Sabancı Üniversitesi BAGEM’den afet sonrası ruhsal takviye rehberi

Sabancı Üniversitesi Kişisel ve Akademik Gelişim Merkezi (BAGEM) tarafından hazırlanan “Afet Sonrası Psikososyal Yardım Rehberi” ve “Psikolojik İlkyardım ve Süreç Yönetimi” başlıklı kitapçıklarda sarsıntı felaketinin ortaya çıkardığı olumsuz ruhsal tesirle baş edebilmenin yolları anlatıldı.

Üniversiteden yapılan açıklamaya nazaran, hazırlanan iki farklı dokümanda, sarsıntı felaketinin toplum psikolojisinde yarattığı aksiliklere karşı tahlil yolları bir ortaya getirildi.

Açıklamada görüşlerine yer verilen BAGEM Yöneticisi Prof. Dr. Alpay Filiztekin, bu dokümanlarla zelzele felaketi sonrasında ortaya çıkan ruhsal sıkıntıların hakikat anlaşılmasını ve sürecin gerçek yönetilmesini sağlamak için bir rehber oluşturmayı amaçladıklarını belirterek, “Bu sıkıntı günlerde her iki kitapçığın da toplumun tüm bölümlerine içinde bulundukları durumu anlamaları ve buna nazaran bir yol izlemeleri konusunda yarar sağlamasını ümit ediyoruz.” sözlerini kullandı.

Afet sonrasında yaşanan olumsuz hislerin yaratacağı etkiler

Yaşanan son zelzele felaketinin akabinde BAGEM grubundan klinik psikolog Tuğçe Küpeli tarafından hazırlanan “Afet Sonrası Psikososyal Yardım Rehberi”nde, doğal afetlerin, bireylerin fizikî, toplumsal, duygusal fonksiyonelliğini ya da ruhsal açıdan yeterli hissetmesini olumsuz etkileyen şartları barındırması nedeniyle travmatik tesirler doğurabildiğine dikkat çekildi.

Rehberde, afet sonrasında yaşanan süreksiz bir şok, endişe, öfke, suçluluk, utanç, çaresizlik yahut ümitsizlik hislerinin bireylerde yaratacağı olumsuz tesirler şöyle sıralandı:

“Yer, yer ve vakte dair baş karışıklığı, uykusuzluk ve uyku meseleleri, iştah kaybı ya da iştahta artış, kararsızlık, dikkati toplayamama, unutkanlık, genel ilgisizlik, bağışıklık sisteminde bozulma, huzursuzluk, güvensizlik, insanlardan uzaklaşma, ani öfke patlamaları, kendini reddedilmiş ya da terk edilmiş hissetme, çok yargılayıcı ve suçlayıcı olma, bedensel ağrı ve acılar, kalp atışlarında düzensizlik, bulantı, iştah değişimi, ani irkilmeler yaşama.”

Bu olumsuz tesirlerle başa çıkılabilmesi için tekliflerin sıralandığı rehberde, ruhsal travmayla başa çıkılamadığının düşünülmesi durumunda bir ruh sıhhati uzmanından dayanak alınması önerildi.

Psikolojik birinci yardımda yer alan adımlar

BAGEM’de vazife alan klinik psikolog Kaan Kabukçu tarafından hazırlanan “Psikolojik İlkyardım ve Süreç Yönetimi” başlıklı dokümanda ise ruhsal birinci yardım gerektiren durumlar sıralandı ve bunun kıymetli adımları anlatıldı.

Buna nazaran, ruhsal birinci yardımda yer alan adımlar, “Tanışma ve bağ kurma. Temel ruhsal ve fizikî gereksinimlerin tespit edilmesi. Gereksinimlerin karşılanmasına yardımcı olmak. Psikiyatrik acil durumlar için yönlendirmeleri gerçekleştirmek. Olayın uzun periyotlu tesirlerinden korumak. Olağanlaşmayı kolaylaştırmak. Stabilizasyona dayanak olmak. Akut travmatik gerilim yansıları konusunda rehberlik etmek. Baş etme sistemlerini desteklemek. Dirençliliği artırmak.” biçiminde sıralandı.

Psikolojik birinci yardımın bir tedavi metodu değil, bakmayı, dinlemeyi, bağ kurmayı ve yönlendirmeyi amaçlayan bir prensip olduğuna işaret edilen dokümanda, akut periyotta ortaya çıkan yan tesirlerin geçmemesi ve günlük hayatı kişi için sıkıntı kılması durumunda uzman dayanağına başvurulması gerektiği vurgulandı.

BAGEM’in “Afet Sonrası Psikososyal Yardım Rehberi” ve “Psikolojik İlkyardım ve Süreç Yönetimi” dokümanına “https://ciad.sabanciuniv.edu/tr/psikososyal-ilk-yardim” linkinden ulaşabiliyor.