İnanç endekslerindeki olumlu seyir iktisatta umutları artırdı

DENİZ ÇİÇEK/MERVE HASRET ÇAKIR – İtimat endekslerinde bu ay oluşan artış taraflı göstergeler ve eğilim, iktisattaki toparlanma beklentisini güçlendirdi.

AA muhabirinin yaptığı derlemeye nazaran, tüketici ve gerçek bölüm üzere bölümlerin genel ekonomik duruma ait beklentisini ortaya koyan itimat endeksleri, bu ay olumlu seyir izledi.

İlk olarak açıklanan tüketici inanç endeksi martta 80,1 iken nisanda aylık bazda yüzde 9,2 artarak 87,5 oldu.

Endeks, Tüketici Eğilim Anketi sonuçlarından hesaplanırken bu kapsamda belirlenen mevcut devirde hanenin maddi durumu, gelecek 12 aylık periyotta hanenin maddi durum beklentisi, genel ekonomik durum beklentisi ile güçlü tüketim mallarına harcama yapma niyeti endeksleri de yükseldi.

Merkez Bankası tarafından açıklanan gerçek kesim itimat endeksi de nisanda bir evvelki aya nazaran 2,8 puan yükselerek 108’e çıktı. Birebir devirde mevsimsellikten arındırılmış gerçek kesim itimat endeksi de 1 puan yükselerek 105,1 oldu. Endeks, ocak, şubat ve mart aylarında da artış eğilimini sürdürmüştü.

Ayrıca, finansal hizmetler itimat endeksi de nisanda bir evvelki aya nazaran 6,4 puan artarak 148,3 düzeyine çıktı. Son 3 aydaki iş durumu ve hizmetlere olan talep ile gelecek 3 aydaki hizmetlere olan talep beklentisi olmak üzere tüm alt endeksler, finansal hizmetler itimat endeksini artış istikametinde etkiledi. Endeks, martta da bir evvelki aya nazaran 0,6 puan artarak 141,9 düzeyine yükselmişti.

Ekonomik itimat endeksi de martta 98,8 iken nisanda aylık bazda yüzde 3,5 artışla 102,2 pahasını aldı. TÜİK’in açıkladığı datalara nazaran, birebir periyotta gerçek kesim inanç endeksi yüzde 1 artarak 105,1’e ulaştı.

Endeksin 100’ün üstünde olması iktisatta iyimserliğin göstergesi

İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sefer Şener, AA muhabirine, inanç endekslerindeki göstergelere ait değerlendirmede bulundu.

Ekonomik itimat endeksinin 100 düzeyinin üzerinde olmasının genel ekonomik duruma ait iyimserliği gösterdiğini belirten Şener, seçim sürecinin dahi iktisada dönük optimistlik beklentilerini azaltmadığını söyledi.

Şener, ekonomik inanç endeksinin tüketici, gerçek kesim, hizmet, perakende ticaret ve inşaat alt dallarından oluştuğuna işaret ederek, bu ay 5 kesimden 3’ünün yükselmesinin olumlu olduğunu bildirdi.

Alt kesimlerde de yükseliş trendinin konjonktürel olarak artışın devam edeceğini gösterdiğini vurgulayan Şener, “Asıl dikkate bedel olan ekonomik itimat endeksi içinde yüzde 40’lık hisseye sahip gerçek kesim (imalat sanayisi) endeksinin nisanda yüzde 1 artmasıdır.” dedi.

Reel kesim itimat endeksinde 105,1 düzeyinin de değerli bir bilgi olduğuna dikkati çeken Şener, “Ekonomiye dönük itimadın en değerli ögesi imalat endüstrisinin sürat kesmemesi ve bu endüstriye dönük olumlu beklentilerin yükselmesi umutları artırmaktadır. İmalat endüstrisinin büyümesi ihracatı, istihdamı ve cari dengeyi sonraki aylarda destekleyecek bir ögedir. Öteki taraftan bu durum üreticilerin iktisada dönük beklentilerinin olumlu seviyelerde olduğunu göstermektedir.” diye konuştu.

Tüketici inanç endeksinin tüketicilerin beklentisini gösterdiğini tabir eden Şener, şu değerlendirmede bulundu:

“Tüketici inanç endeksinin nisanda yüzde 9,2 artarak 87,5 düzeyine yükselmesi son periyotta tüketicilerin iktisada dönük beklentilerinin de olumlu olduğunu göstermektedir. Tüketici itimadının olumlu olması enflasyon ve kur beklentilerini baskılayacak bir ögedir. Gerek tüketici gerekse üreticilerin beklentilerinin olumlu olması iktisadın geneline dönük gelecek umutlarını da müspete çevirmektedir. Bu açıdan bakıldığında global çapta dünya ekonomilerinde yaşanan jeopolitik durumlar, finansal sıkıntılar, tedarik problemleri, enflasyon sıkıntıları, bankacılık krizleri göz önüne alındığında iktisada dönük beklentilerin yükseliyor olması son derece değer arz etmektedir.”

“Kazanımların görüleceği periyoda giriliyor olması endekslere yansıyor”

İstanbul Arel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Cüneyt Dirican da inanç endekslerinde üst taraflı hareketlerin temel nedenleri ortasında Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin hasarlarına yönelik alınan aksiyonlar ile birinci olumsuz tesirlerin ve algıların düzelmesi, seçimin gerçekleşmesiyle çeşitli başlıklardaki belirsizliğin ortadan kalkacak olması, global piyasalardaki meselelere ve içsel dinamiklere karşın iktisattaki oynaklığın az olması, enflasyon artış oranının düşüş sürecinde bulunması, çeşitli projelerin hayat bulmaya ve ortaya çıkmaya başlamasının sayılabileceğini söyledi.

Endekslerdeki üst taraflı hareketin devamı halinde beklentilerin güzelleşeceğini ve sürekliliğin oluşacağını vurgulayan Dirican, şunları kaydetti:

“Faiz artışlarına karşın besin enflasyonu artan İngiltere, cari açık oluşan ve enflasyonu artan Arjantin ile ABD çekirdek enflasyonunun yapışkanlık arz etmesi karşısında küreselde batan bankaların oluşması, petrol varil fiyatındaki ve dolar endeksi ile avro/dolar paritesindeki oynaklıklara, Türkiye’de sarsıntı ve seçim atmosferine karşın kurun kayan paritede ve faizin istikrarlı gidiyor olması seçim sonrası için beklentilerin olumlu tarafta oluşmasına katkı sağlayan ögeler ortasında kıymetlendirilebilir. Enflasyonun düşüşüne paralel olarak izlenecek para ve maliye siyasetlerindeki sürecin berraklaşması ve makro ihtiyati önlemlerde piyasa beklentilerine uygun rötuşların gelişmesi, dış yatırımcının selektif katkısıyla sürecin daha olumlu tarafa kayması beklenebilir.”

Güçlü irtibatla beklentilerin yanlışsız istikamette şekillendirilmesi ve tartışılan kimi başlıkların hane halkı ve yatırımcılar için neden-sonuç kazanım alakasıyla anlatılarak azaltılmasının bu endekslerin istikametinde ve suratında değerli bir etken olduğuna dikkati çeken Dirican, “Türkiye’nin uzun vakittir yaptığı altyapı yatırımlarının güç yatırımlarıyla desteklenmesi sonucu, katma bedeli, kazanımları, verimliliği somut sayılarla göreceği bir periyoda giriliyor olması bu endekslere öncü gösterge olarak yansıyor.” dedi.???????