Kara Deliğin Gölgesinden Fırlayan Jet Birinci Sefer Görüntülendi

M87 galaksisinin merkezindeki kara deliğin gölgesi ve jet birinci defa bir ortada, 26 Nisan 2023. (Görüntü, Çin Bilimler Akademisi, Shanghai Astronomi Gözlemevi’nden sağlandı, Fotoğraf: Zhang Jiansong/Xinhua)

SHANGHAİ, 27 Nisan (Xinhua) — Milletlerarası bir araştırma takımı, M87 galaksisinin merkezindeki bir kara deliğin gölgesi ile bu gölgeden fırlayan güçlü jeti birinci sefer birebir karede görüntülemeyi başardı.

M87 galaksisinin kara deliği Güneş’ten 6,5 milyar kat daha büyük kütleye sahip ve Dünya’dan 55 milyon ışık yılı uzaklıkta.

Ortası koyu, parlak bir halka formundaki simitvari yapının imgesi, kara deliğin birinci imgesi olarak Nisan 2019’da dünya basınında yer almıştı.

Bir kara delik, yakınındaki bir maddeyi yutabilir ve kara deliği merkezinde barındıran galaksinin ötesine güçlü parçacıklar halinde fırlatabilir. Gökbilimciler, enerjik jetlerin nasıl oluştuğunu daha uygun anlamak için jetin orijinini olabildiğince yakından gözlemlemeye çalışıyor.

Kara deliğin birinci imajı, 10 Nisan 2019. (Fotoğraf: Olay Ufku Teleskobu/Xinhua aracılığıyla)

En son yayımlanan M87 kara delik imajı, Global Milimetre VLBI Dizisi (GMVA), Atacama Büyük Milimetre/Milimetre-Altı Dizisi (ALMA) ve Grönland Teleskopu (GLT) ile elde edilmişti. Bunlar, Dünya çapında bir radyo teleskop ağı oluştururken gökbilimciler, Dünya boyutunda sanal bir teleskopunkine benzeri çözünürlüğe sahip imaj oluşturmak için farklı pozisyonlarda yakalanan ışığı kullandı.

Shanghai Astronomi Gözlemevi’nden Lu Rusen, Nature Mecmuası’nın son sayısında yayımlanan araştırma makalesinin baş muharriri. Lu’ya nazaran gökbilimciler daha evvel kara delik ve güçlü jeti farklı fotoğraflarda gözlemlerken, yeni imgede kara delik ve jet yeni bir dalga boyutunda tek fotoğrafta yer alıyor.

ALMA ve GLT, fotoğrafların çözünürlüğünü ve hassasiyetini geliştirdi ve M87 kara deliğinin etrafındaki halkanın 3.5 milimetre dalga uzunluğunda görüntülemesine yardımcı oldu. Bu, Ay’daki bir astronotun Dünya’da 13 santimetre çapında dairesel yapay ışığa bakmasına benzeri bir durum.

Lu, araştırmacıların, jetin merkezi üstün kütleli kara delik etrafındaki emisyon halkasından nasıl çıktığını, 3,5 milimetrelik dalga uzunluğunda görebildiğini söyledi.

Lu, müşahedelerin, M87 kara deliği hakkında daha fazla detay sağladığını tabir etti.

Shanghai Astronomi Gözlemevi Müdürü Shen Zhiqiang, M87’ye ait müşahedelerin, kara deliğin güçlü jetleri nasıl fırlatabildiği yahut yakınındaki başka karmaşık süreçlere ait bilinmeyenleri çözmeye yardımcı olacağını söyledi.