Kazakistan’ın yeni lisan siyasetinde Latin alfabesi vurgusu Açıklaması

Kazakistan’ın lisan siyasetine ait yeni devlet programında Kazak lisanının Latin alfabesi temelinde modernleştirileceğine vurgu yapılıyor.

Ülkede 2023-2029 devrinde lisan siyasetinin geliştirilmesine ait yeni devlet programı hazırlandı.

Hükümet tarafından kamuoyuna sunulan programda, ülkede Kazakların ana ulus olarak nüfustaki sayısının her yıl arttığı, hasebiyle Kazak lisanının de pozisyonunun güçlenmeye devam ettiği belirtildi.

Programda, en son 2021’de yapılan genel nüfus sayımı sonuçlarına nazaran, nüfusun yüzde 70’inden fazlasını Kazakların oluşturduğu ve ülkenin tek uluslu devlet olma yolunda ilerlediğine işaret edilerek “Bu demografik durum, Kazak lisanının kapsamının genişletilmesiyle ilgili ağır çalışmaları gerektirmektedir.” sözleri kullanıldı.

Özellikle programda devlet lisanı statüsündeki Kazakçanın güçlendirilmesinin ülke güvenliğine yapılan direkt katkı olarak görüldüğü kaydedildi.

Bu kapsamda 2029’a kadar Kazakçanın düzenleyici çerçevesinin güçlendirileceği, bilim ve eğitim, kamu hizmeti, iktisat, bilişim üzere dallarda itibarının artırılacağı, medya ve internet alanında ise kullanımının genişletileceği belirtilen programda, bunun yanı sıra Kazakçanın ülkedeki başka etnik kümeler ortası irtibat lisanı haline gelmesi için çalışmalar yapılacağı, maddeyi birinci Kazakça çıkarma uygulamasının başlatılacağı, devlet memurlarına Kazakça bilme zaruriliği getirileceğine dikkat çekildi.

Programda ayrıyeten Kazak lisanının yeni Latin alfabesi temelinde modernleştirileceğine vurgu yapılarak, şu tabirlere yer verildi:

“Latin alfabesi temelinde geliştirilen yeni Kazak alfabesine geçiş, Kazak lisanının tabiatına uygun yazım kurallarının ve normlarının oluşmasını sağlayacaktır. Bu Kazak lisanının memleketler arası popülaritesini artıracak, onu çağdaş teknolojilere uygun hale getirecektir. Birebir vakitte Türk lisanı konuşan halklarla entegrasyonunu büyük ölçüde kolaylaştıracaktır.”

Programda, halihazırda lisan bilimciler tarafından Latin harflerine uyarlanan 31 harflik “bir ses-bir harf” unsuruna nazaran geliştirilen yeni Kazak alfabesinin hazırlandığı belirtilerek, “Yeni alfabeye geçiş alfabenin ve imla kurallarının düzenleyici dokümanlarla onaylanmasının akabinde evreli olarak gerçekleşecektir.” değerlendirmesinde bulunuldu.

Latin alfabesine geçiş süreci

Birçok eski Sovyet ülkesi üzere Kiril alfabesini kullanan Kazakistan, Ekim 2017’de Latin alfabesine geçme kararı almıştı.

Ahmet Baytursunov Lisan Bilimi Enstitüsü, Ocak 2021’de, “bir ses-bir harf” unsuruna nazaran hazırlanan 31 harflik Latin harflerine uyarlanan yeni Kazak alfabesini tanıtmıştı.

Ülkede 2023-2031 devrinde kademeli olarak Latin alfabesine geçileceği duyurulmuştu.