James Webb Uzay Teleskobu, Kayalık Bir Gezegende Su Buharı Tespit Etti

James Webb Uzay Teleskobu, Dünya’ya yaklaşık 26 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir yıldız sitemindeki kayadan oluşan ötegezegende su buharı bulunduğunu tespit etti.

CNN’in haberine nazaran araştırmacılar, tespit edilen su buharının ötegezegenin bir atmosferi olduğuna işaret edebileceğini ve bunun kayadan oluşan bir gezegende keşfedilen birinci atmosfer olabileceğini düşünüyor.

Webb teleskobu tarafından tespit edilen sıcak ve kayalık gezegenin GJ 486 b olarak isimlendirildiği ve Dünya’dan yaklaşık yüzde 30 büyük olduğu için yüzeyindeki yer çekiminin daha fazla olduğu açıklandı.

GJ 486 b’nin kızıl cüce ismi verilen yıldız tipine ilişkin güneşine yakın pozisyonda olması nedeniyle yıldızın etrafındaki bir çeşidini 1.5 Dünya günü kadar vakitte tamamladığı kaydedildi.

Kızıl cüce sınıfına ilişkin yıldızların Güneş’ten daha soğuk olduğu ve bu nedenle yıldıza daha yakın alanlarda bile “yaşanabilir bölgeler” bulunabileceği belirtildi.

Yıldız sistemlerinde “yaşanabilir bölgelerde” bulunan gezegenlerin, hayatı destekleyecek sıvı halde su barındırabileceği düşünülüyor.

Normalde kırmızı cüce yıldızların, gezegenlerin yüzeyine yakın gaz katmanlarını yok etme potansiyeline sahip ultraviyole ve X-ışınları yayması nedeniyle, yörüngelerindeki kayalık gezegenlerde atmosfer bulunamayacağı değerlendiriliyordu.

GJ 486 b yüzeyindeki 430 dereceyi bulan sıcaklıklara karşın atmosfere sahip olabilir

Araştırmacılar, gezegenin bağlı olduğu yıldıza çok yakın olması nedeniyle yüzey sıcaklığının 430 dereceye kadar çıktığını belirledi.

Astronomların Ay’ın yalnızca bir yüzünün Dünya’ya baktığı üzere GJ 486 b’nin de yalnızca bir yüzeyinin yıldıza baktığını, öbür yüzeyinin ise daima gece olduğunu kıymetlendirdikleri kaydedildi.

Yüzeyindeki yaşama imkan vermeyen çok yüksek sıcaklıklara karşın Webb teleskobunun yakın kızılötesi tayfçeker aygıtından alınan bilgiler, GJ 486 b’nin üzerinde su buharı tespit etti.

Araştırmacılar, yıldıza yakınlığı ve yüzeyindeki çok yüksek sıcaklıklara karşın su buharı tespitinin gezegenin bir atmosferi olabileceğini düşündürdüğünü açıkladı.

GJ 486 b, atmosfere sahip olduğu düşünülen birinci kayalık gezegen olabilir

Daha evvel Jüpiter üzere gazdan oluşan uzak gezegenlerde su buharı tespit edilmiş olsa da, bilim insanları şu ana kadar kayalık bir ötegezegende atmosfer bulunduğuna dair bir keşif yapamadı.

GJ 486 b’nin etrafında atmosfer keşfedilmesinin, gezegeni, Güneş Sistemi’ndeki Dünya ve Mars üzere gezegenlere benzeri hale getireceğinden bir dönüm noktası olacağı vurgulandı.

Maryland’deki Johns Hopkins Üniversitesi Uygulamalı Fizik Laboratuvarı çalışanı, Webb müşahede programı baş araştırmacısı, Kevin Stevenson, “Sıcak ve kayalık bir gezegenin atmosferindeki su buharı, ötegezegen bilimi için büyük bir keşif olabilir. Lakin bu suyun yıldızdan kaynaklanıp kaynaklanmadığı konusunda dikkatli ve emin olmalıyız.” açıklamasını yaptı.

Araştırmacılar, uzak yıldız sistemlerindeki gezegenlerin varlığını lakin gezegen yıldızın önünden geçerken tespit edebiliyor. Ötegezegenlerin nitelikleri ise Webb teleskobundan alınan bilgilerin incelenmesi sonucu bulunuyor.

Araştırma takımı GJ 486 b’nin yıldızın önünden iki sefer geçtiğini tespit etti ve bu geçiş esnasında yıldızın ışığında gezegenin beklenen atmosferi nedeniyle oluşan değişikliklerden su buharı olduğunu belirledi.

Bulunan su buharı yıldız yüzeyindeki suyun izleri de olabilir

Öte yandan tespit edilen su buharının kesin olarak gezegenin atmosferinde mi olduğu yoksa yıldızda mevcut su buharından mı kaynaklandığının belirlenmesi için daha fazla araştırmaya muhtaçlık duyulduğu kaydedildi.

Arizona Üniversitesi akademisyeni ve araştırma muharrirlerinden Sarah Moran, “Bir bilgi aldık ve bunun sudan kaynaklandığı neredeyse kesin. Fakat bu suyun gezegenin atmosferinin bir modülü olup olmadığını, yani gezegenin bir atmosferi olup olmadığını, yoksa dataların yıldızdan gelen suyun izleri mi olduğunu şimdi söyleyemeyiz.” açıklamasını yaptı.

Araştırmacılar Güneş yüzeyindeki lekelerde de su bulunduğundan hareketle Güneş’ten daha soğuk olan GJ 486 b’nin kızıl cüce yıldızında çok daha fazla su bulunabileceğini düşünüyor.

Michigan Üniversitesi’nde NASA için çalışan ve araştırmanın muharrirlerinden Ryan MacDonald, açıklamasında, “Geçişler sırasında gezegenin rastgele bir yıldız lekesinden geçtiğine dair delil gözlemlemedik. Lakin bu, yıldızın diğer yerlerinde yıldız lekeleri olmadığı manasına gelmez. Gezegen mümkün lekelerin önünden geçerken lekelerdeki su da gezegenin atmosferi üzere görünebilecek bilgiler sağlayabilir.” sözlerini kullandı.

Araştırmanın ileriki safhalarında, Webb teleskobundaki farklı aletler kullanılarak yapılacak müşahedelerin tespit edilen su buharının gezegenin atmosferinden kaynaklanıp kaynaklanmadığını ortaya koyabileceği aktarıldı.

Araştırma sonuçları, The Astrophysical Journal Letters’da yayınlanmak üzere kabul edildi.