Erdoğan'ın vaatleri hayata geçebilir mi?

Erdoğan’ın vaatleri hayata geçebilir mi?

AKP seçim beyannamesinde enflasyonun ve işsizliğin tek haneye düşürülmesi, ulusal gelirin iki kata yakın artırılması vaat edildi. Uzmanlara nazaran bu vaatlerin gerçekleşmesi, uygulanan mevcut siyasetlerle mümkün değil.Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanan AK Parti Seçim Beyannamesi’nde ekonomi başlığı altında dikkat alımlı vaatler yer aldı. Bu vaatler ortasında yüzde 50 civarındaki enflasyonun ve yüzde 10 seviyesindeki işsizliğin tek haneye düşürülmesi, kişi başına düşen ulusal gelirin 10 bin 600 dolardan 16 bin dolara çıkarılması ve “gelir tamamlayıcı aile dayanak sistemi” kurulması üzere unsurlar öne çıktı.

DW Türkçe’ye konuşan ekonomistlere nazaran, Erdoğan’ın iktisat alanındaki vaatleri, AKP’nin 2011 Genel Seçimleri öncesinde, “Türkiye hazır, maksat 2023” başlığıyla duyurduğu 2023 maksatlarının de gerisine düşmüş durumda. Uzmanlar, Erdoğan’ın 14 Mayıs seçimlerinden zaferle çıkması halinde mevcut para ve maliye siyaseti ile bu vaatleri gerçekleştirmesinin “neredeyse imkansız” olduğunu lisana getiriyorlar.

Erdoğan’ın son vaatleri neler?

Erdoğan’ın Türkiye iktisadının yüksek enflasyon, tarihi cari açık ve işsizlik ile boğuştuğu bu devirde açıkladığı iktisat vaatlerinde enflasyon ve işsizlik ile uğraş, tarım ve hayvancılığa dayanak, aile gelirinin artırılması üzere başlıklar öne çıksa da, kelam konusu vaatlerin nasıl hayata geçirileceğine dair bir program ortaya konulmadı.

Erdoğan’ın vaatleri ortasında para siyaseti ya da mevcut düşük faiz siyasetine yönelik rastgele bir unsur yer almazken, 2024-2028 ortasında ortalama yüzde 5,5’lik büyüme yakalanacağı, 2028’de 1,5 trilyon dolar ulusal gelire ve 16 bin dolar kişi başı gelire ulaşılacağı üzere vaatler yer aldı.

Beş yıl içinde 6 milyon yeni istihdam ve 25 bin dolar kişi başına gelir kelamı veren Erdoğan, bugün 620 milyar dolar düzeyinde olan dış ticaretin de 1 trilyon doların üzerine çıkarılacağını tabir etti.

Bununla birlikte sıhhat ve savunma dallarında büyüme vaat eden Erdoğan, hayata geçirecekleri “gelir tamamlayıcı aile takviye sistemi” ile de hiçbir hanenin gelirinin muhakkak bir düzeyin altına düşmemesini sağlayacaklarını kaydetti.

Erdoğan ayrıyeten Türkiye’nin kendi üreteceği doğal gaz ve petrol gelirlerinden sağlanacak bir Aile ve Gençlik Bankası kurulacağını vurguladı.

“Program yok, yalnızca vaat var”

Peki Erdoğan’ın iktisat alanında açıkladığı bu vaatler hayata geçirilebilir mi?

DW Türkçe’ye konuşan Prof. Dr. Cihan Bolgün’e nazaran, Erdoğan’ın 14 Mayıs seçimlerine yönelik açıkladığı iktisat maksatları bir programa ve stratejiye değil, yalnızca vaatlere dayanıyor.

Erdoğan’ın enflasyon, işsizlik ve kişi başına düşen ulusal gelir üzere alanlarda vaat ettiği maksatların gerçekleşme ihtimalinin bugünkü siyasetlerle mümkün olmadığını vurgulayan Prof. Bolgün, “Ortada bir program yok, yalnızca vaatler var. 12 yıl evvel konulan gayeler nasıl tutmadıysa, bugün de bu vaatlerin gerçekleşmesi imkansız” diyor.

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıkladığı vaatlerin iktisattaki gerçeklerle örtüşmediğini tabir eden Bolgün, ‘Erdoğan seçimi kazansa bile 12 aylık cari açık 60 milyar dolara yaklaşırken, önümüzdeki üç ayda dış borç ödemeleri başlayacakken, iktisatta yapılacak tek şey katı sermaye denetimine geçmek olacak” değerlendirmesinde bulunuyor.

Bolgün’e nazaran, Erdoğan’ın düşük faiz ve tüketim odaklı iktisat siyasetlerinin devam etmesi halinde Türkiye ekonomisindeki berbata gidiş artarak devam edecek. Son OVP ile misal vaatler

Erdoğan’ın 14 Mayıs vaatleri ile Eylül 2022’de açıklanan son Orta Vadeli Program ortasındaki benzerlikler dikkat çekiyor.

Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Strateji ve Bütçe Başkanlığı tarafından, Türkiye iktisadının 2023-2025 periyoduna ait yol haritası niteliği taşıyan yeni Orta Vadeli Program’ı (OVP) 4 Eylül 2022 tarihinde Resmi Gazete’nin yinelenmiş sayısında yayımlanmıştı.

Programa nazaran 2023 yılı büyüme maksadı yüzde 5, 2024 ve 2025 yılı için büyüme yüzde 5,5 olarak belirlenmiş, enflasyonda 2023 yılında yüzde 24,9, 2024 yılında yüzde 13,8 ve 2025 yılı içinse yüzde 9,9 gayesi konulmuştu.

İşsizlik içinse 2023’te 10,4, 2024’te 9,9, 2025’te ise yüzde 9,6 amacı açıklanmıştı. Programda 2023 sonunda ihracatta 305 milyar dolar, ithalatta 384 milyar dolar ile toplam 690 milyon dolarlık dış ticaret hacmi öngörülmüştü.

12 yıl evvelki maksatlar gerçekleşmedi

Öte yandan Erdoğan’ın 12 yıl evvel, 2011 Genel Seçimleri öncesinde “Türkiye hazır, amaç 2023” başlığıyla duyurduğu 2023 maksatlarının neredeyse hiçbiri gerçekleşmedi.

12 yıl evvel enflasyonun tek haneye indirileceği, işsizliğin yüzde 5’in altına çekileceği, kişi başına gelirin 10 bin dolardan 25 bin dolara çıkarılacağı ve Türkiye’nin, dünyanın 10 büyük iktisadı ortasına gireceği üzere vaatler sıralanmıştı.

Ancak bugün gelinen noktada enflasyon yüzde 50 olurken, geniş tarifli işsizlik yüzde 23’ün üzerine çıkmış durumda. Cari açık ve dış ticaret açığı cumhuriyet tarihi rekoru kırarken, kişi başına gelir 8 bin 500 dolara, Türkiye’nin dünya ekonomileri içerisindeki yeri ise 21’inci sıraya düştü.

Millet İttifakı ne vaat ediyor?

14 Mayıs’ta Erdoğan’ın liderliğindeki Cumhur İttifakı’na karşı yarışacak CHP liderliğindeki Millet İttifakı da iktisada ait vaat ve projelerini 30 Ocak 2023 tarihinde, “Ortak Siyasetler Mutabakat Metni” ismiyle kamuoyuna duyurmuştu. Dokuz ana başlıkta 2 bin 300’ün üzerinde vaadin yer aldığı metnin yarıya yakın kısmını iktisat alanındaki gayeler oluşturmuştu.

Metnin iktisat başlığı altında kaleme alınan gayeler içerisinde enflasyonun iki yıl içinde kalıcı biçimde tek haneye indirileceği, TL’ye tekrar prestij ve istikrar kazandırılacağı, ortalama büyüme suratının yüzde 5’in üzerine çıkarılacağı, beş yılın sonunda dolar cinsinden kişi başına ulusal gelirin en az iki katına çıkarılacağı, beş yılda işsizliğin tek haneye indirileceği ve ihracatın 600 milyar dolar düzeyine yükseltileceği üzere vaatler öne çıkmıştı.

“Muhalefetin vaatlerinde de belirsizlik var”

DW Türkçe’ye konuşan ekonomist Barış Soydan’a nazaran Millet İttfifakı’nın da iktisat alanındaki vaatlerinin gerçekleşmesi konusunda kimi belirsizlikler var.

Muhalefetin iktidara geldiği vakit Erdoğan’ın iktisat siyasetleri yerine daha gerçekçi ve piyasa kurallarına uyumlu bir idare sergileyeceklerini söz eden Soydan, “Sadece telaffuz bazında bile atılacak adımlar, iktisada berbat gidişi bilakis çevirecek bir hareketlenme başlatabilir” diyor.

Buna rağmen Millet İttifakı’nın Ortak Mutabakat Metni’nde de iktisatta vaat edilenlerin nasıl hayata geçirileceğine dair net bir program olmadığına işaret eden Soydan, “Birtakım maksatlar var ancak gayelere nasıl ulaşılacağına dair bir yol haritası yok. Nasıl bir para siyaseti, nasıl bir maliye siyaseti, nasıl bir vergi siyaseti izleneceği konusunda önümüz hala karanlık. Halbuki birinci 100 gün yapılacaklar konusunda daha net bir plan ortaya konabilirdi” diye konuşuyor.

DW Türkçe’ye nasıl sansürsüz ulaşabilirim?