İstiklal Marşı, 102 yıl evvel TBMM tarafından kabul edildi

Mehmet Akif Ersoy’un “Kahraman Ordumuza” ithafıyla yazdığı, Türk milletinin bağımsızlığının sembolü olan İstiklal Marşı, 102 yıl evvel kabul edildi.

Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) tarafından 12 Mart 1921’de kabul edilen İstiklal Marşı, 1930’a kadar Ali Rifat Çağatay’ın bestesiyle icra edilirken, 1930’dan itibaren de Osman Zeki Üngör’ün bestesiyle okunmaya başlandı.

Ankara’daki Büyük Millet Meclisi, kuruluşundan bir yıl sonra duyulan muhtaçlık sonucunda “Milli Marş” yazımı için 500 lira ödüllü bir müsabaka düzenledi.

Bu mükafatın ölçüsünü ve yarışın düzenlenmesini yürüten devrin Maarif Vekaleti (Milli Eğitim Bakanı) İstek Parıltı, müsabakaya güfte dışında 500 lira da beste mükafatı koydu.

Yarışmaya olabildiğince çok sayıda iştirak olması için Meclis tarafından faal olarak çalışan gazetelere ve ülkede ulaşılabilen her yere bilgi gönderilirken, 6 ayda 724 şiir gönderildi.

İstiklal Marşı yazılması için TBMM tarafından gönderilen ilanın orjinal metni şu haldeydi:

“Şairlerimizin dikkatine; Milletimizin dahili ve harici İstiklal uğruna girişmiş olduğu çabayı söz ve terennüm için bir İstiklal Marşı, Umur-u Maarif Vekili Celilesi’nce karşılaşmaya vazedilmiştir. İşbu karşılaşma, 23 Kanun-u önce sene 36 tarihine kadar olup bir heyeti edebiye tarafından, gönderilen eserler ortasından intihap edilecektir ve kabul edilen yapıtın güftesi için beş yüz lira mükafat verilecektir ve yeniden laakal beş yüz lira tahsis edilecek olan beste için bilahare ayrıyeten bir karşılaşma açılacaktır. Bütün müracaatlar Ankara’da Büyük Millet Meclisi Maarif Vekaleti’ne yapılacaktır.”

Mehmet Akif Ersoy’un yapıtı Ulusal Marş olarak kabul edildi

Bu 724 adet şiirin kıymetlendirilmesi için Meclis bünyesinde vazife yapan hükümetin Maarif Vekaleti (Milli Eğitim Bakanlığı) bir komite oluşturdu.

Komisyonda görevlendirilen uzman bireyler, 724 şiiri tek tek okuyarak kıymetlendirme yaptı ve ortasından 6 adedini seçti.

Para mükafatı konulduğu için yarışa katılmak istemeyen Burdur milletvekili Mehmet Akif Ersoy, daha sonra Hamdullah Suphi’nin ısrarı üzerine Taceddin Dergahı’nda kaleme aldığı ve Türk Ordusu’na hitap ettiği şiiriyle yarışa katıldı.

“Allah bir daha bu millete İstiklal Marşı yazdırmasın” diyen Ersoy’u ikna etmek için Hamdullah Suphi, “İstiklal Şairi”ne şu mektubu yazmıştı:

“Pek aziz ve saygıdeğer efendim İstiklal Marşı için açılan karşılaşmaya, iştirak buyurmamalarındaki sebebin izalesi için pek çok önlemler vardır. Zat-ı üstadanelerinin matlup şiiri bedene getirmeleri, niyetin husulü için son deva olarak kalmıştır. Asil kaygınızın icap ettirdiği ne varsa hepsini yaparız. Memleketi bu müessir telkin ve tehyiç vasıtasından yoksun bırakmamanızı rica ve bu vesile ile en derin hürmet ve muhabbetimi arz ve tekrar eylerim efendim.”

Yapılan elemeler sonucu TBMM’nin 12 Mart 1921 tarihli oturumunda, Mehmet Akif’in yazdığı şiir coşkulu alkışlarla kabul edildi. Meclis’te İstiklal Marşı’nı okuyan birinci kişi de Hamdullah Suphi Tanrıöver oldu.

Mehmet Akif Ersoy, marşın kabulü sonrası bütçeden ayrılan 500 lira ödemeyi bayan ve çocuklara mesleksel eğitim veren Darül Mesai Vakfına bağışladı.

Şiirin bestelenmesi için açılan müsabakaya 24 bestekar katıldı

İstiklal Marşı’nın güftesini, şiirlerini topladığı Safahat’a dahil etmeyen Mehmet Akif Ersoy, İstiklal Marşı’nın Türk milletinin yapıtı olduğunu beyan etti.

Şiirin bestelenmesi için açılan ikinci yarışa 24 bestekar katıldı ve 1924 yılında Ankara’da toplanan seçici konsey, Ali Rıfat Çağatay’ın bestesini kabul etti.

Bu beste 1930’a kadar çalındıysa da 1930’da değiştirilerek periyodun Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası Şefi Osman Zeki Üngör’ün 1922’de hazırladığı bugünkü beste yürürlüğe konuldu ve toplamda dokuz dörtlük ve bir beşlikten oluşan marşın armonilemesini Edgar Manas, bando düzenlemesini de İhsan Servet Künçer yaptı.

Üngör’ün yakın dostu Cemal Reşit Rey ile yapılmış bir röportajda belirtildiğine nazaran, bu beste aslında diğer bir güfte üzerine yapılmıştı ve İstiklal Marşı olması düşünülerek bestelenmemişti.

Söz ve melodide yer yer görülen ahenk eksikliğinin (örneğin “Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak” mısrası ezgili okunduğunda “şafaklarda” sözcüğü iki müzikal cümle ortasında bölünmüştür) temel sebebi de budur.

Protokol gereği, yalnızca birinci iki dörtlük beste eşliğinde günümüzde İstiklal Marşı olarak söyleniyor.