Heyelana karşı fiber kablolu erken ikaz sistemi

HACETTEPE Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Kısmı Geoteknik Anabilim Kısmı Öğretim Üyesi Dç. Dr. Mustafa Koçkar, Kahramanmaraş merkezli sarsıntılardan sonra 92 kişinin hayatını kaybetmesine neden olan heyelanlara karşı erken ikaz sistemi geliştirdi. Fiber optik kablolar ile heyelan bölgesindeki kütle hareketlerinin anlık izlenip, muhakkak bir düzeyde alarm verdiği sistem ile can kayıpları önlenecek. Test kademesi tamamlanan sistem birinci kere Yalova’da uygulanacak.

Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat’ta meydana gelen zelzelelerin akabinde ‘ikincil afet’ diye nitelendirilen birçok heyelan oluştu. 11 ili etkileyen sarsıntılardan sonra bölgede toplam 2 bin 826 heyelan meydana geldi ve 92 kişi hayatını kaybetti. Hacettepe Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Kısmı Geoteknik Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Dç. Dr. Mustafa Koçkar, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu’nun (TÜBİTAK) takviyesi ile heyelanlara karşı erken ihtar sistemi geliştirdi. Laboratuvar çalışması ve test evresi tamamlanan projede heyelan bölgesine fiber optik kablolar döşenerek, kütle hareketleri GPRS sistemi ile izlenecek. TÜBİTAK tarafından desteklenen proje birinci kere Yalova’da uygulanacak. Muhtemel İstanbul sarsıntısında en fazla etkilenecek vilayetlerin başında gelen Yalova’da zelzele sonrası oluşacak heyelanlarda can kaybının önüne geçilmesi hedefleniyor.

TÜBİTAK DESTEKLİYORDç. Dr. Mustafa Koçkar, 2012 yılından bu yana takımıyla üzerinde çalıştığı sistemin Kocaeli’ndeki test kademesinin tamamlandığını, olumlu sonuçlarla bir arada TÜBİTAK’ın projeyi destekleme kararı aldığını söyledi. Heyelanların kütle hareketi olduğunu ve büyük riskler yarattığını hatırlatan Doç. Dr. Koçkar, “Heyelanların daha evvelden bilinmesiyle ilgili ülkemizde yapılan pek çok çalışma mevcut. Gerek yersel gerekse uydu imajlarıyla, fotoğraflarla, uzaktan algılama sistemleriyle bu çalışmaların yapılabilmesi mümkündür. Ama temel kıymetli olan, heyelanlar belirlendikten sonra onların tetikleme düzeneklerine ait olarak stabilite durumlarının ölçülmesi ve belirlenmesi gereklidir” dedi.’FİBER KABLOYU SENSÖR OLARAK KULLANIYORUZ’Doç. Dr. Koçkar, geliştirdikleri projenin erken uyarı sistemi olarak kullanılacağını kaydederek, “Geliştirdiğimiz erken ihtar sistemini entegre edip devreye sokacağız ve hudut şartları belirleyerek sistemin bir erken ikaz sistemi olarak kullanılmasını sağlayacağız. Burada fiber optik metotları kullanıyoruz. Fiber kablonun kendisini sensör olarak kullanabiliyoruz. Bu da bizim aşikâr bir noktaya konuşlanmamızı değil bütün kablo boyunca milimetre mertebesinde hassasiyet ölçmemizi sağlıyor. Fiber kabloları heyelan alanı içerisine yerleştirerek bütün o alandaki deformasyonu ölçümleyebiliyoruz. Bunun en büyük avantajı GPRS sistemi ile bilgisayar hatta cep telefonumuzla kayıt altında tutabiliyoruz. Fiber kablolar başka sisteme nazaran de ekonomik” ifadelerini kullandı.’SİSTEM ANINDA ALARM VERİYOR’

Sistem ile heyelan alanlarının daima gözlemlenebileceğini aktaran Doç. Dr. Koçkar, “Bu süreçte oluşan deformasyona bir hudut aralığı verebiliyorsak o hududu aştığımız anda sistem bize alarm veriyor. O uyarıyı verdiği anda da biz de buna karşı gerekli tedbirleri alabiliyoruz. Heyelanların olduğu alanın etrafında yerleşim varsa burada bir risk oluşacaktır ve insan hayatını tehdit edecektir. Bütün bunları engellemek için riskin olduğu alanlarda bu sistemi kurulabileceğini ispatlamış olacağız. Zelzele öncesi ve zelzele sonrasındaki artçı şoklar esnasında sistem tekrar devreye girecektir. O vakit da heyelanın izlenmesi ve erken ikaz sisteminin kurulması imkanı doğacaktır” dedi.