Libya’daki kadim Esmeriye Zaviyesi, 5 asırdır hafız yetiştirme geleneğini sürdürüyor
Libya’nın Zliten kentinde 5 asır evvel inşa edilen ve ülkedeki ilmi kalkınma sürecinde kıymetli rol alan Esmeriye Zaviyesi, tahta levhalar üzerine yazma adabıyla hafız yetiştirme geleneğini devam ettiriyor.
Libya’nın başşehri Trablus’un 180 kilometre doğusunda yer alan Zliten, ilmi ve Kur’an-ı Kerim ezberleme çalışmalarının yapıldığı çok sayıda zaviyeye konut sahipliği yapıyor. Zliten’deki zaviyelerin en eskilerinden ve bilinenlerinden biri de Esmeriye.
Tarihi kaynaklara nazaran, Pir Abdusselam el-Esmer tarafından 1506’da inşa edilen zaviye, Kur’an-ı Kerim’i ezberlemek ve ilim öğrenmek için hem Libya hem de farklı ülkelerden gelen öğrencilerin ilgisine mazhar oluyor. Kuruluşundan bu yana birçok sefer restore edilen zaviyenin, Osmanlılar periyodunda de Trablus devleti yetkilileri aracılığıyla bakımı üstlenilmişti.
“Libya’daki ilmi kalkınma sürecinde büyük rol oynadı”
Esmeriye Zaviyesi Evraklar, El Yazmaları ve Mirası Müdafaa Merkezi Fethi Salim ez-Zerkani, AA muhabirine yaptığı açıklamada, “Esmeriye Zaviyesi, kurulduğu günden bu yana Zliten başta olmak üzere Libya’daki ilmi kalkınma sürecinde büyük rol oynadı.” dedi.
Kurucusu Abdusselam El-Esmer’in ilim talebelerini etrafında topladığını, İslam dini ile lisan dersleri verdiğini söyleyen Zerkani, 20. yüzyılda ise Afrika ve Asya ülkelerinden gelen öğrencilerle zaviyenin daha genişlediğini ve kalkındığını söz etti.
Zerkani, zaviyede bin kişinin ibadet edebileceği bir cami, bir ilim ve kültür kompleksi, kız ve erkek çocukların hafızlık çalışmalarını yapacakları kısım, dini ilimlerin verildiği bir enstitünün yanı sıra 7 bin kitabın yer aldığı bir halk kütüphanesi ile yayınevi, el yazmaları ve dokümanlar için özel bir merkezin olduğunu aktardı.
Zaviyede ayrıyeten şaban ayının 15’i, Mevlid Kandili, Kadir Gecesi ve aşure günü üzere dini gün ve gecelerin kutlandığını belirten Zerkani, Ramazan ve Kurban Bayramlarının ikinci günlerinde büyük bir şenlik düzenlendiğini lisana getirdi.
Esmeriye Zaviyesi’nin inşa edildiği günden bu yana kurucusunun “Kur’an-ı Kerim ve dini derslerin okutulması” olan bildirisini taşımaya devam ettiğini söyleyen Zerkani, bu yıl, Pir Esmeri’nin defnedildiği türbe ve caminin tamiratının yanı sıra bir yönetim binasının inşasının gerçekleştiğini tabir etti.
Zaviyeden mezun hafızlar milletlerarası yarışlarda birincilikler aldı
Libya’daki talebelerin yanı sıra zaviyeye ülke dışından da öğrencilerin gelmeye başladığı söz ediliyor.
Asya ülkelerinden Endonezya ve Tayland başta olmak üzere yabancı öğrencilerin ağırlandığı zaviyeye Afrika ülkelerinden de çok sayıda talebenin akın ettiği görülüyor.
Zerkani, zaviyenin genişletilmesine yahut gerekli onarım çalışmalarına katkı sağlamak isteyenlere kapılarının açık olduğunu belirtti.
Zaviyenin statüsünden ötürü Libya’dan ve yurt dışından gelen öğrencilerin sayısının arttığına işaret eden Zerkani, hafız olanların sayısında artış olduğunu söz etti.
Zerkani, zaviyeden mezun olan hafızların memleketler arası yarışlara katıldığını; Dubai, Mısır, Suudi Arabistan, Katar ve Bahreyn’de birinci olduklarını aktardı.
Tahta levhalara yazarak ezberleme tekniği kullanılıyor
Zaviyede misyon yapan ve hafız yetiştiren imam-hatiplerden Muhammed Ali Derah, bu merkezin Libya içinden yahut dışından İslami ilimler alanında ilim tahsil eden ve hafızlık yapan talebelerin uğrak yeri olduğunu belirtti.
Derah, 5 asırlık zaviyede yaklaşık 2 bin 500 Libyalı öğrencinin eğitim gördüğünü, Sudan, Çad, Endonezya, Tayland, Kamboçya ve Suriye üzere ülkelerden gelen yabancı asıllı öğrencilerin sayısının ise 400 civarında olduğunu ve her geçen gün bu sayının arttığını söz etti.
Zaviyede bir yıl içinde kız ve erkek öğrencilerden yaklaşık 200 hafız yetiştirildiğini aktaran Derah, şunları söyledi:
“Afrika’daki eğitim yollarından biri olan Kuran’ı Kerim’in tahta levhalara yazılarak ezberleme geleneği sürdürülüyor. Dersler sabah namazından evvel başlıyor akşam namazı sonrasına kadar devam ediyor. Yazma, ezberleme, dinletme ve tekrar üzere çalışmalarla hafızlar yetiştiriliyor. Hafızlık eğitiminin yanı sıra zaviyede fıkıh, akaid, hadis, siyer ve öbür ilimler de tahsil ediliyor.”
Zaviyenin İslam dünyasında ve Müslümanların kalbinde değerli bir yeri olduğunu söz eden Derah, “Tunus’taki Zeytune Mescidi, Mısır’daki El-Ezher Kurumu ve Fas’taki Karaviyyin Mescidi’nden aşağı kalmayan bir değere sahip olan zaviye, Afrika’da İslam’ın yayılmasına ve İslam kimliğinin korunmasına katkı sağladı.” dedi.
Yurt dışından gelen öğrenciler eğitimden memnun
Endonezya’dan İslami eğitim almak için buraya gelen öğrencilerden Muhammed el-Ekber, Esmeriye Zaviyesi’nin İslam dünyasında epey meşhur olduğunu lisana getirdi.
Yaklaşık 3 yıldır eğitim aldığı bu merkezde İmam Nafi’nin Kalun rivayetine nazaran hafızlık yaptığını söyleyen Muhammed, “Burada takip edilen eğitim metodunu beğeniyorum. Bilhassa hocalarımızın talebelerine gösterdiği ihtimam takdire şayan. Ayetlerin tahta levhalara yazılarak ezberletilmesi geleneğinin de âlâ bir sistem olduğunu düşünüyorum.” dedi.
Çad’dan gelen 19 yaşındaki Mahzun Hasan Abdulbasıt ise iki yıl evvel tedrisata başladığını, hafızlıkta yarıya kadar geldiğini söyledi.
Abdulbasıt, Çad’dan buraya çok sayıda kişinin eğitim almak için geldiğini ve 3 kuzeninin Esmeriyye Zaviyesi’nden mezun olduğunu ve bu nedenle burada hafızlık yapmayı tercih ettiğini kaydetti.
Sudanlı 12 yaşındaki Müeyyed Abide es-Sıddik de Esmeriye Zaviyesi’nde 6 yıldır ilim tahsil ettiğini ve şu an hafızlık çalıştığını tabir etti.
Esmeriye Zaviyesi’nde ramazan ayının girmesiyle hafızlık yapan öğrencilerin motive edilmesi ve memleketler arası yarışlara katılmak isteyen yetenekli öğrencilerin seçilmesi için Kuran-ı Kerim müsabakaları da düzenleniyor.