Kahramanmaraş merkezli sarsıntılardaki yıkıma “bina değer katsayısı” değerlendirmesi

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Yapı Ana Bilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Murat Tanarslan, Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların neden olduğu yıkımlara ait incelemeler sonucu kamu binalarının daha az hasarlı olduğunu gördüklerini, bunun da kamu binalarının “bina ehemmiyet katsayısı”nın daha yüksek olmasından kaynaklandığını söyledi.

Üniversitenin rektör yardımcılığı vazifesini de yürüten Tanarslan, AA muhabirine, zelzelelerin akabinde Kahramanmaraş, Hatay, İslahiye, Nurdağı ve Adana’da mevcut yapıların son durumlarını incelediklerini belirtti.

İki büyük zelzelenin arka arda yaşanmasının yıkımın büyük olmasında en değerli etken oluşturduğunu tabir eden Tanarslan, yeni sarsıntı yönetmeliğine nazaran yapılmış binaların değerli kısmında hasar olmadığını gördüklerini lisana getirdi.

Araştırmada kamu binaları ve konutlar ortasında da çarpıcı sonuçlar saptadıklarına işaret eden Tanarslan, şöyle konuştu:

“Depremlerde kamu binalarının konutlara nazaran daha az hasar aldığını gördük. Bu binaların kıymet katsayısı, konut yapılarının 1,5 katı kadar. Bu türlü olduğu için de bu binalar öteki binalara nazaran güya daha fazla zelzele tesirine maruz kalacakmış üzere hesaplanıyor. Kamu yapıları genelde, az katlı, kutu üzere simetrik halde düzenleniyor. Bu binalar, öteki binalara nazaran güya daha fazla sarsıntı tesirine maruz kalacakmış üzere hesaplanıyor. Zira kamu binalarının, bilhassa hastane, okul, valilik üzere binaların zelzeleden sonra uyum merkezi olabileceği niyetiyle, zelzele hasarlarında insanların bakımını sağlaması için ayakta kalmasını istiyoruz.”

Tanarslan, konut yapılarında da bina kıymet katsayısının artırılmasının zelzeleye direnci yükselteceğini lakin bunun binaların maliyetini de üst taşıyacağını söyledi.

Depremde hasar gören bir binanın güçlendirilmesi ya da yıkılıp yine yapılmasının da tıpkı maliyeti bulacağına değinen Tanarslan, bu maliyetin binaların tasarımı etabında göz önüne alınmasının daha mantıklı olacağını düşündüklerini aktardı.

“Yönetmelik gerçek lakin binanın denetlenmesi gerekiyor”

Bina üretim yönetmeliği manasında bir eksik olmadığını, yönetmeliğe uygunluğu sağlıklı denetlenen binaların sarsıntıda misyonunu yerine getirdiğini gördüklerini vurgulayan Tanarslan, yönetmeliğe uygun yapılmasına karşın hasar alan binalarda ise proje yanılgılarının dikkati çektiğini tabir etti.

İlk sarsıntıda yıkılmayan çok sayıda binanın ikinci sarsıntıya dayanamadığını da saptadıklarını bildiren Tanarslan, şunları kaydetti:

“Bir sarsıntı olduğunda şayet içindeki insanları biz sağlıklı bir biçimde o binadan tahliye ettiysek misyonumuzu yapmış sayılıyoruz. Birinci sarsıntısı ayakta çıkaran binalar, içindekileri tahliye edebiliyorsa bizce misyonunu yapmış demektir. Ancak hasar görmüş bir binayı yeniden birebir büyüklükteki bir zelzeleye maruz bırakırsanız o binanın ikinci sarsıntısı karşılaması esasen bizim yönetmeliklerimizde de öngörmediğimiz bir şey, buradaki yıkımın en büyük nedeni art geriye iki büyük zelzelenin olmuş olması.”