Finlandiya, NATO’ya en süratli katılan ülkelerden olacak

NATO’ya 31’inci üye olarak katılmasına tüm müttefiklerce onay verilen Finlandiya’nın üyelik süreci, ittifakın 74 yıllık tarihinde en süratli ilerleyen üyelik süreçlerinden biri oluyor.

Finlandiya, Soğuk Savaş’tan beri NATO’nun birçok misyonuna katkı sağlıyor ve 1994’ten beri “partner ülke” olarak NATO ile birçok hususta işbirliği yapıyordu lakin geçen yıla kadar NATO’ya katılma konusunda niyet beyan etmemişti.

Finlandiya hükümeti, Rusya’nın Ukrayna’ya 24 Şubat 2022’de saldırmasından sonra Avrupa’da güvenlik mimarisinin değiştiği gerekçesiyle ülkenin yıllarca izlediği tarafsızlık unsurunu değiştirdi.

Rusya ile 1340 kilometrelik sona sahip Finlandiya ve komşusu İsveç, NATO’nun güvenlik şemsiye altına girmek için 18 Mayıs 2022’de NATO’ya resmen üyelik başvurusu yaptı. İki İskandinav ülkesinin büyükelçileri müracaat mektubunu NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’e birlikte teslim etti.

Bunun akabinde 28-30 Haziran 2022’de İspanya’nın başşehri Madrid’de yapılan NATO Doruğu’nda iki ülke resmen üyeliğe davet edildi. 5 Temmuz’da NATO ülkeleri iştirak protokolünü imzaladı ve İsveç ve Finlandiyalı yetkililer, NATO’nun toplantılarına “davetli ülke olarak” katılmaya başladı.

Türkiye, Madrid’deki tepeden evvel bilhassa İsveç’teki PKK/YPG ve FETÖ üzere terör örgütlerinin faaliyetleri nedeniyle birtakım güvenlik telaşlarını lisana getirdi. Gerçekten Türkiye, İsveç ve Finlandiya ortasında terörle çabanın artırılması konusunda tepe sırasında Üçlü Muhtıra imzalandı. İsveç ve Finlandiya, bu metinle terörle uğraşta daha fazla işbirliği taahhüt etti.

Daha sonra üç ülke ortasında çok sayıda görüşme yapıldı. Türk yetkililer, bilhassa İsveç’in bu husustaki adımlarının memnuniyet verici lakin yetersiz olduğunu belirtti. Finlandiya konusunda ise Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 17 Mart 2023’te onay sürecinin başlatılacağını açıkladı.

Bu sırada Haziran 2022’de düzenlenen Madrid Tepesi’nden çabucak sonra NATO ülkelerinin birden fazla iki ülkenin üyelikleri için onay sürecini başlatmıştı. 20 NATO ülkesi temmuzda, 4 ülke ağustosta, 4 ülke de eylülde meclislerinde onay sürecini tamamladı.

Son olarak 27 Mart 2023’te Macaristan meclisi Finlandiya’nın üyeliğini onayladı. TBMM’deki onay ise 30 Mart’ta çıktı. Böylelikle Finlandiya’nın NATO üyelik süreci 1 yıldan kısa müddette tamamlanmış olacak.

Finlandiya’ya güvenlik garantisi

NATO müttefiki 30 ülkenin onaylarından sonra Finlandiya, NATO Mutabakatı’nın “bir üyeye yapılan akının tüm üyelere yapılmış sayılacağını” öngören 5. hususu mucibince güvenlik garantisi alıyor.

Finlandiya, İsveç ile üyelik başvurusu yaptıktan sonra ABD ve İngiltere üzere NATO ülkelerinden güvenlik garantisi almıştı. Lakin NATO’ya tam üyeliğin onaylanmasıyla Finlandiya, birinci kere bu çeşit bir garantiyle NATO güvenlik şemsiyesinin altına girmiş oluyor.

Bundan sonra ne olacak?

NATO’ya bir ülkenin kabul edilmesi için üyeliğe iştirak protokollerine tüm müttefiklerin onay vermesi gerekiyor. Son olarak TBMM’nin onayıyla bu kaide yerine getirildi.

Finlandiya’ya 30 NATO ülkesinin onayı çıkmış olsa da 31. üyenin resmi kabulü için hala kimi özel prosedürlerin yerine getirilmesi isteniyor.

Kendi onay süreçlerini tamamlayan ülkelerin, Washington Muahedesi’ni saklayan ABD’ye yeni üyenin iştirakini öngören protokolleri kabul ettiklerine dair bildirim yapma zaruriliği bulunuyor. Bu durumda Macaristan’ın onayından sonra Türkiye’nin de kabul bildirim mektuplarını ABD’ye iletmesi gerekecek.

Mektuplar, ABD Dışişleri Bakanlığı arşivine girecek ve ABD Dışişleri Bakanlığı NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’e Finlandiya’nın üyelik şartlarının karşılandığına ait bildirim yapacak. Akabinde NATO Genel Sekreteri’nin imzasıyla Finlandiya’ya tam üyelik için davet mektubu gönderilecek.

Finlandiya ise Cumhurbaşkanı tarafından yetkilendirilen Dışişleri Bakanının imzaladığı kendi kabul evrakını ABD’ye iletecek.

Finlandiya’nın üyeliği kabul ettiğine ait doküman, ABD Dışişleri Bakanlığına ulaştıktan sonra bu ülke resmen NATO’nun 31. üyesi olacak ve Finlandiya bayrağı NATO karargahında başka müttefik ülkelerin bayraklarının yanına çekilecek.