Mimar Sinan ustalık mührünü bıraktığı Edirne’de dualarla yad ediliyor

Ağırnaslı Mimar Sinan, yapıtlarıyla imzasını attığı kadim kent Edirne’de hem asırlık yapıtları hem de dualarla anılıyor.

Tevazuda “fakir”, alçak gönüllülükte “hakir” olduğunu gösteren, kitabelere ismi yerine “El fakir-ül hakir” ya da güçsüz karınca manasındaki “mur-ı natuvan” mahlaslarını kullanan Mimar Sinan, sanatının yanı sıra karakteriyle de gönüllerin asırlardır başmimarı oldu.

??????? Devrinin imkanları düşünüldüğünde bir deha olarak anılan, tüm yapıtlarındaki mimari ustalık bir yana, “şaheser” sözünün anlatmaya yetmediği Selimiye Mescidi ile asırlardır kendine hayran bırakan, kaç mühendise, mimara dudak ısırtan Osmanlı’nın başmimarı Sinan’ın ismi, Edirne’de imzasını attığı 13 yapıtla asırlardır yaşıyor.

Anadolu’nun dört bir yanı hariç Mekke, Medine, Sofya, Halep, Budin’de de sanatını konuşturan Mimar Sinan, mütevazılığın da başmimarı olarak biliniyor.

Eser kitabelerinde kibirden uzak, ismi yerine kendince mahlaslarını yazdıran Mimar Sinan’ın bu tarafı de sanatı kadar gönüllere işliyor.

Edirne’deki Selimiye, Taşlık, Defterdar Mustafa Paşa mescitleri, Adalet Kasrı, Yalnızgöz ve Yasal köprüleri, Rüstem Paşa Kervansarayı, Selimiye Külliyesi, Ali Paşa Çarşısı, Sokullu Hamamı, 2. Selim Darülhadisi, Darülkurra, Taşlımüsellim Su yollarındaki mührü ile yüzyıllardır hayır ve duayla anılmasına vesile oluyor.

Edirne sonları içinde 13 eser

Selimiye Cami: Mimarlık biliminin çözmekte zahmet çektiği 8 sütuna dayalı kasnak tekniğiyle tek kubbe biçimindeki cami, bir kalem biçiminde semaya uzanan ve Delhi’deki Kutb-Minar’dan sonra en yüksek minare özelliğini taşıyan 85 metrelik minareleri, hünkar mahfili, mermer kaplı minberi, çinileriyle ziyaretçilerini büyülüyor.

Selimiye Mescidi, aydınlatmasının sağlandığı çoklu pencere sistemiyle de birçok mescitten mimari manada ayrılıyor. Devrin teknolojisi düşünüldüğünde “imkansız” denilen birçok mimari tekniğin muvaffakiyetle uygulandığı mescitte ayrıntılar da dikkati çekiyor.

Tek kubbeli olmasının Allah’ın birliğine yorumlanması, dört minarenin dört halifeyle özdeşleştirilmesi, pencerelerin beş kademeli oluşunun İslam’ın koşullarını simgelediği, dört vaaz kürsüsünün dört mezhebe işaret ettiği ve minaredeki 12 şerefenin namazın 12 farzı olduğuna yönelik inanışlar hala canlılığını koruyor. İnşasına 1568’de başlanan ve 7 yılda tamamlanan Selimiye Mescidi’nin temelinin oturması için 2 seneye yakın beklendiği de rivayetler ortasında yer alıyor.

Havsa Sokullu Mehmet Paşa Külliyesi: Sokullu Mehmet Paşa tarafından ölen oğlu Kasım Paşa ismine 1577 yılında yaptırıldı. Külliyeden günümüze cami, hamam, kervansarayın bir kısmı ile arasta dua kubbesi kaldı.

Defterdar Mustafa Cami: Talatpaşa Caddesi’ndeki cami 1576 yılında tek kubbeli olarak taş ve tuğladan inşa edildi. 16. yüzyıldaki büyük zelzelede hasar gören cami 1960’lı yıllarda Vakıflar Genel Müdürlüğünce ihya edildi.

Rüstem Paşa Kervansarayı: Sadrazam Rüstem Paşa tarafından 1561 yılında Mimar Sinan’a yaptırılan kervansaray koza satışı yapıldığı periyotlarda Koza Han olarak da anıldı. Otel olarak hizmet veren kervansaray mimari açıdan Ağa Han Mimarlık Mükafatı kazandı.

Ali Paşa Çarşısı: Kapalı Çarşı’nın bir gibisi olarak kabul edilen çarşı, 1569 yılında yapıldı. Savaşlar periyodunda ticaretin döndüğü çarşı değerini yitirdi. 1950’ler sonrası tekrar canlılık kazanan çarşı 1992 yılında büyük bir yangında büsbütün kül oldu. 1997 yılındaki restore sonrası açılan çarşı ticari canlılığı elinde bulunduran lokasyonlar ortasında sayılıyor.

Yalnızgöz Köprüsü: Tunca Irmağı üzerindeki köprü 1567 yılında yapıldı. Kent merkezi ile Yeni İmaret Mahallesi ortasındaki ilişkiyi kuran köprü II. Bayezid Köprüsü’ne ek olarak yapıldı. Tek kemerli olması nedeniyle Yalnızgöz olarak isimlendirildi.

Sokullu Mehmet Paşa Hamamı: Üç Şerefeli Mescidi yanındaki hamam, 1569 yılında yaptırıldı. Zelzele ve yangınlarda çeşitli tamirler gördü.1970 yılından bu yana şahıslar tarafından kiralanıp işletiliyor.

Adalet Kasrı: Yasal Sultan Süleyman’ın buyruğuyla 1561 yılında yaptırıldı. Edirne Sarayı’nın bulunduğu alandadır. Üst üste üç odadan oluşan kare plan kule yapının üst katında havuzlu padişah kasrı yer alıyor.

Kanuni Köprüsü: Dört gözlü ve sarayı kente bağlamasıyla Saray Köprüsü olarak da anılmıştır. 1554 yılında Yasal tarafından Mimar Sinan’a yaptırıldı.

Sultan Selim Külliyesi, Sultan II. Selim Darülhadisi, Sultan II. Selim Darülkurrası, Sultan II. Selim Mektebi de Mimar Sinan yapıtları ortasında yer alıyor.