Prof. Dr. Suphi Saatçi, Mimar Sinan’ın keşfedilmemiş taraflarını anlattı Açıklaması

Türk mimarlık tarihinin en büyük simgesi olarak kabul edilen Mimar Sinan hakkında bugüne kadar 10’a yakın eser kaleme alan Prof. Dr. Suphi Saatçi, “(Mimar Sinan’ın) En beğendiğim tarafı dik duruş sergilemesi, meslek ahlakına sahip olması. Bugün en çok muhtaçlığımız olan da meslek ahlakı. Meslek ahlakı olsaydı zelzelede bu kadar dert yaşamazdık.” dedi.

Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Mimarlık ve Tasarım Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Suphi Saatçi, “Mimar Sinan’ı Anma ve Mimarlar Günü” hasebiyle AA muhabirine, Mimar Sinan’ın mimari ve mühendislik zekasını, inşa ettiği yapılarında hala keşfedilmemiş istikametlerinin olduğunu anlattı.

Saatçi, Türk mimarisinin tarihte camii ve Türk meskeni örnekleriyle dorukta olduğunu belirterek, tüm araştırmalarını bu kapsamda sürdürdüğünü söyledi.

Mimar Sinan’ı incelendikçe öteki bir derya bulduğuna işaret eden Prof. Dr. Suphi Saatçi, “Bütün vakitlerin en büyük mimarı olan Mimar Sinan’ın değerli bir mektep olduğunu, hala bize mimarlığı öğrettiğini öğrencilerimize anlatıyorum. Onları daima Mimar Sinan konusunda çalışmaya, tanımaya yönlendiriyorum. Hatta birtakım derslerimizi Süleymaniye’de, Mihrimah Sultan Mescidi’nde yapıyoruz.” diye konuştu.

“İstanbul’u 16. yüzyılda suya kavuşturmuş”

Saatçi, Mimar Sinan’ı her daim dünyaya tanıtmaya çalıştıklarını lisana getirerek, “Evrensel mimariye ileti vermiş bu türlü bir mimarın bizim toplumumuzdan çıkmasından gurur duyuyorum. Gelecek için de umut veriyor. Geçmişte bu türlü bir mimar yetiştirmiş toplum, gelecekte de her alanda tekrar birinci olan şahsiyetler yetiştireceğine inanıyorum. Umudumuzu kaybetmeyelim. Hakikaten de bilim ve teknoloji alanında ne kadar çok çalışırsak çocuklarımızın, dünyayı ne kadar tanırsa o kadar başarılı olacaklarına inanıyorum.” sözlerini kullandı.

Mimar Sinan’ın doğum ve vefat yılı tartışmalarına değinen Saatçi, şunları kaydetti:

“Mimar Sinan’ın hangi tarihte doğduğunu bilmiyoruz. Lakin kesin mevt yılını biliyoruz. Zira Mimar Sinan’ın mezar kitabesini yazan Sai Mustafa Çelebi, mevt tarihini düşünmüş ve 996 hicri olarak göstermiş. 996 hicri de 1588’e tekabül ediyor. Yılla uyuyor ancak hangi gün hangi ay olduğunu bilmiyoruz. Mimar Sinan’ın doğum tarihi üzerine hala çok yanlış bilgiler var. 1490’da doğduğu söyleniyor, 1490’da doğmuş olsa 1588’de aşağı üst 100 küsur yaşında olacak ve hala mimar başı vazifesinde. Ayrıyeten 1512’de devşirilmiş. Yavuz Sultan Selim tahta çıktığı vakit kendisi söylüyor. Şayet 1512’de devşirilmişse doğum tarihi 1492 ise 22 yaş eder. 22 yaşında bir çocuğu devşirseniz ne kadar düzgün yetiştirirsiniz bilmiyoruz fakat devşirmenin ülkü yaşı 10,11,12.”

Suphi Saatçi, Mimar Sinan’ın yalnızca mimar değil mühendislik birikimine de sahip olduğuna dikkati çekerek, “Zaten mühendislik birikimi sayesinde strüktürel açıdan sağlam kubbeleri yapabilmiş. Mühendislik yapıları olan su kemerleri, köprüler, günümüze kadar gelebilmiş. 16. yüzyılda Osmanlı’nın medeniyet tarihinde büyük bir projeye imza atmış Kırkçeşme su tesisleri. Mühendislik birikimiyle 55 kilometre uzaklıktan İstanbul’a binde bir meyille su sevk etmiş. Bunun için büyük anıtsal su kemerleri, büyük havuzlar yapmış. İstanbul’u 16. yüzyılda suya kavuşturmuş.” dedi.

“Sinan en kusursuz organik mimari örnekleri vermiş”

Bir mimar olarak “Mimar Sinan birtakım yapılarını neden bu türlü yapmış?” sorusunu daima sorduğunu ve araştırmalarına devam ettiğini söyleyen Saatçi, şu bilgileri verdi:

“Mesela Tahtakale’de Rüstem Paşa Camii var. Adeta bir çini müzesi sayılır. O bölge çok ağır bir ticaret merkezi. Rant yüksek bir yer. Orada camii yapmak akıl işi değil lakin Rüstem Paşa, orada camii yapmasını isteyince muhtemelen direnmiştir Sinan. İkna etmeye çalışmıştır fakat veziriazam olunca ikna etmek mümkün değil. Sinan da gerçekçi ve yararcı bir yaklaşımla camiyi üst almış, altında han ve dükkanları tasarlamış. Bu çok hoş makul bir mimari tasarım. Mimar Sinan sihirbaz değil ancak neler düşünebilmiş, anlıyorum. Bu yerde en akıllı iş, bu halde bir tasarım yapmak ve camiyi üst almak. Bunun üzere meyilli yerlerde çok harika tahliller üretmiş. Mimari açıdan biz de öğrencilerimize proje yaptırırken konuşuyoruz ‘arazinin meyillinden yararlanın çocuklar’ diye. Zorlamaya gerek yok araziyi doldurup düz yapmak akıl karı, sağlıklı değil. Arazinin doğal ahengine uymak, az masrafla işi halletmek buna organik mimari diyoruz. Sinan en harika organik mimari örnekleri vermiş.

Süleymaniye’de mesela medreseleri, kademe kademe aşağı indirmiş. Yani toprağa çok hoş bir ahenk sağlamış. Sokullu’nun Kadırga’da yaptırdığı mescitte bir şaheser yaratmış. O kadar dik meyilli alanı, aşağı yol katından giriş vermiş ki onu görünce insan şahane bir perspektif yaratıyor. Kubbe içinde kemeri görebiliyorsunuz. Yükselince güya ilahi bir seyahate çıkıyormuş üzere insan kendini hissediyor. Her yapıtı ele alırsanız Mimar Sinan’da daha neler ortaya çıkar. Ömrümüz yettiğince bizden sonra gelenlerin Mimar Sinan aşkı, sevgisiyle yetişmesi için çocukları hedefliyorum, önemsiyorum. Onların içinden de bir tane Sinan çıkarsa tekrar bizim için değerli çıkar olur. Bir Sinan daha çıkarsa o da bizi birkaç yüzyıl yönetim eder.”

“Mimar Sinan bitmeyen bir senfoni gibi”

Prof. Dr. Suphi Saatçi, Mimar Sinan’ın onarımı sayesinde Ayasofya’nın bugün hala ayakta kaldığını vurgulayarak, “Mimar Sinan’a ne kadar yaklaşırsak o kadar şey öğrenmiş oluruz. Onun yol göstericiliği, bize örnek olacaktır. En beğendiğim tarafı da dik duruş sergilemesi meslek ahlakına sahip olması. Bugün en çok muhtaçlığımız olan da meslek ahlakı. Meslek ahlakı olsaydı zelzelede bu kadar badire yaşamazdık. Günümüzdeki mimarlık imkanlarının, inşaat tekniklerinin gelişmesi sonucu daha uygun işler yapabiliriz. Mimarın vazifesi, dünyayı güzelleştirmektir. Dünyaya harabe bırakmak değildir. Yaşananlardan düzgün biçimde ders almamız gerekiyor.” değerlendirmesini yaptı.

Mimar Sinan’ın eğitim sistemi içerisinde bitmeyen bir mektep olduğunun altını çizen Saatçi, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Mimar Sinan bitmeyen bir senfoni üzere. Münasebetiyle Sinan ve Sinan sonrası mimariyi incelersek gelenekten gelen mimarimizi geleceğe taşımak konusunda birtakım çıkış yolları bulabiliriz. Bugün kapitalist zihniyet sonucunda betonarmeye mahkum olmuşuz. Öteki bir yapı gereci yokmuş üzere davranıyoruz. Bu kadar üniversitemiz, kimya mühendislerimiz, laboratuvarlarımız var, klasik materyallerimizi taş olmasa da kerpiç, tuğla üzere gereçleri daha çağdaş, güçlü halde neden üretmeyelim? Ülkemiz zelzele bölgesi, aklımızı başımıza devşirmemiz gerekiyor. Sinan da bu bahiste bize kıymetli bir yol gösterici. Rahmetle, minnetle anmak istiyorum. Kaç Sinan’lar yetişir inşallah diye düşünüyorum.”

Aralarında “Mimar Sinan”, “Mimar Sinan – Bir Osmanlı Mucizesi” ve “Marmara’nın Mimarı Sinan” yapıtlarını araştırmacıların istifadesine sunan Saatçi, son olarak Fatih Belediyesi işbirliğiyle çocuklara yönelik fotoğraflı “Mimar Sinan Seyahat Rotaları”, İstanbul Valiliği himayesinde “İstanbul ve Mimar Sinan” kitaplarını kaleme aldı. Saatçi, yakın vakitte ise “Osmanlı Medeniyeti ve Mimar Sinan” ile “Payitahttan Payitahta Mimar Sinan” çalışmalarını okurla buluşturacak.