Doç. Dr. Gurur İba: “Cumhurbaşkanının seçimleri yenileme yetkisi rastgele bir kaideye bağlı değil”

Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Erdem İba, Cumhurbaşkanı’nın, milletvekili seçimlerini yenileme yetkisi bakımından oldukça geniş takdir yetkisine sahip olduğunu ve bu durumun rastgele bir kaideye bağlı olmadığını belirtti.

Doç. Dr. İba, AA muhabirine, Anayasa’nın 116. unsuruna nazaran, “Cumhurbaşkanınca milletvekili seçimlerinin yenilenmesinin, tıpkı hususun münasebetinde neden tarafından sınırlandırıldığı” argümanını kıymetlendirdi.

Anayasa’nın 116 hususunda düzenlenen “Cumhurbaşkanınca Türkiye Büyük Millet Meclisi Seçimlerinin Yenilenmesi” hakkında, neden ya da münasebet istikametinden unsurun amir kararından kaynaklı hiçbir sonlandırmanın bulunmadığını söyleyen İba, şöyle devam etti:

“Cumhurbaşkanınca milletvekili seçimlerinin yenilenmesi, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçişi sağlayan 2017 Anayasa Değişikliği Kanunu ile Cumhurbaşkanının ‘tek başına’ kullanabileceği bir yetki niteliğine sahip olduğu, kelam konusu 116. unsurun münasebetinde açıklanmıştır. Münasebetteki ‘tek başına’ ibaresi bile gerçek tüzel yorum yapmak için adeta anahtar söz üzeredir. Bu ibare, Cumhurbaşkanının milletvekili seçimlerini yenileme yetkisi bakımından epey geniş takdir yetkisine sahip olduğunu ve rastgele bir kaideye bağlı olmadığını göstermeye tek başına da kâfi.”

İba, 2017 öncesi lafızda, “TBMM Lideri’ne danışarak” ibaresi de unsur metninden çıkarıldığı için bu hususta Cumhurbaşkanı Kararı’nın tekemmül etmesi için gerekli ayrıca bir kaydın da kalmadığını lisana getirdi.

2017’de “ikiz (birlikte) seçim uygulaması”na geçildiğini ve Cumhurbaşkanına, kendi seçiminin de eş vakitli olarak yenilenmesi kaydıyla “Cumhurbaşkanının seçimlerin yenilenmesine karar vermesi”nin kaideye bağlı olmaksızın karar altına alındığını belirten İba, şunları kaydetti:

“Karşı görüş olarak ileri sürülen husus gerekçesindeki, ‘bu halde…’ ibaresiyle başlayan ‘sistem tıkanıklıklarının ulusal iradeye müracaatla çözümü’ yasama ve yürütme ortasında ‘kriz oluşması halinde halkın hakemliğine başvurma gayeleriyle tanındığı’, ‘Cumhurbaşkanının Meclis seçimlerinin yenilenmesine karar verebilme yetkisinin, hac mevsimi, bayram, imtihan üzere nedenlerin münasebette sayılan koşulları sağlamadığı için kullanılamayacağı ve münasebetiyle da olağan seçim tarihinden 1 ay öncesi için seçim kararı alınmasının, yetkinin berbata kullanılması manasına geleceği’ argümanı teknik olarak da isabetli değil.

Gerekçe kısmında, ‘bu şekilde’ ibaresiyle başlayan ‘sistem tıkanıklıklarının ulusal iradeye müracaatla tahliline imkan tanıma’ ve birlikte seçim yoluyla istikrar denetim düzeneğiyle ‘yasama ve yürütme kuvvetlerinin birbirini denetim etmesini de sağlayacak bu düzenleme, birebir vakitte iki kuvvet ortasında kriz oluşması halinde halkın hakemliğine başvurma imkanı getirmektedir’ tabiri ile bahsi geçen yetkinin kimi maksatlarının tadadi değil örnekleme suretiyle sayılması yoluna gidilmiştir. Bu kısımdaki ‘kontrol etmesini de sağlayacak bu düzenleme, birebir zamanda’ ibaresindeki ‘de’ ve ‘aynı zamanda’ vurguları, münasebette örnek verilen hedeflerin yanında Cumhurbaşkanının ayrıca maksatlarla da milletvekili seçimlerinin yenilenmesi kararı alabileceğinin tartışmasız ve net delili.”