Gazze’de “düşük ücretle” çalışan emekçiler güç koşullarda hayat gayreti veriyor

İsrail’in yaklaşık 16 yıldır abluka uyguladığı Gazze Şeridi’ndeki binlerce personel, iş sıhhati ve güvenliğinin olmaması, mukavelelerinin yapılmaması, uzun çalışma saatleri ve düşük fiyatlar üzere birçok zorlukla karşılaşıyor.

Gazze’de düşük fiyat karşılığında uzun saatler çalışan Filistinli çalışanlar, bazen de hayatlarını tehlikeye atan işlerde çalışmak zorunda kalıyor.

Abluka altındaki çalışanlar, 2000 tarihli Filistin İş Kanunu tarafından tanınan “iş kontratı, minimum fiyat, tatil, çalışma ve dinlenme saatleri, yaralanma sigortası ve öbür temel haklar” dahil olmak üzere birçok haktan yoksun bırakılıyor.

İşçiler, daldaki imkanların azlığından ve işsiz sayısındaki artıştan bahsederek, patronların kendilerini mesai saatleri dışında çalıştırdığını ve bu durumdan muzdarip olduklarını lisana getiriyor.

İnsan hakları raporlarına nazaran, dünya işçilerinin her yıl 1 Mayıs’a denk gelen bayramlarını kutladıkları bir devirde, Gazze’deki personeller haklarını koruyan sistem ve siyasetlerin olmaması nedeniyle yoksulluk ve çok yoksulluk ortasında sınıflandırılıyor.

Ekonomistler, işsizlik oranındaki artışın birtakım nedenlere dayandığını tabir ederek, bunları da “İsrail’in Gazze’de 16 yıldan bu yana uyguladığı abluka, Filistinli kümeler ortasındaki uyuşmazlıklar ve Batı Şeria’daki idarenin Gazze’deki memurlara yönelik uygulamaları” biçiminde sıralıyor.

Filistin Merkezi İstatistik Ofisi’nin Mayıs 2022’de yayımladığı rapora nazaran, Gazze’deki işsizlik oranı yüzde 47’ye ulaştı.

Maaşın yarısı ulaşıma gidiyor

Laboratuvarda çalışan 26 yaşındaki Filistinli bayan Ravan Muhammed, AA muhabirine, günde 8 saat çalıştığını ve aylık yalnızca 138 dolar maaş aldığını söyledi.

“Aldığım maaşın yarısı olan yaklaşık 70 dolar ulaşıma gidiyor, kalan ölçü ailemin muhtaçlıklarını karşılamaya yetmiyor.” diyen Muhammed, çalışmasını düzenleyen bir mukavelenin olmadığını, buna ek olarak bazen müsaadeden yoksun bırakıldığını ve uzun saatler çalışmak zorunda kaldığını tabir etti.

Gazze’deki Filistinli Emekçiler Sendikası Lideri Sami el-Amasi de İsrail ablukası sebebiyle bölümde berbatlaşan ekonomik şartlardan ötürü çalışanların “zor ve acı bir gerçek” yaşadığını lisana getirdi.

Amasi, taban fiyatın ödenmemesi, uzun çalışma saatleri ve düşük fiyatlar başta olmak üzere personellerin birçok ıstırapla karşılaştığını vurguladı.

İşsizlik oranı yüzde 50’ye dayandı

Kötüleşen ekonomik şartları İsrail ablukasına ve siyasi bölünmenin devam etmesine bağlayan Amasi şu değerlendirmelerde bulundu:

“İsrail ablukası sebebiyle Gazze Şeridi’ndeki işsizlik oranı yüzde 50’ye, yoksulluk oranı da yüzde 60’a yükseldi. Ekonomik krizlerin yanı sıra İsrail’in tekrarlanan askeri taarruz ve ihlalleri, Gazze Şeridi’nde çeşitli alanlardaki sanayi ve imalatı da olumsuz etkiledi.”

Amasi, “Filistin iş kanununun uygulanmaması ve işletmelerin bu kanunu uygulamakla yükümlü olmaması, personel haklarını patronlar tarafından suistimale açık hale getiriyor.” sözlerini kullandı.

Gazze’de çalışanlar iş sıhhati ve güvenliğinden yoksun

Bazı emekçilerin, sıkıntı çalışma koşulları altında ve düşük fiyatla çalıştırıldığını tabir eden Amasi, ablukadan kaynaklanan sıkıntı ekonomik şartlar nedeniyle iş verenlerin iş kanununu uygulamadığını ve bu üzere meselelerin yaşandığını savundu.

Amasi, “Gazze’deki atölyelerde iş sıhhati ve güvenliği faktörlerinin olmaması, iş kazalarına davetiye çıkarıyor, yılda yaklaşık 300 personel yaralanıyor. İş kazalarının yüzde 90’ı, yasal yollardan değil, çalışanın hakkını görmezden gelen örf, adet ve geleneklere nazaran çözülüyor.” diye konuştu

İşsizlik sorunu nedeniyle birçok kişinin, ailesinin geçimini sağlamak için yurt dışında iş aradığını lisana getiren Amasi, şöyle devam etti:

“Yılda 10-12 bin üniversite mezunu genç, Gazze’de iş imkanlarının kısıtlı olması nedeniyle işsizler kervanına katılıyor. Bir aile çocuğunu üniversitede okutmak için büyük meblağlar harcıyor. Nihayetinde bu mezunlar, iş bulamıyor ve düşük fiyatlar mukabilinde ya bir meslek ya da bir zanaat öğrenmeye çalışıyor.”

Asgari fiyat görüşmeleri

Amasi, başkanlığını yürüttüğü sendika öncülüğünde taban fiyatın belirlenmesi emeliyle kurulan komitenin, hükümet, patronlar ve emekçi temsilcilerinden oluştuğunu ve Filistinli çalışanlar için adil bir fiyata ulaşmaya çalıştığını kaydetti.

Asgari fiyatın belirlenmesinde bölgedeki ekonomik durumun yanı sıra hem patron hem çalışanların durumunun göz önünde bulundurulacağını aktaran Amasi, fiyatın dallara nazaran, büyük şirketlerden, daha küçük işletmelere hakikat kademeli olarak uygulanacağını söyledi.

Amasi, düşük fiyatlarla sömürülen emekçilerin, iş mukavelesi yapılmadan çalıştırılması ve çeşitli mazeretlerle işten çıkarılması üzere öbür sıkıntılarının olduğunu da kelamlarına ekledi.

Bakanlık iş kanununun uygulanmasını hedefliyor

Gazze’deki Çalışma Bakanlığı Çalışma Şartları Dairesi Müdürü Hüseyin Habbuş da Bakanlığın, emekçileri ve patronları korumak için kanunu uygulamayı hedeflediğine işaret etti.

Habbuş, Bakanlığa bağlı ünitelerin, iş yasasının uygulanmasını sağlamak, iş sıhhati ve güvenliği uygulamalarını takip etmek, personellere yönelik mağduriyetin önüne geçmek ve oluşabilecek rastgele bir sorunun tahlili için başta büyük firmalar olmak üzere kurumlarda incelemeler yaptığını anlattı.

Filistinli yetkili, taban fiyatın belirlenmesiyle ilgili yapılan görüşmelere ait “Çalışmalar devam ediyor. Komite, mevcut ekonomik durum ve ömür şartlarını dikkate alarak bir sayı belirleyecektir.” dedi.