Mor Çatı Gönüllüsü Elif Bilgiç: Muhafaza Altındaki Bayanların İsimlerinin Seçmen Listelerinde Gizlenecek Olması Manalı, Lakin Kâfi Değil
MERVE GÜVEN
Mor Çatı Bayan Sığınağı Vakfı gönüllüsü Elif Bilgiç, Yüksek Seçim Şurası’nın (YSK) sığınma meskenlerinde kalan ya da hakkında muhafaza kararı olan bayanların oy kullanabilmesi için yaptığı düzenlemeyi eleştirdi. Bu durumdaki bayanların ferdî bilgilerinin seçmen listelerinde kodlanmasının olumlu ancak yetersiz bir adım olduğunu kaydeden Bilgiç, “Listelerde isimlerinin gizlenecek olması manalı, fakat kâfi değil tek başına. Bu bayanların, şu anda oy kullanabilmeleri için ilçe seçim şuralarına şahsen başvurmaları gerekiyor. Dahası, ŞÖNİM ile koordineli çalışılacağı yazıyor. Bu uyumu nasıl gerçekleştirecek oy kullanmak isteyen bir bayan, bunu nasıl ilerletecek? Bu kısımlar net değil. Onların güvenlik risklerinin büsbütün ortadan kaldırılacağının garantisini bakanlık veriyor mu, üzere soruların yanıtı yok. Yalnızca o seçim listesinde isminin olmaması bir güvenlik sağlamak manasına gelmiyor. İlçe seçim konseyi ile ŞÖNİM ortasındaki uyumun nasıl kurulacağına dair de bir şey yok” dedi.
Mor Çatı Bayan Sığınağı Vakfı, sığınma meskenlerinde kalan yahut hakkında müdafaa kararı olan bayanların nasıl oy kullanabileceğine ait, Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı’ndan bilgi istedi. Bunun üzerine Aile Bakanlığı, mevzuyu YSK’ye sordu. YSK de seçmen listelerinde, sığınma meskenlerinde kalan ya da muhafaza altındaki bayanların isim ve soyadlarının birinci ve son harflerine yer verilmesine, şahsî bilgilerinin tamamının, T.C. kimlik numaralarının da ortadaki 5 sayısının yıldız ile işaretlenmesine karar verdi.
Mor Çatı Vakfı Gönüllüsü Elif Bilgiç, YSK’nin bu kararına ait ANKA Haber Ajansı’nın sorularını yanıtladı. Bilgiç, kodlama kararının olumlu bir adım olduğunu fakat tek başına yetersiz kalacağını söz ederek şunları söyledi:
“BİZE VERİLEN KARŞILIK, HUKUKSAL BİLGİLERE SAHİP OLMAYAN BİREYLERİN DURUMU YORUMLAMASINA AÇIK DEĞİL”
“Biz, Mor Çatı Bayan Sığınağı Vakfı olarak hem sığınaklarda kalan bayanların oy kullanması ile ilgili hem de zelzeleden etkilenen bölgelerde taşınan sığınaklar, zira sarsıntı sonrasında o sığınaklarda kalan bayanlar öteki bölgelere taşındılar, o bayanların nasıl oy kullanacağı ile ilgili olarak bir bilgi edinme başvurusu gerçekleştirmiştik. O bilgi edinme müracaatının akabinde bize bir yanıt geldi, YSK’nin aldığı karara dayanarak. Verilen yanıtın kendisinin tamamının okumayı zorlaştıran bir lisanla yazılmış oluşu; anlaşılmasının, tüzel bilgilere sahip olmayan bireylerin durumu yorumlamasına açık olmadığı gerçeği, birinci olarak vurgulanmalı.
“AÇIKLAMALAR GEREĞİNCE AÇIK DEĞİL VE MUHAKKAK KAVRAMLARLA KURGULANMAYA ÇALIŞILIYOR”
Oy kullanmaya dair bir düzenleme gerçekleşmiş üzere duruyor. Ancak aslında ikiye bölmek gerekirse bir tanesi zelzeleden etkilenen bayanlar, başkası de genel olarak sığınaklarda kalan bayanlarla ilgili. Açıklamalar gereğince açık değil ve belli kavramlarla kurgulanmaya çalışılıyor. Sarsıntıdan etkilenen bayanlar için bir ‘diğer adres’ tarifi var. Aslında YSK’nin öteki durumlar için tanımladığı, sığınakları dahil etmediği, yurtlar vs. üzere kısımları açıkladığı bir yer. Sarsıntıdan etkilenen bayanların yer değiştirmesini ‘diğer adres’ ile açıklıyorlar. Bu kısım aslında çok eksik, zira sığınaklar vurgusunun yapılması o kararda geçiyor olması gerekli, bununla ilgili temel bir sorun var.
“KARARDA, ŞİDDETTEN UZAKLAŞMAK İSTEYEN BAYANLARIN NASIL KORUNACAĞI, KURUMLAR ORTASI NASIL UYUM SAĞLANACAĞI AÇIK HALDE BELİRTİLMİYOR”
Bir öbür sorun; evet bir düzenleme yapılıyor bayanların oy kullanması açısından, ama sıkıntıyı yalnızca seçim listelerinde isimlerin açık bir biçimde yazılması ya da yazılmaması üzerinden, sandık güvenliği üzerinden tanımlıyor olmaları. Değerli bir nokta; şiddetten uzaklaşmak isteyen, tekrar failleri ile karşı karşıya gelmek istemeyen bayanların bunu yaşamaması için ne üzere güvenlik tedbirleri alınacağı, onların ulaşımının nasıl sağlanacağı, faille yüz yüze gelmemesi için kurumlar ortası nasıl bir uyum sağlanacağı, Şiddet Tedbire ve İzleme Merkezi’nin (ŞÖNİM), ilçe seçim heyetinin bunun için ne üzere tedbirler alacağı açık bir halde belirtilmiyor. Bu da temel bir eksik olarak görülüyor yapılan bilgi edinme müracaatının yanıtında da YSK’nin kararında da. ŞÖNİM’e ne üzere bir rol düşüyor, ŞÖNİM’ler bayanları nasıl bilgilendirmek durumundalar, bu bilgilendirme ne üzerinden olacak? Bunlar görülmüyor. Bizim açımızdan evet bir düzenleme yapılmış üzere görünse de o düzenleme, sonuçları prestijiyle bayanların bütünlüklü güvenlik gereksinimlerine karşılık vermiyor.
“SEÇİM LİSTESİNDE İSMİNİN OLMAMASI BİR GÜVENLİK SAĞLAMAK MANASINA GELMİYOR. İLÇE SEÇİM HEYETİ İLE ŞÖNİM ORTASINDAKİ UYUMUN NASIL KURULACAĞINA DAİR DE BİR ŞEY YOK”
Listelerde isimlerinin gizlenecek olması manalı, lakin kâfi değil tek başına. Bu bayanların, şu anda oy kullanabilmeleri için ilçe seçim şuralarına şahsen başvurmaları gerekiyor. Dahası, ŞÖNİM ile koordineli çalışılacağı yazıyor. Bu uyumu nasıl gerçekleştirecek oy kullanmak isteyen bir bayan, bunu nasıl ilerletecek? Bu kısımlar net değil. Bizim bilgi edinme müracaatımıza bir karşılık verilmiş üzere dursa da şu anda bu bayanlar tam manasıyla oy kullanabilecekler mi, onların güvenlik risklerinin büsbütün ortadan kaldırılacağının garantisini bakanlık veriyor mu üzere soruların karşılığı yok. Yalnızca o seçim listesinde isminin olmaması bir güvenlik sağlamak manasına gelmiyor. İlçe seçim konseyi ile ŞÖNİM ortasındaki uyumun nasıl kurulacağına dair de bir şey yok. Aslında şu yapılmış durumda; evvelki seçimlerde bir tenkit olduğu, bayanların oy kullanamayacağına dair bir görüşümüz olduğu, gerçekte de bayanlar oy kullanamadığı için ‘Hayır, aslında kullanabilir. Bakın, biz de tedbir olarak listede isimlerini yazmadık’ denmiş oldu. Bunun demenin kendisi, o bayanın güvenlikli bir biçimde, faili ile karşı karşıya gelmeden oy kullanacağı yerin güvenliğinin alınmış olduğunun garantisi alınarak oy verebileceği sonucunu doğurmadı.
“GÜVENLİK TEDBİRLERİNİN ALINDIĞI BİLGİSİ BAYANLARA VERİLMELİ”
Bugün, şahsen müracaat seçeneğinin yine gündeme getirilmesi gerekir. Oy kullanacakları yerin neresi olacağı ile ilgili, bayanların öncesinde ŞÖNİM’ler tarafından bütünlüklü formda bilgilendirilmeleri ve orada güvenliklerinin alınacakları konusunda da ŞÖNİM’lerin hem gerekli tedbirleri alması kollukla birlikte hem de bu tedbirler alınır biçimde orada oy kullanacaklarının bilgisinin onlara verilmiş olması gerekir. Ortalıkta bir karışıklık var. Bakanlık sığınaklarında kalan bayanların oy kullanmak istemeleri halinde ne yapacakları ile ilgili ŞÖNİM’lerde bilgilendirme yapıp yapmadıkları ortada yok. Hatta yapmadığı bilgisini biz bayanlardan biliyoruz. En temeli de seçmen listesinde ismi kapalı bir biçimde yazılacak ancak o neresi olacak, onun etrafındaki güvenlik tedbirleri nasıl alınacak, bunların sağlanması gerekiyor.
“BU BAYANLARIN OY KULLANMALARI ÖNEMSENİYOR OLSAYDI GÜVENLİK RİSKİNİ BOZMAYACAK BİÇİMDE OY KULLANABİLECEKLERİ ALANLAR DAHA EVVELCE BELİRLENEBİLİRDİ”
Geçmişte de bayanların sığınaklarda oy kullanmaları üzerinden çeşitli tartışmalar dönmüş aslında. Sığınakların yerlerinin kapalı olması ve sığınaklarda kalan bayanların bilgilerinin de kapalı tutulması gerekliliği, sığınaklara dışarıdan erişimin gizlenmesinin çok hayati oluşu üzere bir gerçeklik var. Seçim periyodunda sığınakların kendisine sandık kurulması, orada oy vermesinin sağlanması üzere tedbirler, güvenliği riske atma riskini de taşıyor. Direkt sığınaklarda bayanların oy kullanmasının önünün açılmasını, tam da bu güvenlik riski nedeni ile sağlıklı göremiyoruz. Şimdiye kadar altını çizdiğimiz uyum sorunu olmasa bu türlü bir düzenlemeye gerek duymadan çok daha süratli bir halde oy kullanmaları sağlanabilir. Bakanlığa ilişkin sığınakta kalan bayanların oy kullanması önemseniyor olsaydı, bu bayanların güvelik riskini bozmayacak bir biçimde oy kullanabilecekleri alanlar da çok daha evvelce belirlenmiş olabilirdi. Bayanların itimatla oraya gidebileceklerini sağlayacak bir toplumsal çalışma yürütülebilirdi. Bunların yapıldığı oranda o bayanlar da diğer yurttaşlar üzere oy kullanabilme itimadına sahip olabilirlerdi. Şu en temel sorun; bu uyum eksikliğinin seçim sıkıntısı üzerinden tekrar gündemde oluşu. Sığınaklara sandık kurulmasından daha çok, kurulan sandıklarla ilgili bayanların yanlışsız bilgilendirilmesi ve güvenliklerinin alınması çok daha temel bir gereksinim.”