Prof. Dr. Ufuk Akçiğit: “Coğrafya Bir Mukadderat Lakin Kurduğunuz Kurumlar ya da Uygulandığınız İktisat Siyasetler, Onlar Yazgı Değildir”

Chicago Üniversitesi öğretim üyesi, iktisatçı Prof. Dr. Ufuk Akçiğit, İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi’nde, Türkiye’nin 1960 ve sonrasına ait büyüme datalarını öteki ülkelerle kıyasladığı konuşmasında, “Burada diğer ülkeler de var. Singapur, Güney Kore, Litvanya… Öbür ülkeleri de listeledim. Onların ortak özelliği hepsinin bizden daha yoksul olmaları lakin bugün hepsinin bizden daha varlıklı olmaları. Hepsi Türkiye’den bir noktada daha yoksulmuş fakat bugün… Bunlar yalnızca bir coğrafyadan gelmiyor. Asya’dan olanlar da var Latin Amerika’dan olanlar da var, Doğu Avrupa’dan olanlar da var. Coğrafya tabi ki bir baht ancak kurduğunuz kurumlar ya da uygulandığınız ekonomi siyasetler, onlar baht değil. Onlar artık sizin neyi önemsediğinizle ilintili bir şey” dedi.

İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından düzenlenen İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi dördüncü gününde “Doğamıza Davet” oturumuyla devam ediyor.

Chicago Üniversitesi öğretim üyesi, iktisatçı Prof. Dr. Ufuk Akçiğit, bugünkü oturumda iktisada ait sunum yaptı.

Prof. Dr. Akçiğit’in konuşmasından öne çıkan başlıklar şöyle:

“O BAŞLADIĞIMIZ 1960’LAR DÜZEYİNDEYİZ: Türkiye’nin büyüme karnesine baktığımızda 1960’tan itibaren Türkiye’nin Amerika Birleşik Devletleri’ne oranla kişi başına düşen ulusal gelirlerini oranlıyorum. Mavi çizgi Amerika’nın. Bir ülkenin muvaffakiyetini ölçebilmek için öteki ülkelere kıyasla ne durumda ona bakmamız gerekiyor. Baktığımız vakit yüzde 20’lerden başlamışız. Vakit için pek bir oynama yok. 2000’lerin başında bir canlanma var nihayet, lakin onu da 2013’ten sonra kaybetmiş durumdayız. O başladığımız 1960’lar düzeyindeyiz.

KURDUĞUNUZ KURUMLAR YA DA UYGULANDIĞINIZ İKTİSAT SİYASETLER ONLAR YAZGI DEĞİL: Burada öbür ülkeler de var. Singapur, Güney Kore, Litvanya… Öbür ülkeleri de listeledim. Onların ortak özelliği hepsinin bizden daha yoksul olmaları fakat bugün hepsinin bizden daha güçlü olmaları. Hepsi Türkiye’den bir noktada daha yoksulmuş fakat bugün… Bunlar yalnızca bir coğrafyadan gelmiyor. Asya’dan olanlar da var, Latin Amerika’dan olanlar da var, Doğu Avrupa’dan olanlar da var. Coğrafya tabi ki bir yazgı ancak kurduğunuz kurumlar ya da uygulandığınız iktisat siyasetler onlar yazgı değil. Onlar artık sizin neyi önemsediğinizle ilintili bir şey.

FAİZ YA DA ENFLASYON BİR ÜLKEYİ BÜYÜTMEZ: Aylardır neyi konuşuyoruz? Faiz siyaseti, enflasyon. Şunu lütfen karıştırmayalım, faiz ya da enflasyon bir ülkeyi büyütmez. Yani onu denetim altına almak büyüyebilmek için ortam sağlar. Bu gerekli şarttır lakin kâfi şart değildir. Siz enflasyonu denetim altına almak zorundasınız nokta. Lakin denetim altına aldıktan sonra bu ondan sonra büyüyeceğiniz manasına gelmiyor. İktisattaki büyüme para siyaseti ile olmaz. Kısa vadedeki büyüme ya da küçülme para siyaseti ile olur. Yanlış siyasetlerle küçültebilirsiniz bir ekonomiyi ancak uzun vadede bir ekonomiyi büyütebilmeniz için teknoloji ileriye götürmeniz gerekir.

İŞTE GÜNEY KORE’NİN TAM OLARAK YAPTIĞI BUYDU: Teknolojik gelişmeyle illaki uzaya gideceğiz ya da uçan otomobil yapacağız demek değil bu. Siz verimliliğinizi artırmak için farklı farklı stratejiler uygulayabilirsiniz. Örneğin ya sıfırdan ARGE laboratuvarları kurarsınız, hakikaten çok büyük harcamalar yaptırıp firmalarınıza inovasyonlar, dünyada olmayan teknolojiler geliştirmeye çalışabilirsiniz ya da diyebilirsiniz ki ben aslında baya gerideyim Amerika’nın yüzde 20 düzeyindeyim, inovasyon yapmak da benim için çok maliyetli, benim kat etmem gereken çok yol var. Benim kat etmem gereken yolu esasen öteki ülkeler kat etmiş, ben onlardan öğreneyim. Hasebiyle imitasyon bazlı ya da lisanslama bazlı bir büyüme ile başlayabilirsiniz. İşte Güney Kore’nin tam olarak yaptığı buydu.

SAMSUNG ASLINDA BİR MAKARNA FABRİKASI 20’NCİ YÜZYILIN BAŞINDA: Az evvel Samsung örneği verildi. Samsung aslında bir makarna fabrikası 20’nci yüzyılın başında. Lakin bir noktada artık Kore hükümeti, büyüme stratejisine geçeceği vakit diyor ki ‘Ben geride kalmışlığımın bir avantajını kullanmak istiyorum ve en evvel Japonya’dan teknoloji lisanslamak istiyorum.’ ve verdiği sübvansiyonların birçok teknoloji lisanslamaya yani ARGE yapmaya değil. Neden zira ARGE yapmak bir ülke için en başta çok masraflı.

SU ÇEŞMEDEN CILIZ AKIYOR: Türkiye, inovasyon açısından nerede diye bakarsak; patent açısında da bilimsel çıktı açısından da bu varlıklı ülkelerin hayli gerisindeyiz. Bir ünitelik fark, yüzde 100’lük fark manasına geliyor. Bir ünitelik fark varsa o iki katı manasına geliyor. Su çeşmeden cılız akıyor.

EĞİTİMDE GELİR ADALETSİZLİĞİNİN TESİRİNİ AZALTMAMIZ GEREKİYOR: Neler yapılması gerekiyor? Liste uzun ancak burada üzerinden geçmem gerekirse; eğitimde gelir adaletsizliğinin tesirini azaltmamız gerekiyor. Eğitimde, bilimde ve işgücünde ayrımcılığa katiyetle müsaade vermememiz gerekiyor. Üniversitelerde eğitim ve araştırma kalitesini çok önemli formda yükseltmemiz gerekiyor, çok çok gerilerdeyiz kaynak ayırmamız gerekiyor. Özel bölümde rekabeti artırmamız gerekiyor. Kaynaklara en çok hak eden şirketlerin ulaşmasını sağlamamız gerekiyor. Nasıl öğrencilere karne veriyorsak firmalara da karne vermemiz gerekiyor. Devlet dayanağını alıp düzgün şeyler yapmamış firmalara tekrar devlet dayanağı vermek bence yanlış. Teşviklerde niceliğe değil niteliğe odaklanmamız gerekiyor. Hak edene hak ettiğini vermemiz gerekiyor.

BİZ HAZIRIZ, KÂFİ Kİ BİLİMİN IŞINDA BİR ŞEYLER YAPMAK İSTEYELİM: Bu ülkeyi ayağa kaldırmak yalnızca Sanayi Bakanlığı’nın, Eğitim Bakanlığı’nın misyonu değil. Ortak bir uyumu asla unutmamak gerekiyor. Şayet gerçek siyasetler yürütülmezse 60 yıl sonra hala yüzde 20’de kalırız. Eğitimde gelir adaletsizliğinin tesirini azaltmamız gerekiyor, eğitimde ayrımcılığı azaltmamız gerekiyor. Üniversitelerin kalitesini artırmamız gerekiyor. Özel bölümde rekabeti artırmamız gerekiyor. Teşviklerde niteliğe bakılması gerekiyor. Teşviklerin üniversiteler üzerinden verilmesi gerekiyor. Nitelikli iş gücüne uygun iş imkanları ve yüksek maaş vermemiz gerekiyor. Rekabeti yavaşlatıcı değil, tetikleyici hale getirmemiz gerekiyor. Yurt dışındaki yeteneklerle köprü kurmamız gerekiyor. Bakanlıklar ortası uyumun artması gerekiyor. İktisat uyum gerektirir. Beklentiler ise inançlı datalarla şekillenir. En evvel yanlışsız bilgiler toplanmalı ve halkla paylaşılmalı. Bu işi yapmanın tek yolu var, datalara bakmak. Biz akademisyenler olarak hazırız. Herkes bir işin ucundan tutmak istiyor. Kâfi ki bilim ışığında bir şeyler yapmak isteyelim.”