Kanser riskini yarı yarıya azaltan dört tedbir

Ankara Bilkent Şehir Hastanesi Medikal Onkoloji Uzmanı Doç. Dr. Burak Civelek, sigaradan uzak durmak, sistemli antrenman, istikrarlı ve tertipli beslenme ile fazladan güneş ışınına maruz kalmamanın, bireylerde kanser riskini yüzde 50’ye yakın azalttığını söyledi.

Koordinatör Başhekim Yardımcısı ve Tıbbı Onkoloji Kliniği Eğitim Vazifelisi Civelek, 1-7 Nisan Ulusal Kanser Haftası hasebiyle AA muhabirine yaptığı açıklamada, en sık görülen kanser çeşitlerine, kanser taramalarının, risk faktörlerini azaltmanın ehemmiyetine ve kanserdeki yeni tedavilere ait bilgileri paylaştı.

Kanserin, bedendeki hücrelerin denetimsiz çoğalması yahut ölmesi gereken hücrelerin ölmemesi sonucu ortaya çıktığını anlatan Civelek, ortalama ömür mühletinin uzaması, yeni tedaviler, kanser taramaları üzere nedenlerle kanserdeki farkındalığın son 20-30 yıl içerisinde kıymetli seviyede arttığını vurguladı.

Civelek, “Kanser aslında insanlık tarihi kadar eski bir hastalık. Söz kökeni olarak da ‘yengeç’ demek. Evvelden tabipler kanserden vefat edenleri incelediğinde organlara sıkı sıkıya yapışmış, onları güçsüz bırakmış bir yapı görüyorlar, bunu yengece benzetiyorlar. Kanser derken temelinde 2 binden fazla farklı hastalıktan bahsediyoruz. Bir göğüs ile akciğer kanseri yahut birinci evre ile dördüncü evresi birebir hastalık değil. Her birinin tedavisi farklı.” diye konuştu.

“Ölümcül denilen birçok cins artık kronik hastalık seviyesinde”

Kanser tedavisinde son 20 yılda çok önemli gelişmeler yaşandığına işaret eden Civelek, “Ölümcül denilen birçok kanser çeşidi artık kronik hastalık düzeyine gelmeye başladı. Evvelce ileri evre bir akciğer kanseri hastasını aylar içerisinde kaybederken, artık çok daha uzun bir mühlet yaşadığına, hastalığının küçülüp yok olabildiğine şahit oluyoruz.” dedi.

Doç. Dr. Burak Civelek, klasik kemoterapilerin yanında hormonal tedavilerin, son 10-15 yılda direkt kanser hücrelerine tesir eden “hedefli tedavi” olarak isimlendirilen ilaçların geliştirildiğini belirtti.

Son 5-10 yılda ise kansere karşı kişinin bağışıklık sistemini aktifleştiren immünoterapi devrinin başladığını, akıllı ilaçların devreye girdiğini de aktaran Civelek, şunları kaydetti:

“Şu anda bile birtakım kanser tiplerini kronik hastalık düzeyine getirmeyi başardık. Umudumuz, ilerleyen yıllarda bütün kanser çeşitlerinin bu duruma gelmesi. Hala maalesef çok besbelli yol kat edemediğimiz tümörler var fakat onlarla ilgili çalışmalar da süratli bir biçimde devam ediyor. Önümüzdeki 15-20 yıl içerisinde kanser tedavisinde çok daha farklı şeyleri konuşacağıma eminim.”

Türkiye’de bayanlarda en sık göğüs ve akciğer kanseri görülüyor

Doç. Dr. Civelek, genel olarak “kanser arttı” algısının hakikat olmadığını vurgulayarak, kanserin ve kanser cinslerinin görülme sıklıklarının ülkeden ülkeye hatta coğrafik pozisyona nazaran değiştiğini lisana getirdi.

Japonya’da mide kanserinin, ABD yahut Avrupa’da ise göğüs kanserinin daha sık görüldüğüne dikkati çeken Civelek, “Ülkemizde şu an en sık görülen kanserler bayanlarda göğüs ve akciğer kanseriyken erkeklerde prostat ve akciğer kanseri. Jinekolojik dediğimiz bayan hastalıklarıyla ilgili kanserler biraz daha alt sıralarda, mide-bağırsak sistemiyle ilgili kanserler ise 3-4’üncü sırada yer alıyor.” bilgisini verdi.

“Sigara yasakları sayesinde akciğer kanseri azalabilir”

Bazı kanser cinslerinin azalma eğilimine girdiğini anlatan Civelek, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Örneğin, rahim ağzı kanseri evvelden bayanlarda en sık görülen ikinci kanser cinsiydi. Ancak HPV aşılamaları ve tarama programları sayesinde rahim ağzı kanseri 6-7’nci sıralara kadar geriledi. Sigara yasakları ve buna ahenk sayesinde ileriki periyotlarda Türkiye’de akciğer kanseri görülme sıklığının daha da azalacağını düşünüyorum. Buna karşılık göğüs ve cilt kanseri üzere birtakım kanserler de artış gösteriyor, daha sık görüyoruz. Türkiye’de göğüs kanseri görülme sıklığı ortalama 100 binde 45, cilt kanseri ise biraz daha az. Biz bu noktada en sık görülmesi değil, kendi içindeki sıklık artışını dikkate alıyoruz.”

Kansere yakalanmamayı sağlayacak önlemler

Doç. Dr. Burak Civelek, ailesel faktörlerin dışında kansere yakalanmamayı sağlayacak tedbirlerin bulunduğuna dikkati çekerek, “Her bireyin kansere yakalanma riski vardır. Ancak birtakım tedbirlerle şahısta kanser görülme riski azaltılabilir. En düzgün kanser hiç yakalanılmayan kanserdir. Kanser riskini azaltmak için dört temel teklif var, bunları yaparak şahıslar kanser riskini yüzde 50’ye yakın azaltabilir. Bu çok önemli bir oran.” dedi.

Bu tekliflerin sıkıntı olmadığının altını çizen Civelek, şunları paylaştı:

“Kanser riskini azaltacak dört tekliften en kıymetlisi sigaradan uzak durmak. Şu an bayanlar ve erkeklerde en sık görülen, en çok vefata sebep olan akciğer kanseri ve bunun bilinen en büyük risk faktörü de sigara kullanımı. Bir öteki tedbir tertipli idman yapmak, daima TV karşısında oturan, nizamlı spor aktivitesi bulunmayan şahıslar kanser riskini de artırıyor. Üçüncüsü istikrarlı ve tertipli beslenme. Mümkün olduğu kadar zerzevat ve meyveden yüklü beslenme, ülkü kiloyu korumak esirgeyici tedbirlerden bir tanesi. Sonuncusu da güneş ışınlarına dikkat etmek, fazladan güneş ışınına maruz kalmamak. Zira bu cilt kanseri riskini artırıyor. Bireyler bu dört faktöre dikkat ederek, kanser riskini yarı yarıya azaltabilir.”

“Kanserde erken evrede tedaviyle muvaffakiyet talihi artıyor”

Ailesel kanserlere karşı daha erken taramalara başlanmasının değerli olduğunu belirten Civelek, Türkiye’de tarama programında yer alan göğüs, rahim ağzı ve kalın bağırsak kanserine karşı yaşı gelen herkesin taramalarını yaptırması gerektiğini aktardı.

Akciğer kanserinde ise ağır sigaraya maruz kalanların akciğer tomografisi çekilebileceğini, bunun erken tanıya imkan sağlayabileceğini söyleyen Civelek, “Kanseri erken evrede yakaladığımızda hem tedavi mühleti kısalıyor hem de daha az ve düşük yan tesirli ilaçlarla daha yüksek muvaffakiyet sağlanabiliyor. Bu nedenle sistemli tarama programları çok değerli.” sözünü kullandı.