Rusya başkanlığındaki toplantıda “Ukrayna’nın işgaline” tenkit
BİRLEŞMİŞ Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un başkanlığını yürüttüğü BM Güvenlik Kurulu toplantısında, “Rusya’nın Ukrayna’yı işgali hem BM Koşulu hem de milletlerarası hukuku ihlal ediyor.” dedi.
BM Güvenlik Kurulunda Rusya’nın başkanlığında çok taraflılık ve BM Kuralı’nın memleketler arası hukuk uyarınca korunmasına ait oturum düzenlendi.
Guterres, burada yaptığı konuşmada birinci olarak Sudan’daki durumu ele alarak, çatışmanın başlamasından bu yana yüzlerce insanın hayatını kaybettiğine işaret etti.
Durumun kötüleştiği Sudan’da şiddettin durması gerektiğini vurgulayan Guterres, sivil bölgelerin ve tıbbi tesislerin bombalanmasını kınadı.
“BM Sudan’dan çekilmiyor”
Guterres, Sudan’daki taraflarla irtibat halinde olduğunu ve çatışmayı sonlandırmak için eforlarını sürdürdüğünü belirterek, “Açık bir halde şunu belirteyim, BM Sudan’dan çekilmiyor. Bu fecî devirde Sudan halkına olan dayanağımız sürecek. Birtakım BM işçisinin Sudan içinde ve dışında yer değiştirmesine yetki verdim. BM Kurulu üyelerine şiddeti sonlandırma ve demokratik geçişe dönülmesi için nüfuzlarını üst seviyede kullanmaları davetinde bulunuyorum.” tabirlerini kullandı.
“Rusya’nın Ukrayna’yı işgali memleketler arası hukuku ihlal ediyor”
Çok taraflı işbirliğinin BM’nin “atan kalbi, varoluş sebebi ve kılavuzu” olduğunun altını çizen Antonio Guterres, BM’nin koordine ettiği global insani sistemin her yıl milyonlarca kişinin hayatını kurtardığını, global meselelere çok taraflı tahlil sunduğunu belirtti.
Genel Sekreter Guterres, tüm bunların ülkelerin “çok taraflı bir aile” üzere hareket etmesiyle mümkün olduğuna dikkati çekerek, “Bu nedenle bugünkü durum çok tehlikeli. Daha evvel görmediğimiz krizlerle karşı karşıyayız. Çok taraflı sistem ise BM’nin kuruluşundan bu yana en büyük sınamayla gayret ediyor. Büyük güçler ortasındaki gerginlikler dorukta.” değerlendirmesini yaptı.
Kaza ya da yanlış hesapların çatışma riskini de artırdığını belirten Guterres, “Rusya’nın Ukrayna’yı işgali hem BM Kuralı hem de milletlerarası hukuku ihlal ediyor. Ülkede büyük yıkım ve acıya yol açarak, Kovid-19’un tetiklediği global ekonomik ıstıraba da katkı sağlıyor.” dedi.
Guterres, Myanmar’dan Sahel’e, Somali’den Demokratik Kongo Cumhuriyeti’ne uzanan sıkıntıların ise devam ettiğini, Yemen ve Libya’daki şiddet sonucu insanların meskenlerini terk ettiğini belirterek, “Çatışmaları çözmek için tesirli çok taraflı müdahalelere gereksinimimiz var.” açıklamasında bulundu.
BM’nin kriz için inşa edildiğini ve tarihi boyunca çok sayıda çatışma ve bölünmüşlüğün üstesinden geldiğini söz eden Guterres, çatışma ve kaosu engellemek için artık adım atılması gerektiğini vurgulandı.
Guterres, BM Güvenlik Kurulunun daimi üyelerinin çok taraflılığı parçalamak yerine aktifliğini koruma etme sorumluluğu bulunduğunu kaydederek, ülkeler ortasında rekabetin kaçınılmaz olduğunu lakin işbirliğini engellememesi gerektiği bildirisini verdi.
“Hiç kimse Batı’ya onlar ismine konuşma hakkı vermedi”
Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov ise birtakım üye ülkelerin BM Kaidesi yerine “kurallara dayalı bir düzeni” inşa etme uğraşları nedeniyle BM’nin derin bir krize girdiğini savundu.
Bu ülkelerin çok taraflılığı göz arkası ederek yasa dışı tek taraflı adımlar attığını kaydeden Lavrov, “ABD, yıllarca çok taraflı sistem için gerekli olduğunu savunduğu globalleşmeye ziyan verme yolunu seçti.” sözlerini kullandı.
Lavrov, ABD ve “emrindekilerin” kuralları yasa dışı teşebbüslerini haklı göstermek için kullandıklarını belirterek, bunu milletlerarası hukuka uyan ülkelere karşı yaptıklarını söyledi.
“Hiç kimse Batı’ya onlar ismine konuşma hakkı vermedi.” diyen Lavrov, Batı’nın çok taraflı sistemi kendi çıkarları için tekrar şekillendirdiğini sav etti.
Lavrov, BM Güvenlik Kurulu kararları uyarınca Minsk Mutabakatı’nın ortaya çıktığını, Kiev’in bunu çiğnediğini belirterek, “Batı da bu muahede hususlarını uygulama niyetinde değildi. Ukrayna’ya silah akıtırken vakit kazanmak için kullandılar. Bu çok taraflılığın kamu önünde ihlalidir.” diye konuştu.
Rusya’nın “Ukrayna’daki özel askeri hareketinin” NATO’nun ülkeye yönelik güvenlik tehdidini bertaraf etmek için başlatıldığını savunan Lavrov, çok taraflı mutabakatlarla hakları teminat altına alınan insanları müdafaayı amaçladığını söz etti.
Lavrov, BM Güvenlik Kurulunun temsil gücünün artırılması için Asya, Afrika ve Latin Amerika ülkelerinin dahil edilmesi gerektiğini, böylece “çok taraflılık prensiplerini baltalayan Batı’nın çok temsil gücünün” de azaltılacağını belirtti.
“İki yüzlü toplantı organizatörümüz Rusya, komşusunu işgal etti”
ABD’nin BM Daimi Temsilcisi Linda Thomas-Greenfield ise BM Kuralı’na hürmet duymayan bir ülkenin toplantıya başkanlık yaptığını söyledi.
Greenfield, şöyle konuştu:
“İki yüzlü toplantı organizatörümüz Rusya, komşusunu işgal etti ve BM kaidesi ile kıymetlerimizi kalbinden bıçakladı. Bu yasa dışı, sebepsiz ve gereksiz savaş ortak değerlerimizle çatışıyor. Atak savaşı ve toprak edinme eforlarını hiçbir vakit kabul etmeyeceğiz. Biz burada oturmaya devam ederken şiddet sürüyor, Rus güçleri sivilleri öldürmeye ve yaralamaya devam ediyor.”
Rusya’nın “Ukrayna’yı işgalinin” yasal müdafaayla hiçbir ilgisi olmadığını belirten Greenfield, “Bu yalnızca Ukrayna ya da Avrupa’yı ilgilendirmiyor. Yarın öbür küçük bir ülke büyük komşusu tarafından işgal edilebilir. Biz buna sessiz kalmayacağız.” dedi.
Linda Thomas-Greenfield, Rusya’nın Karadeniz Tahıl Koridoru Muahedesi’nin uygulanmasını da engelleyerek global besin fiyatlarını silaha çevirdiğini kaydetti.
Rusya’nın tutukladığı Wall Street Journal (WSJ) muhabiri Evan Gerşkoviç ve ABD vatandaşı Paul Whelan’ı da rehin olarak kullanarak siyasi oyunlarını sürdürdüğünü tabir eden Greenfield, kelam konusu bireylerin derhal hür bırakılması davetini yineledi.
Greenfield, BM’nin ıslahat edilmesi gerektiğini de belirterek, 21. yüzyıla uygun bir biçimde BM Güvenlik Kurulunun global gerçekleri daha güzel yansıtması gerektiğini kelamlarına ekledi.