KTÜ’den 40 kıymetli yapıda afete karşı sensörlü takip

TRABZON Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Yapı Sıhhati İzleme Laboratuvarı’nda; Yusufeli ve Deriner barajları, Rize- Artvin Havalimanı, cami ve tarihi köprülerin de ortalarında olduğu 40 yapı, zelzele, heyelan ve yer oturması üzere risklere karşı ivmeölçer sensörleri ile 7 gün 24 saat takip ediliyor. Hassas titreşimleri de algılayan sensörler ile eski ve şimdiki bilgiler karşılaştırılıp, anında risk durum tahlili yapılıyor. Prof. Dr. Ahmet Can Altunışık, “Bu bilgiler, belli bir pahası aşarsa bize bildiri gönderiyor” dedi.

Türkiye’de son yılların en büyük felaketinin yaraları sarılırken, binaların güvenliğine ait önlemler, kentsel dönüşüm teklifleri ve riskli yapıların tespiti gündemdeki yerini koruyor. Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların akabinde kapsamlı rapor da hazırlayan KTÜ’lü bilim insanları, mümkün afetlere ait çalışmalarını sürdürüyor. KTÜ Yapı Sıhhati İzleme Laboratuvarı’nda; Yusufeli ve Deriner barajları, Rize-Artvin Havalimanı, cami ve tarihi köprülerin de ortalarında olduğu 40 yapı, sarsıntı, heyelan ve yer oturması üzere risklere karşı ivmeölçer sensörleri ile 7 gün 24 saat takip ediliyor. Hassas titreşimleri de algılayan sensörler ile eski ve şimdiki bilgiler karşılaştırılıp, anında risk durum tahlili yapılıyor. Yapılara yerleştirilen yerli yazılımlı sensörler sayesinde; titreşimler dataya dönüştürülüp, internet yolu ile laboratuvardaki takip merkezine iletiyor. Yapılarda muhtemel afetler dışında kolon ve duvarlara müdahale ile oluşabilecek risk durumu da sensörlerle tespit edilebiliyor. Uzmanlar, 2016’da TÜBİTAK takviyesi ile yurt dışından getirtilip, yerli yazılımla geliştirdikleri sistemin yaygınlaştırılmasını öneriyor.

‘HİSSEDEMEDİĞİMİZ TİTREŞİMLERİ ALGILAYIP İLETİYOR”Türkiye Ulusal Risk Kalkanı’ çalışma kümelerinde yer alan KTÜ İnşaat Mühendisliği Kısmı Yapı Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Can Altunışık, üniversite olarak yapı sıhhati izleme sistemleri alanında öncü olduklarını söyledi. Prof. Dr. Altunışık, “Yapımızın belli noktalarına özel sensörler yerleştiriyoruz. Bu sensörler bizim hissedemediğimiz lakin yapıdaki en az seviyedeki titreşimleri 7 gün 24 saat algılayıp, bize internet aracılığıyla data yolluyor. Bu bilgiler, makul bir kıymeti aşarsa bize ileti gönderiyor. Yeşil ışık yandığında yapı düzgün biçimde hayatına devam ediyor. Turuncu ışık olunca bir düşünceye girmek üzere. Kırmızı ışık yandığında ise yapıda acil biçimde incelenmesi gereken sorunlar olduğuna işaret ediyor” dedi.HABERSİZ KOLON KESMEYE ÇALIŞILIRSA BİLGİ VERECEKSistemin kurulduğu binalarda, tahribata neden olabilecek sıra dışı her durumu izlediklerini anlatan Prof. Dr. Altunışık, “Bu sistemi bir binaya kurduk. Diyelim; haberimiz olmadan o binadan bir kolon kesmeye çalışıyorsunuz. Kolonu makine ile kırdığınız anda oluşacak titreşimler, limitlerin üzerinde olacağı için bize çabucak binada sorun olduğu bilgisi gelecek. Burada olay yalnızca sarsıntı değil. Karadeniz’de dolgu üzerinde inşa edilmiş birçok yapı var. Trabzonspor’un alanı, dolgu alanı üzerine inşa edilmiş ve makul aralıklarla ‘zemin oturuyor mu ve hasar oluşuyor mu’ sorusu oluşuyor. Tekrar Trabzon’da, Moloz mevkisinde bir cami inşa ediliyor. Yeniden Yomra’da yüksek katlı binalarımız dolgu üzerinde. Sarsıntı olmadan da dolgunun oturmasıyla, kaymasıyla, sel, heyelan, kaya düşmesiyle binalar ziyan görüp, hasara uğrayabilir. Bunların da anlık formda belirlenmesi bu sistemler ile yapılabilir” diye konuştu.’BİNALARIN HASAR TESPİTİ 1-2 GÜN İÇİNDE YAPILABİLİR’

İvmeölçer sensörlerle izledikleri binaları üniversite imkanları ile takip etiklerini kaydeden Prof. Dr. Altunışık, “Yüksek bina, fabrika, cami minaresi, barajlar üzere birçok yapıyı izliyoruz. Artık bu çeşit yapıların sahiplerinin, kurumların, bakanlıkların yahut site sakinlerinin binalarını izletme için talepkar olması ve bizlerden bilimsel dayanak almalarını istiyoruz. İstiyoruz ki; muhtemel felakette bunların tespitlerini süratli biçimde yapalım. Sarsıntılardan sonra günlerce hasar tespitiyle uğraştık. Bu sistemin kurulduğu on binlerce binanın hasar tespitini 1-2 gün içerisinde yapabiliriz. Bunların gereksinimini zelzele bölgelerinde çok hissettik. Çok kıymetli mescitler, yüksek katlı binalar ve köprülerde hasar tespiti yapamadık. Bu üzere yapılara bu sistemlerinin kurulması çok önemli” dedi.