Doç. Dr. Maraş: “Yaptığımız deneysel çalışmalarda karbon fiber kumaşlarda 4-5 kat dayanım artışları elde edebildik”

Doç. Dr. Maraş: “Yaptığımız deneysel çalışmalarda karbon fiber kumaşlarda 4-5 kat dayanım artışları elde edebildik”

MALATYA İnönü Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr. Müslüm Murat Maraş, zelzele sonrasında binalara yapılacak güçlendirme çalışmalarında karbon fiber kumaşların kullanılmasının tekrar yaşanabilecek sarsıntılara karşı binanın duvar ve taşıyıcı kısımlarının dayanıklılığını artıracağını söyledi.

Kahramanmaraş merkezli 11 ili etkileyen 7,7 ve 7, 6 büyüklüğündeki zelzeleler, binlerce binayı yerle bir ederken, yüzlerce binada ağır hasar bıraktı. Zelzelelerin akabinde büyük yıkıma uğrayan vilayetlerden birisi olan Malatya’da birçok yapıda az hasar ya da ağır hasar oluşturduğunu tabir eden İnönü Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Müslüm Maraş, karbon fiber kumaşların uygulandığı kısımlarda zelzelelerde rastgele bir hasar oluşmadığını ve epeyce hoş sonuçlar elde edildiğini söz etti.

Deprem sonrası binalarda performans tahlillerinin yapılarak binaların ayrıntılı bir biçimde incelenmesi gerektiğini lisana getiren Maraş, “Deprem performans tahlili dediğimiz sistem binaların daha ayrıntılı bir halde incelenmesi gerekiyor. Bunlardan numuneler alınması daha sonra ayrıntılı tahliller yapılarak bunun can güvenliğini sağlıyorsa rastgele bir güçlendirme yapılmaya gerek kalmayacak fakat can güvenliğini de aşıyorsa uygun olan binalarımıza güçlendirme yapılması gerekiyor. Sarsıntı performans tahlillerinde bilhassa yönetmeliğimiz şunu söylüyor, kimi kolonlardan taşıyıcı elamanlardan karot numuneler alınması gerekiyor. Kimi elemanlardan donatılarımızın sıyrılarak donatı çapları belirlenmesi gerekiyor. Birtakım elemanlarımızın da röntgen aygıtıyla bunların donatı çapları donatılar ortasındaki uzaklıkların incelenerek belirlenmesi gerekiyor. Lakin bilhassa binaların tabanın de belirlenmesi gerekiyor. Şayet taban etrafında inceleme çukurları açılmadan yapılan zelzele performans tahlillerine itiraz edilmesi gerekiyor” dedi.

Depremlerden sonra artçı sarsıntıların devam ettiğini belirten Maraş, sarsıntı performans tahlillerinin 3 aydan evvel yapılmasının gerçek olmadığına dikkat çekti.

“Karbon fiber kumaşlar, binaya yük vermiyor hafif bir uygulama yapıyor”

Karbon fiberi, performans tahlillerinden sonra güçlendirme yapılması gereken az ve orta hasarlı binalara uygulama yaptıklarının altını çizen Maraş, “Karbon fiber, uygulamalarında yalnızca az hasarlılarda değil biz genelde orta hasarlı binalarda uygularız. Performans tahliline baktığımızda performans tahlillerinde ayrıntılı tahlillerde güçlendirme gerekiyorsa bu karbon fiberler uygulanabilir. Karbon fiber uygulamasını yapmamız için birinci başta bunun performans tahlilini yapmamız gerekiyor. Performans tahlilinden sonra bizim bilhassa hangi kolonlarda uygulamamız gerektiğini belirlememiz gerekiyor. Biz üniversite olarak bununla ilgili yaptığımız deneysel çalışmalarda Karbon Lifli Polimer kumaşların kat sayısının artmasıyla buradaki dayanımların arttığını belirledik. Bilhassa 4-5 kat dayanım artışları elde edebildik. Karbon fiber kumaşların en kıymetli özelliklerinden birisi hem binaya tartı vermiyor hafif bir uygulama yapıyor ve binada da olağan binada oturduğu sürece süratli bir formda basitçe uygulanabiliyor. Bilhassa kolonların kiriş kolon birleşim yerlerinde uygulanmasıyla binalarımızda hasar alınması engellenebiliyor” diye konuştu.

Karbon fiberin her binaya uygulanamadığını vurgulayan Maraş, “Her binaya uygulanamıyor bilhassa bizim binamızın birinci başta yapmamız gereken perde betonlarımız varsa ve kâfi sayıda taşıma gücümüz varsa bu binalara uygulayabiliyoruz. Ancak bilhassa sarsıntı hasar tespitlerinde gördüğümüz en değerli şeylerde binaların az hasarlı olmasının nedenlerinden bir tanesi perde beton kullanmaları bunların en hoş örnekleri de TOKİ binalarımızda mevcut bu yeteri kadar perde betonu kurduktan sonra bunları belli bölgeye uygulayabiliyoruz. Perde beton olmayan binalarda güçlendirmede hibrit dediğimiz bir güçlendirme usulü kullanılabilir. Birinci etapta bina perde betonla güçlendirme yapılır daha sonrasında da uygun olarak bu güçlendirme materyali kullanılarak binamızın hibrit halde hem karbon fiberle hem de perde elemanlarımızla güçlendirme yapılabilir” dedi.

Karbon fiber kumaşların yurtdışında imal edildiğine ve fiyatının uygulanan alana nazaran değiştiğine dikkat çeken Maraş, ” Karbon fiber materyalleri genelde yurt dışından imal ediliyor. Türkiye’de şuanda bir yerde üretimi mevcut. Burada yapılan çalışmalarda genelde ortalama metrekare olarak 55 EURO olduğu söyleniyor. Yapan firmalardan aldığımız bilgiler nazaran. Bu da binanın ayrıntısına hangi bölgelerine hangi kısımlara hangi katsayılarına uygulamasına nazaran değişiyor” sözlerine yer verdi. Karbon fiber kumaşlarla uygulanan kritik bölgelerde sarsıntılarda rastgele bir hasarın oluşmadığına da değinen Maraş, ” Karbon fiber kumaşların sarsıntılarda epey hoş sonuçlar elde ettiğimizi bu uyguladığımız bilhassa kritik bölgelerde rastgele bir hasar oluşmadığını bilhassa bölgemizde yapılan karbon fiber güçlendirme uygulamalarında tespit edebildik” diye konuştu.