Polonya Başbakanı Morawiecki: ‘Biz ne batının doğusu ne de doğunun batısıyız’

Polonya Başbakanı Mateusz Morawiecki, ülkesinin Avrupa’nın kalbinde yer aldığını belirterek, “Biz ne batının doğusu ne de doğunun batısıyız. Ne Fransız filozofların hayali Doğu Avrupa’sına ne de Alman bakanların ‘Mitteleuropa’sına ilişkin değiliz. Bin yılı aşkın bir müddettir gelişen kendi kimliğimiz var.” tabirlerini kullandı.

Morawiecki’nin 3 Mayıs Anayasası’nın kabulünün yıl dönümü nedeniyle yazdığı mektup ülkede aylık yayımlanan mecmua “Wszystko co Najwazniejsze”de yer aldı.

Söz konusu anayasanın 3 Mayıs 1791’de kritik bir vakitte onaylandığını tabir eden Morawiecki, demokrasinin özgür beşerler sistemi olduğunu ve Polonya’daki tarihinin 15’inci yüzyıla kadar uzandığını belirtti.

Morawiecki, ülkesinin Avrupa’nın kalbinde yer aldığını belirterek, “Biz ne batının doğusu ne de doğunun batısıyız. Ne Fransız filozofların hayali Doğu Avrupa’sına ne de Alman bakanların ‘Mitteleuropa’sına ilişkin değiliz. Bin yılı aşkın bir müddettir gelişen kendi kimliğimiz var.” değerlendirmesinde bulundu.

Polonya’nın genç bir demokrasi olmadığının altını çizen Morawiecki, “Polonya, çağdaş Avrupa’nın en eski demokrasilerinden biridir. Öbür Avrupa demokrasilerinin kızı değil ablasıdır.” sözlerini kullandı.

Morawiecki, 3 Mayıs 1791’de Polonya’nın kıta Avrupa’sında anayasacılığın beşiği olduğunu vurgulayarak, “Polonya, 18’inci yüzyılın sonunda mutlakiyet deniziyle çevrili bir özgürlük adasıydı. Bu ideolojinin sert dalgaları, kanlı bir bedel ödeyen 20’nci yüzyıl totalitarizmlerinde doruğa ulaştı. Lakin siyasi kültürümüz her vakit hem totalitarizmden hem de mutlakiyetçilikten uzak durmuştur.” dedi.

O periyotta kabul edilen anayasanın bir aksiyon ya da tarihi doküman değil tıpkı vakitte Polonya’nın hukuk, özgürlük ve Hristiyanlık temellerine dayalı kimliğinin delili olduğunu belirten Morawiecki, ortak hayatın bu pahalara tabi olmasını bildirdi.

???????Morawiecki, 3 Mayıs Anayasası’nın devletin ve hukukun temellerini güçlendirirken kişi hürriyetini de koruduğunu söz ederek, şunları kaydetti:

“Yalnızca güçlü bir devlet vatandaşlarının özgür olmasını sağlayabilir. 3 Mayıs tarihli anayasa, kamu gücünü yasama, yürütme ve yargı organlarına ayırdı. Charles Montesquieu ve John Locke tarafından öne sürülen üçlü güçler ayrılığı kavramı, anayasa müellifleri tarafından, ulusun egemenliği prensibiyle desteklenmiştir. Milletine hizmet etmeyen otorite meşruiyetini kaybeder. Bu yasama, yürütme ve yargı erkleri için de geçerlidir. Tarih bize bu kıymetli dersi öğretti.”

Polonya’da soylu-köylü ayrımına da dikkati çeken Morawiecki, 3 Mayıs 1791’e kadar ulusun soylularla eş manalı olduğunu fakat o tarihte Polonya kimliğinin yine tanımlandığını anımsattı.

Morawiecki, şöyle devam etti:

“Polonya’yı seven ve hayatını ona bağlamaya hazır olan herkes, toplumsal yahut etnik kökeni ne olursa olsun Polonyalı olabilir. Bu nedenle, Polonya vatanseverliğinin, en dehşetli halini Üçüncü Reich’ta almış olan Alman milliyetçiliğiyle hiçbir ortak yanı yoktur. Ayrıyeten 3 Mayıs Anayasası, din özgürlüğünü onayladı. Demokrasi kıymetlidir, zira bir kişinin özne değil vatandaş olduğu tek sistemdir. İnsan onuru ve özgürlüğü fikrinin medeniyetimizin Hıristiyan köklerinden geldiğini hatırlayalım. İncil’de bize verilen kıymetleri unutmamalıyız. Aksi takdirde demokrasi, anayasa üzere sözler manasını yitirecek ve uydurma savunucuları olan içi boş sloganlara dönüşecektir.”

Başbakan Morawiecki, 3 Mayıs Anayasası’nın kabul edilmesinden sonra Polonya’nın varlığının sona erdirildiğini anımsatarak özgürlük gayretine ve halkın yaşadıklarının zorluklarına dikkati çekti.

Geçen yıl 24 Şubat’ta Rusya-Ukrayna Savaşı’nın başlamasıyla “özgürlüğün bir kezde alınmadığını” hatırladıklarını söz eden Morawiecki, mektubunu şöyle tamamladı:

“Anavatanımızın doğu sonunun ötesindeki savaş yalnızca özgürlüğümüzle ilgili değil, birebir vakitte kimliğimizle, önümüzdeki iki yüz otuz, hatta bin yıl içinde hala Polonyalı olup olmayacağımızla ilgili. 3 Mayıs Anayasası’nın yazgısı bize bir ders daha veriyor. Devlet üstü bir federasyon değil, sadece bir ulus-devlet vatandaşlarının özgürlüğünün sağlam bir garantörü olabilir. Polonya haritadan kaybolduğunda, özgürlüğümüzü kaybettik ve bağımsızlığımızı tekrar kazanana kadar onu geri alamadık. Onu oluşturan uluslar olmasaydı Avrupa ne olurdu? Avrupa lakin halkları galip gelirse var olabilir. Avrupa Birliği, Rusya emperyalizmine ve onun ‘kızıl çarlarına’ karşı siyasi ve manevi gücünü, birleşmiş ve birbirlerinin farklılıklarına saygılı bir ulus-devletler topluluğu olarak koruyacaktır. Gelecekte daha fazla zorluk var. Global güçlerin istikrarı gözlerimizin önünde değişebilir. Bu türlü çalkantılı vakitlerde, geleceğimizi dikkatli ve sorumlu bir halde şekillendirmemiz çok daha kıymetli.”