Milletlerarası Savcılar Birliği 1. Avrupa Bölgesel Konferansı
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Bekir Şahin, kripto para ve blok zincir teknolojisinin, hata örgütleri tarafından başta terörün finansmanına kaynak sağlanması olmak üzere, cürüm kanıtlarının aklanması emeliyle yaygın olarak kullanıldığını belirterek, “Günümüzde milletlerarası uyuşturucu transferinde cürmü kamufle etmek hedefiyle Bitcoin üzerinden ödeme yapıldığı ve böylelikle siber kabahatlerle, uyuşturucu kabahati ortasında da bir münasebet kurulduğu görülmektedir. Bu durumun işimizi daha da zorlaştırdığını belirtmek isterim.” dedi.
Beşiktaş’ta bir otelde “Dijitalleşme Çağında Aktif Soruşturma” temasıyla düzenlenen Milletlerarası Savcılar Birliği 1. Avrupa Bölgesel Konferansı’nın resmi açılışında konuşan Şahin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin içtihatlarıyla belirlenmiş, olumlu bir yükümlülük olarak faal soruşturmanın, çağdaş ve demokratik toplumlarda ceza adalet sisteminin temelini oluşturduğunu belirtti.
Şahin, soruşturmanın başında yapılacak yanlışların, ceza muhakemesinin emeli olan maddi gerçeklere ulaşmayı engelleyeceğini söz ederek, faal bir soruşturma yürütülürken memleketler arası antlaşmaların Anayasa uyarınca kanun kararında olduğunu, bunlar hakkında Anayasa’ya terslik savının dahi ileri sürülemeyeceğini söyledi.
“Dijital kanıtların tespitinde dünyada onay gören prosedür zorunludur”
Bu manada adil yargılanma hakkı, suçsuzluk karinesi, kanunen eşitlik, savunma hakkı, lekelenmeme hakkı, azap ve makus muamele yasağı, hukuka alışılmamış kanıt ödetme yasağı üzere temel prensiplerin yürütülen soruşturmalarda gözetilmesinin hem yasal bir mecburilik hem de mesleksel, insani ve etik bir sorumluluk olması gerektiğinin altını çizen Şahin, şöyle devam etti:
“Kuşkusuz bu prensip ve prensipler, dijital ortamda işlenen cürümlere ait soruşturmalar bakımından da geçerlidir. Üzerinde durmak istediğim bir başka konu birebir vakitte bu konferansın da konusu olan dijital kanıt kavramıdır. Bilişim sistemleri, toplumsal ve ekonomik hayatın yanı sıra ceza adalet sisteminde de büyük kolaylıklar sağlamıştır. Lakin klasik kabahat tiplerinin dışında siber ortamda gerçekleştirilen birçok farklı hareket cinslerine de uygun bir taban hazırlamıştır. Bu kabahatlerde parmak izi, DNA incelemesi, teşhis üzere klasik kanıt elde etme formüllerinin yeri yoktur. Donanım ve yazılımlarda hatanın ispat kanıtı olarak yer alan bilgiler değiştirilmeye ve bozulmaya müsait niteliktedir. Bu nedenle dijital kanıtların tespiti, elde edilmesi ve tahlilinde tüm dünyada onay gören ve daima güncellenen bir prosedür zaruridir.”
“Siber hataların hudut aşan özelliği işbirliğini gerektirmektedir”
Uluslararası düzenlemelere nazaran, bir kanıtın ceza yordam süreçlerine husus edilebilmesi için aidiyet, gereklilik, yasallık, kabul edilebilirlik, bütünlük, doğruluk ve saiklik üzere kriterlerle kapsamını karşılaması gerektiğini anlatan Şahin, siber kabahatlerde dijital kanıtı veren devletin, hata kanıtlarını hukuka karşıt teknikle elde edip etmediği ve dijital kanıtı alan devlet tarafından da bu kanıtın kullanılabilir olup olmadığının farklı bir tartışma konusu olarak karşılarına çıktığını aktardı.
Önemli bir başka bahsin memleketler arası işbirliği olduğunu söz eden Şahin, “Siber hataların hudut aşan özelliği, ceza adalet sistemleri ortasında aktif bir işbirliğini gerektirmektedir. Ülkemiz, Avrupa Kurulu Siber Kabahat Mukavelesi’ni 22 Nisan 2014 tarihinde kabul etmiştir. Bu kontrata ek iki protokol ile siber ortamda işlenen cürümlerde dijital kanıtların elde edilmesine ait ülkeler ortasında işbirliği öngörülmüştür. Türkiye ulusal mevzuatını mukavele ile uyumlu hale getirerek mukavelede yer alan 7/24 uygulamasını yürürlüğe koymuş, polis ve savcılıklar bünyesinde siber hatalar ofisleri oluşturmuştur. 25 Kasım 2021 tarihinde de bilişim kabahatleri mahkemelerinin kurulmasını sağlayarak kontrattan doğan işbirliğine dayalı yükümlülüklerini yerine getirmiştir.” diye konuştu.
Şahin, mukaveleye taraf olmayan ülkeler nedeniyle bu alanda birtakım problemlerin yaşandığını, daha aktif bir milletlerarası işbirliğine muhtaçlık bulunduğunu vurguladı.
Dijitalleşme çağında ekonomik kabahatlerle gayret alanında da kimi meseleler ve yetersizliklerin mevcut olduğuna dikkati çeken Şahin, kelamlarına şöyle devam etti:
“Türkiye Bankalar Birliğinin 2021 bir yılı raporunda kripto para sayısının 15 bin 882 olduğu, kripto piyasasında günlük süreç hacminin ise 99 milyar dolara ulaştığı belirtilmiştir. Kripto para ve blok zincir teknolojisi cürüm örgütleri tarafından başta terörün finansmanına kaynak sağlanması olmak üzere hata kanıtlarının aklanması emeliyle yaygın olarak kullanılmaktadır. Günümüzde milletlerarası uyuşturucu transferinde kabahati kamufle etmek hedefiyle Bitcoin üzerinden ödeme yapıldığı ve böylelikle siber hatalarla, uyuşturucu cürmü ortasında da bir ilgi kurulduğu görülmektedir. Bu durumun işimizi daha da zorlaştırdığını belirtmek isterim.”
“Yapay zekadan yararlanmaya yönelik sistemin daha ileriye götürülmesi için çalışmalar yürütülüyor”
Şahin, yapay zekanın giderek geliştiğini ve günlük ömrün bir modülü haline geldiğini, toplumsal ve ekonomik hayattaki kullanımına paralel olarak sağladığı hız, tutarlılık ve kolaylıklar nedeniyle son 10 yılda bilhassa ceza adalet sistemlerinde de kullanılmaya başlandığını anlattı.
Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Şahin, konuşmasını şöyle tamamladı:
“Ülkemizde Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi’nin kullanıldığı Cumhuriyet Başsavcılıklarında, adliye mahkemelerinde, bölge adliye mahkemelerinde ve Yargıtay’da robotik metotlar hariç olmak üzere yapay zekadan yararlanmaya yönelik sistemin daha ileriye götürülmesi için hala ağır çalışmalar yürütüldüğünü belirtmek isterim. Başka taraftan yapay zeka, silahlı ve silahsız hava araçları bünyesinde, askeri ve savaş teknolojisinde de kullanılmaya başlanmış. Yüz, ses ve parmak izi tanıma sistemleri otonom ulaşım araçları ile de günlük hayatımıza girmiştir. Tüm bu olgular, yapay zekaya ait türel bir düzenlemeyi mecburî kılmaktadır.”
“Günümüzde bilginin ve dijitalleşmenin büyük değer kazandığı alanlardan bir tanesi de ceza adaletidir”
Yargıtay Birinci Lideri Mehmet Akarca ise adaleti gerçekleştirmenin, hak ve özgürlükleri muhafazanın, hukuksal güvenliği sağlamanın, hukukun temel vazifeleri ortasında olduğunu söz ederek, milletlerarası dokümanlarda, toplumun adalete ait muhtaçlık ve beklentilerinin karşılanması konusunda, adalet kurumlarının açıklık ve hassaslık göstermelerinin değerinin vurgulandığını söyledi.
Akarca, 20. yüzyılın sonuyla birlikte insanlık tarihinin süratli bir değişim sürecine girdiğini, temel kaynağını bilgiden alan, bilgi odaklı kurumların temel dinamik olduğu ve bilgi toplumuna geçiş sürecinin yaşandığını vurguladı.
Yapay zeka, robotik taşıtlar, 3D yazıcılar, nanoteknoloji üzere yeniliklerin dijital çağda yüzleşmek zorunda kalınan gerçekler olduğunu belirten Akarca, “Bu gelişmelere paralel olarak günümüzde bilginin ve dijitalleşmenin büyük ehemmiyet kazandığı alanlardan bir tanesi de ceza adaletidir. Milletlerarası alanda, hükümetler ortası toplantılarda, global seviyede, kabahat siyasetlerine ait çeşitli bildirgeler yayınlanmaktadır. Bu bildirgelerde, yeni hata tipleri, cürmü önlemek için sorgulanabilecek metotlar ve geliştirilecek düzenekler da dahil olmak üzere rehber prensipler ile tavsiyelere yer verilmektedir. Dijital ortamda işlenen cürümler, insan haklarının korunması, ceza adaleti sistemlerinin aktifliği ve yeterliliği için göz arkası edilemeyecek kadar büyük ve değerli bir sorun haline geldi.” değerlendirmesinde bulundu.
Yeni cürüm sürece prosedürleri ve yeni hata tipleriyle karşı karşıya olunduğunun altını çizen Akarca, öteki taraftan soruşturmaların faal yürütülmesi ve kanıtların hukuka uygun tekniklerle elde edilmesinin, ceza adalet sisteminin vazgeçilmez ögeleri olduğunu tabir etti.
IAP Lider Yardımcısı ve Azerbaycan Cumhuriyeti Başsavcısı Kamran Aliyev de programda bir konuşma yaptı.
Açılışın akabinde 32 ülkeden iştirakçiler hatıra fotoğrafı çektirdi. Konferans, oturumlarla devam edecek.