afet sonrası Birleşmiş Milletler’in bayan ünitesi tarafından derlenen birtakım bilgileri paylaşarak şu değerlendirmede bulundu:

“6 Şubat sarsıntıları, 11 milyon nüfusu ekledi. Bayanlar bunun yarısını oluşturuyor. Afetin yaşandığı periyotta 265 bin bayan gebeydi. 3.5 milyon hanenin yüzde 8’inin geliri direkt bayanlar tarafından sağlanıyordu. Tarım bölgenin en değerli geçim kaynağı. Fiyatsız aile çalışanının yüzde 80’i bayanlardan oluşuyor. Erken yaşta evlilik oranları yüzde 18 ile yüzde 21 ortasında. Bayanların yüzde 7,9’u engelli, erkeklerin yüzde 5,9’u engelli. Afet öncesinde de yaşanan bunun üzere birtakım eşitsizlikler ve bunun yarattığı riskler afet sonrasında da farklı muhtaçlıkları ortaya çıkarabiliyor.

Afetten etkilenen kümelerin homojen muhtaçlıkları olan yekpare bir topluluğun muhtaçlıkları olarak düşünülmesi; bayanlar, çocuklar, mülteciler, engelliler üzere daha fazla riske maruz kalan birtakım kümelerin gereksinimlerinin göz arkası edilmesi manasına geliyor.”

Sabancı Vakfı Genel Müdürü Nevgül Bilsel Safkan da sarsıntıda zorluklarla en çok karşılaşanların eşitsizliklerle en çok karşılaşan kümeler olduğunu vurgulayarak, “Vakıf olarak bizim afet öncesinde de bayanlar, engelliler ve çocuklar odağımızda olsa da afet sırasında herkes için neler yapabileceğimize odaklandık.” tabirlerini kullandı.

Van zelzelesi deneyimlerini aktaran Safkan, şunları kaydetti:

“Van zelzelesinde gördüğümüz gereksinimleri unutmadan temin etmeye çalıştık. Bilhassa bayan pedleri, yaşlı ve çocuk bezleri, hijyenik unsurlar unutulmadı ve tüm sivil toplum kuruluşları bu muhtaçlıkları mümkün olduğunca temin etmeye çalıştık. Bugün de bölgede hala her şeye gereksinim var. En temel gereksinimlerden her düzey eğitime uzanan, her alanda sürdürülebilir dayanağa gerek var. Zelzele bölgesi sivil toplum için çok uzun bir çalışma alanı. Bölgedeki hayatın olağana dönebilmesinin 10 yılı bulacağını düşünüyorum.

Bu yüzden sivil toplum kuruluşlarının her alanda rol alma ve iş birlikleri kıymetli olmaya devam edecek. Bizler alandaki kırılgan kümelere odaklanmayı sürdüreceğiz. Tüm kırılgan kümelerin hayata ve istihdama iştiraklerini nasıl olur, hayatlarını daha güzel nasıl sürdürebilir, bunları düşünmek gerek.”

İstanbul Bilgi Üniversitesi Uzman Araştırmacı Gökçiçek Ayata ise sarsıntının çok büyük bir yıkım getirdiğini söz ederek, “1.7 milyonu Suriyeli olmak üzere toplam 13.5 milyon kişiyi direkt etkileyen zelzelelerin 79’uncu günündeyiz. Resmi sayılarla 50 bin 700’ün üzerinde mevt, 100 binin üzerinde yaralı var. Ortaya çıkan tablo çok ağır. Muteber ve ayrıştırılmış data yok elimizde. Cinsiyet temelli data ise hiç yok.

Bu bilgiler eksik şu anda. Ben kırılganlık değil eşitsizlik üzerinden konuşmayı tercih ederim. Toplumsal cinsiyet açısından baktığımızda afetlerde bayanların ve çocukların etkilenme mümkünlüğü erkeklerden daha fazla. Birden fazla bayan çocuklarını yahut engelli, yaşlı yakınlarını bırakıp meskenden çıkamadıkları için enkaz altında kaldı.”