Kurutulan Amik Gölü havzasında, zelzeleler sonrası su yükselmesi

HATAY’da, 1975’te büsbütün kurutulan Amik Gölü havzasında hem zelzele öncesi yağışlar hem sarsıntı sonrası yer altı su kaynaklarının yükselmesi ile su toplama alanındaki su ölçüsü arttı; birçok yol ve tarla su altında kaldı. Göl uzmanı Dr. Erol Kesici, “Bu gölün bir çanağı var; altında da kayaç-taşlık yapılar. Bunlar depremden etkilendi” dedi.

Kahramanmaraş merkezli sarsıntılar ve 6 Şubat’ta bu yana süren artçı sarsıntılar, bölgedeki yer altı su kaynaklarında da önemli değişime yol açtı. Hatay’da, 1975’te tarım alanlarını taşkınlardan korumak ve ziraî alan kazanmak emeliyle büsbütün kurutulan Amik Gölü havzasında; hem zelzele öncesi yağışlar hem sarsıntı sonrası yer altı su kaynaklarının yükselmesi ile su toplama alanındaki su ölçüsü arttı. Göl su toplama alanlarındaki birçok yol ve tarlanın su altında kaldığı görüldü. Zelzeleler sonrası Cumhurbaşkanlığı’nca oluşturulan Türkiye Ulusal Risk Kalkanı Modeli Şurası’nda da misyon alan Türkiye Tabiatını Muhafaza Derneği (TTKD) Bilim Danışmanı Dr. Erol Kesici, su düzeyi önemli yükselen Amik Gölü’ne ait ihtarlarda bulundu. Dr. Kesici, 1,2 milyon dönümlük Amik Ovası’nın merkezinde, sel devirlerinde genişleyen 300-350 kilometrekarelik alanı kaplayan Amik Gölü’nün 1954’te kurutulmaya başlandığını, 1975’te ise büsbütün kurutularak haritadan silindiğini kaydetti.

Binlerce yıllık geçmişe sahip gölde 2022 yılı başlarında su tutması meydana geldiğini belirten Dr. Kesici, “Bu yıl yağışlar ile bir ölçü su tutması yaşanmış. Esasen o havza, su toplama havzası. Vakit zaman o bölgenin su altında kalması, olağan bir durum. Geçen sene ocak ayındaki yağışlar sonrasında ise meskenler ve tarım alanları su altında kalmıştı. 330 bin dönümlük su toplama alanı dışında, havzadaki başka alanların büyük kısmı zati bataklık” diye konuştu.’SU, YATAĞINI KATİYETLE BIRAKMAZ’Bu yılki yağışlarla tekrar su toplanan Amik Gölü havzasında, son zelzelelerle yer altı su kaynaklarındaki değişikliklere bağlı su yükselmesi görüldüğünü kaydeden Dr. Kesici, “Her vakit şunu söylüyoruz; su, yatağını muhakkak bırakmaz. Bu göldeki su birikimi yalnızca yağmur suyu değil; havzanın tabanında yer altı su kaynakları, düdenler de bulunuyor ve bunların yükselmesi olabilir. Mutlak suretle zelzelenin tesirlerine yönelik jeolojik araştırmalar yapılması gerekiyor. Zira bu gölün bir çanağı var; altında da kayaç-taşlık yapılar. Bunlar da zelzeleden etkilendi” dedi. ‘KEŞKE AMİK GÖLÜ GERİ GELEBİLSE’Amik Ovası’nda göl kurutulduktan sonra insanlara konut ve arazi dağıtıldığını hatırlatan Dr. Kesici, “O alanlarda yaşayanlar, sarsıntıları şiddetli formda hissetti. Bu nedenle yer kabuğunda, göl alt tabanında da değerli değişimler yaşanmış olabilir ve kesinlikle araştırılmasında yarar var. Yüzeydeki suların bir kısmı yağışlarla, bir kısmı da zelzele sonrası yer altı sularının yükselmesine bağlı olabilir; araştırılmalıdır. Ayrıyeten Amik Gölü’nün geri gelmesi; yaşadığımız zelzelede de suyun ne kadar değerli olduğunu bize gösterdi. İklim, mikroklima zenginliği, ziraî üretim, insan sıhhati üzere birçok açıdan çok değerli faydaları var. Keşke Amik Gölü geri gelebilse” diye konuştu.’YAPI İNŞA ETMEK ÇOK BÜYÜK TEHLİKE’Tarımsal alanlara yapı inşa etmenin çok büyük tehlike olduğunu lisana getiren Dr. Kesici, Amik Gölü havzasının da yumuşak, kaygan ve alüvyon bir taban olması nedeniyle önemli risk taşıdığını, son sarsıntılarda bu alanda da büyük kayıplar yaşandığını söyledi. Bu göl havzasının yaban hayatı açısından da çok değerli olduğunu anlatan Kesici, “Amik Ovası, dünya kuş göçlerinin yaşandığı değerli alanlardan biri. Bugün Amik Gölü’nün kurutulmasının ne kadar büyük yanılgı olduğunu görmekteyiz. Göl olduğu vakit; bölgede tarım çok daha uygun ve verimliydi” dedi.’GÖL, YİNE SUYA KAVUŞTURULMALI’

Mutlaka taban araştırmaları yapılarak Amik Gölü’nü besleyen ve istikametleri değiştirilen dere ve çayların tekrar su toplama havzasına akışının sağlanması gerektiğini kaydeden Dr. Kesici, “Göl hem yağışlarla hem yer altından hem de yüzeysel akışla beslenmeli. Etraftaki yasal ve yasal olmayan çok sayıdaki kuyunun bölgeye has belirlenecek bitki deseni ile üretim için kullanılan su ölçüsünün da çağdaş ve bilimsel üretim halleri ile desteklenmesi gerekir. Suyumuza nazaran; tarımımızı, kentimizi, iklimimizi bu sayede inanç altına alabiliriz. Birebir vakitte yaşadığımız üzücü zelzelede içme suyunun ne kadar pahalı olduğunu da gördük, yaşadık. İçme suyu kaynağı özelliğindeki bu gölün kesinlikle belli bir kısmının suya kavuşturulması önemlidir” diye konuştu.