Harran kertenkelesinin popülasyonunu artırmak için bilinçlendirme çalışması
Tarım ve Orman Bakanlığı ile Avrupa Birliği (AB) işbirliğiyle jenerasyonu tükenmekte olan hayvan ve bitkilerin korunması emeliyle hayata geçirilen proje kapsamında, Harran kertenkelesinin popülasyonun artırılması için bilinçlendirme faaliyeti yürütülüyor.
Türkiye’de biyoçeşitliliğin korunması emeliyle 2020’de hayata geçirilen “Yeni Bir Metodoloji Kapsamında Türkiye’nin Kuşağı Tehlike Altında Cinsleri İçin Cins Hareket Planları Hazırlanması, Uygulanması ve İzlenmesi Projesi” kapsamında çalışmalar devam ediyor.
2005 yılında keşfedilen Harran kertenkelesinin korunması ve devamlılığının sağlanması için Adıyaman Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Zooloji Anabilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Zülfü Yıldız, tipi izleyecek olan Tabiat Muhafaza ve Ulusal Parklar Şanlıurfa Şubesi görevlilerine eğitim verdi.
Ekipler de bölgede Harran kertenkelesi popülasyonun korunması için çalışma başlattı. Başta Harran harabeleri ve bölgede araştırma yapan gruplar, halkı ve kamu kurumlarını bilgilendirerek, hafriyat çalışmalarının dikkatli yapılması, etraf kirliliğinin önlemesi ve alanda ateş yakılmaması konusunda ikazlarda bulunuyor.
“Yıllara nazaran popülasyon eğilimini takip edeceğiz”
Prof. Dr. Yıldız, AA muhabirine, müdafaa altına alınan çeşitlerden Harran kertenkelesi ile ilgili geçen yıl Şanlıurfa’da “Harran Kertenkelesi Tıp Aksiyon Planı Çalıştayı”nı düzenlendiklerini söyledi.
Çalıştayda, Harran kertenkelesinin korunması ve devamlılığının sağlanması için izlenecek yol haritasını belirlediklerini aktaran Yıldız, bu kapsamda çeşitli eğitimler gerçekleştirdiklerini söz etti.
Yıldız, Harran kertenkelesinin popülasyonunun belirlenmesi için çalışma yürütüldüğünü lisana getirerek, şöyle konuştu:
“Nesli tehlike altında olan bu çeşidi tehdit eden etmenleri ve yapılması gerekenleri belirledik. Bu yıl birinci çalışmaya, bu tipi izleyecek olan Tabiat Müdafaa ve Ulusal Parklar Şanlıurfa Şubesi görevlilerine eğitimler vermekle başladık. Gruplar bölgede Harran kertenkelesinin popülasyonun korunması ve belirlenmesi için çalışmalar yapacak. Bu cins birinci kere 2005’te keşfedildi. Uzun yıllar boyunca dünyanın hiçbir yerinde görülmedi. 2021’de Suriye’de bir noktada görüldüğü rapor edildi. Suriye’deki nokta Harran Harabeleri’ne çok uzak bir nokta değil. Çok az bilinen ve endemik olan çeşidin popülasyonunun gün geçtikçe azaldığını tespit ettik. Bundan ötürü Bakanlığımız bu proje kapsamında Harran Kertenkelesi Cins Hareket Planı’nı uygulayacak. Bu faaliyetler 5 yıl boyunca devam edecek. Birinci çalışmamız cinsin popülasyon büyüklüğünü takip etmek için gerçekleştiriliyor. Burada kaç birey olduğunu belirlemeye çalışacağız. Bu belirlenirken yıllara nazaran popülasyon eğilimini takip edeceğiz.”
En büyük tehlike insan faaliyetleri
Geçen yıl 7 Harran kertenkelesi görüntülediklerini, yürüttükleri çalışmalarda bu yıl birinci bireyi gördüklerini lisana getiren Yıldız, “Şu an hayvanın kış uykusundan çıktığı birinci vakitler. Yavaş yavaş faal olacaklar. Harran Harabelerinde 5-6 farklı kertenkele çeşidi yaşıyor. Başkaları daha bol sayıda görülürken Harran kertenkelesine ilişkin yalnızca bir birey gördük. Bu durum tıbbın kuşağının tehlike altında olduğunun bir göstergesi.” değerlendirmesini yaptı.
Neslinin tehlike altında olmasının en büyük nedeninin insan faaliyetleri olduğuna işaret eden Prof. Dr. Yıldız, “2005’te keşfedildiğinde yaklaşık 1000 birey bulunduğu iddia edilirken günümüzde sayılarının yaklaşık 100 birey civarında olduğunu düşüyoruz.” dedi.
Mehmet Zülfü Yıldız, kesin sonuçlara ulaşmak için uzun yıllar çalışmalar yürütülmesi gerektiğini kelamlarına ekledi.